Kwestia narodowościowa w optyce polskiej i rosyjskiej emigracji na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX w.
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2023.3.03Słowa kluczowe
emigracja, Rosja, Polska, Ukraina, ZSRSAbstrakt
Kwestia narodowościowa w Związku Sowieckim była jedną z ważniejszych osi dyskusji prowadzonych przez polską i rosyjską emigrację. Stosunek do narodów prometejskich, przez Rosjan określanych separatystycznymi, był kluczowy dla koncepcji politycznych promowanych przez polskie i rosyjskie ośrodki emigracyjne. W swoim artykule dowodzę, że dominująca w polskiej polityce postawa antyimperialna i coraz szersze po wojnie poparcie dla niepodległości Ukrainy miały wpływ na myślenie rosyjskich demokratów. Rosjanie zmuszeni byli do modyfikacji swoich programów politycznych, także ze względu na okoliczności międzynarodowe.
Bibliografia
Prasa
„Intermarium Biuletyn” 1947–1949.
„Kronika” 1947.
„Kultura” 1951.
„Lwów i Wilno” 1947.
„Za Wolność i Niepodległość” 1946.
„Возрождение” 1951.
„Новый журнал” 1947.
„Посев” 1947–1949.
„Свободная мысль” 1946.
Opracowania
Bem P., Jerzy Giedroyc – czytelnik i wydawca literatury rosyjskiej, w: Literatura rosyjska w kręgu „Kultury”. W poszukiwaniu zatraconej solidarności, t. I, red. P. Mitzner, Paryż– Kraków 2016.
Cenckiewicz S., Intermarium w myśli politycznej Stanisława Józefa Paprockiego. Przyczynek do historii stosunków polsko-ukraińskich po II wojnie światowej, red. T. Stegner, Gdańsk 2002.
Czerwonnaja S.M., Liga Prometejska Karty Atlantyckiej (z archiwum Dżafera Sejdameta), „Wrocławskie Studia Wschodnie” 2003, nr 7.
Dryblak Ł., Jerzy Niezbrzycki (Ryszard Wraga) jako znawca Rosji i kontynuator myśli Józefa Piłsudskiego, w: Józef Piłsudski – idee, tradycje, nawiązania, red. S. Pilarski, Łódź–Warszawa 2019.
Dryblak Ł., Na tropie sowieckich operacji wpływu. Józef Mackiewicz w kręgu rosyjskiej emigracji, „Arcana” 2021, nr 161.
Dryblak Ł., Pozyskać przeciwnika. Stosunki polityczne między państwem polskim a mniejszością i emigracją rosyjską w latach 1926–1935, Warszawa 2021.
Dryblak Ł., Siergieja Mielgunowa emigracyjne spotkania z Polską, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2022, t. XXXIX, nr 1.
Dryblak Ł., Sondowanie przeciwnika czy poszukiwanie sojusznika? Stosunki polsko-rosyjskie na przykładzie Koła Przyjaźni Polsko-Rosyjskiej w Paryżu w latach 1946–1953, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2019, t. LIV, z. 2.
Dryblak Ł., Szermierze wolności i zakładnicy imperium. Emigracyjny dialog polsko-rosyjski w latach 1939–1956. Konfrontacje idei, koncepcji oraz analiz politycznych, Warszawa 2023.
Głuszkowski P., Antyrosja – historyczne wizje Aleksandra Sołżenicyna – próba polskiego odczytania, Warszawa 2008.
Grzybowski J., Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939–1956, Warszawa 2011.
Imigranci i społeczeństwa przyjmujące, t. V, red. J. Zamojski, G. Waluga, Warszawa 2000.
Jackowska A.A., Sowiety na ławie oskarżonych. Polskie uczestnictwo w propagandowej zimnej wojnie we Francji w latach 1947–1952, Warszawa 2018.
Józef Piłsudski – idee, tradycje, nawiązania, red. S. Pilarski, Łódź–Warszawa 2019.
Juzwenko A., Polska a „biała” Rosja (od listopada do kwietnia 1920 r.), Wrocław 1973.
Karpus Z., Wschodni sojusznicy Polski w wojnie 1920 roku. Oddziały wojskowe ukraińskie, rosyjskie, kozackie i białoruskie w Polsce w latach 1919–1920, Toruń 1999.
Korek J., Paradoksy paryskiej Kultury. Styl i tradycje myślenia politycznego, Lublin 2000.
Kowalczyk A.S., Wena do polityki. O Giedroyciu i Mieroszewskim, t. I, Warszawa 2014.
„Kultura” i emigracja rosyjska. W poszukiwaniu zatraconej solidarności, t. II, oprac. P. Mitzner, Paryż–Kraków 2016.
Kurpisowa G., Aleksander Hercen a emigracja polska w latach 1847–1870, Gdańsk 1964.
Libera P., Prometeizm po prometeizmie. Zarys historii ruchu prometejskiego po 1939 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2022, t. XXXIX, nr 1.
Literatura rosyjska w kręgu „Kultury”. W poszukiwaniu zatraconej solidarności, t. I, red. P. Mitzner, Paryż–Kraków 2016.
Mazurkiewicz A., Uchodźcy polityczni z Europy Środkowo-Wschodniej w amerykańskiej polityce zimnowojennej 1948–1954, Warszawa–Gdańsk 2016.
Mitzner P., Ludzie z nieludzkiej ziemi. Rosyjski krąg Józefa Czapskiego, Warszawa 2021.
Mitzner P., Warszawski „Domek w Kołomnie”, Warszawa 2014.
Mitzner P., Warszawski krąg Dymitra Fiłosofowa, Warszawa 2015.
Molenda J., Współdziałanie polsko-ukraińskie w ujęciu Juliusza Poniatowskiego 1918–1952, „Artes Liberales. Zeszyty naukowe Wyższej Szkoły Humanistycznej imienia Aleksandra Gieysztora” 2009, R. IV, nr 1.
Motyka G., Wnuk R., „Pany” i „rezuny” na emigracji, „Więź” 2000, nr 9.
Myślą i słowem. Polsko-rosyjski dyskurs ideowy XIX wieku, red. Ł. Adamski, S. Dębski, Warszawa 2014.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (od kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.
Obłąkowska-Galanciak I., Gorzkie gody... Publicystyczna i literacka działalność Dmitrija Fiłosofowa na emigracji, Olsztyn 2001.
Pisuliński J., „Ukraiński Mazarini”? – Roman Smal-Stocki i Polacy, „Nowy Prometeusz” 2020, nr 15.
Stanisławski W., Myśl polityczna emigracji rosyjskiej w II Rzeczpospolitej: interpretacje przeszłości i koncepcje polityczne, Warszawa 2002, mps pracy doktorskiej, Biblioteka Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Sucharski T., Polskie poszukiwania „innej” Rosji, Gdańsk 2008.
Suławka A.R., Prasa rosyjska i rosyjskojęzyczna w II Rzeczypospolitej (1918–1939), Warszawa 2018, mps pracy doktorskiej, Biblioteka Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Supruniuk M.A., Przyjaciele wolności. Kongres Wolności Kultury i Polacy, Warszawa 2008.
Śliwowska W., Śliwowski R., Aleksander Hercen, Warszawa 1973.
Świerczek M., Największa klęska polskiego wywiadu. Sowiecka operacja dezinformacyjna „Trust” 1921–1927, Warszawa 2020.
Tarka K., Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945–1990, Warszawa 2003.
Tarka K., Kijów–Warszawa wspólna sprawa? Rozmowy polsko-ukraińskie na emigracji w pierwszych latach po II wojnie światowej, red. M. Białokur, M. Patelski, Toruń–Opole 2010.
Tromly B., Cold War Exiles and the CIA, Oxford 2019.
Wolański M.S., Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945–1975, Wrocław 1996.
Zamojski J., Biała emigracja rosyjska w Polsce; sytuacja, problemy, w: Imigranci i społeczeństwa przyjmujące, t. V, red. J. Zamojski, G. Waluga, Warszawa 2000.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 147
Liczba cytowań: 0
