U genezy Estado Novo. Przemiany polityczne i ustrojowe Portugalii w pierwszej połowie XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/DN.2022.2.02Słowa kluczowe
republika, radykalizm, przemoc polityczna, Lizbona, rewolta, António Salazar, dyktaturaAbstrakt
W ciągu 23 lat XX w. w Portugalii trzy razy zmieniał się system polityczny. Monarchia obalona przez rewolucję 1910 r. ustąpiła miejsca republice, a ta z kolei uległa w 1926 r. wojskowemu zamachowi stanu, który wprowadził dyktaturę. Kształt ustrojowy nowego reżimu określiła konstytucja z 1933 r., ustanawiając Estado Novo według projektu Antónia Salazara. U genezy autorytarnego Nowego Państwa leżała pamięć o politycznym chaosie i niepokojach społecznych I Republiki. Rządzący nią przez większość czasu radykalny odłam republikanów nie zbudował stabilnego systemu demokratycznego, nie zapewnił krajowi bezpieczeństwa wewnętrznego ani rozwoju ekonomicznego.
Bibliografia
Adinolfi G., Costa Pinto A., Salazar’s ‘New State’: The Paradoxes of Hybridization in the Fascist Era, w: Rethinking Fascism and Dictatorship in Europe, red. A. Costa Pinto, A. Kallis, London–New York 2014, s. 154–175.
Autorytaryzmy iberyjskie – Hiszpania Franco i Portugalia Salazara, red. nauk. B. Szklarski, M. Słęcki, Warszawa 2010.
Bankowicz M., Antonio Salazar – twórca i ideolog portugalskiego autorytaryzmu, w: M. Słęcki, B. Szklarski, Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy, Warszawa 2012, s. 153–171.
Bankowicz M., Antydemokrata z przekonań. Antonio Salazar, w: idem, Demokraci i dyktatorzy. Przywódcy polityczni współczesnego świata, Kraków 1993, s. 333–348.
Bankowicz M., Kozub-Ciembroniewicz W., Dyktatury i tyranie. Szkice o niedemokratycznej władzy, Kraków 2007.
Bartyzel J., „Umierać, ale powoli!” O monarchistycznej i katolickiej kontrrewolucji w krajach romańskich 1815–2000, Kraków 2006.
Birmingham D., História de Portugal. Uma perspectiva mundial, Lisboa 2007.
Contemporary Portugal. Politics, Society and Culture, red. A. Costa Pinto, New York 2011.
Costa Pinto A., The Blue Shirts. Portuguese Fascists and the New State, New York 2000.
Farinha L., A Noite Sangrenta: crime e castigo. Um desfecho possível para o triénio trágico português do pós-guerra, w: Violência política no século XX. Um balanço, red. A.S. Ferreira, J. Madeira, P. Casanellas, Lisboa 2017, s. 252–261.
Farinha L., O corpo do mito, w: Os anos de Salazar, t. I, Lisboa 2008, s. 203–206.
História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011.
Łabno A., Konstytucja Portugalii z 1933 roku na tle rozwoju portugalskiego konstytucjonalizmu, w: M. Słęcki, B. Szklarski, Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy, Warszawa 2012, s. 211–232.
(nie)ciągłość. Portugalia w XX wieku. Od upadku monarchii do Rewolucji Goździków. Katalog wystawy, Warszawa 2014.
Nogueira F., Salazar. Estudo Biográfico, t. I: A mocidade e os princípios (1889–1928), Porto 2000.
Oliveira Marques A.H. de, Historia Portugalii, t. II, tłum. W. Chabasiński, Warszawa 1987.
Pinto A.C., A transformação politica da República: o bloco radical, w: História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011, s. 441–462.
Ramos R., A Ia República como objeto histórico, „Expresso”, 2 X 2010.
Ramos R., Vasconcelos e Sousa B., Gonçalo Monteiro N., História de Portugal, Lisboa 2009.
Reis A., O fim da Primeira República, w: História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011, s. 569–582.
Ribeiro de Meneses F., A paz e o Tratado de Versalhes, w: História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011, s. 397–406.
Rosas F., A República e a Grande Guerra, w: História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011, s. 247–248.
Rosas F., Lisboa revolucionária. Roteiro dos confrontos armados no século XX, Lisboa 2007.
Rosas F., O Estado Novo (1926–1974), Lisboa 1998.
Salazar A., Rewolucja pokojowa, tłum. Z. Grabski, Warszawa 2013.
Serra J.B., A evolução politica (1910–1917), w: História da Primeira República Portuguesa, red. F. Rosas, M.F. Rollo, Lisboa 2011, s. 93–128.
Simões do Paço A., Rolão Preto e os fascistas lusitanos, w: Os anos de Salazar, t. II: 1933. A Constituição do Estado Novo, Lisboa 2008, s. 62–71.
Wielomski A., Antonio de Oliveira Salazar między chadecją a kontrrewolucją, w: A. Salazar, Rewolucja pokojowa, tłum. Z. Grabski, Warszawa 2013, s. I–XVII.
Wielomski A., Faszyści portugalscy wobec dyktatury Antonio de Oliveiry Salazara, w: M. Słęcki, B. Szklarski, Franco i Salazar. Europejscy dyktatorzy, Warszawa 2012, s. 233–252.
Wituch T., Historia Portugalii w XX wieku, Pułtusk 2000.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 639
Liczba cytowań: 0
