Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Język Polski

Dzieje Najnowsze

Ośmiu ostatnich. Członkowie podziemia antykomunistycznego nieujawnieni podczas amnestii z 1956 r.
  • Strona domowa
  • /
  • Ośmiu ostatnich. Członkowie podziemia antykomunistycznego nieujawnieni podczas amnestii z 1956 r.
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 53 Nr 3 (2021) /
  4. Studia i artykuły

Ośmiu ostatnich. Członkowie podziemia antykomunistycznego nieujawnieni podczas amnestii z 1956 r.

Autor

  • Sławomir Poleszak Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-3857-9938

DOI:

https://doi.org/10.12775/DN.2021.3.06

Słowa kluczowe

polskie podziemie niepodległościowe, podziemie antykomunistyczne, podziemie zbrojne, żołnierze wyklęci, żołnierze niezłomni, ostatni zbrojni, stalinizm, amnestia 1956 r.

Abstrakt

W artykule przedstawiono losy ośmiu osób, które nie skorzystały z amnestii w kwietniu 1956 r. i nadal ukrywały się z bronią w ręku przed komunistycznym aparatem represji. Wszyscy oni byli członkami polskiego podziemia niepodległościowego, działając w jego szeregach już w czasie okupacji niemieckiej. Lektura tekstu pozwala poznać charakter ich działalności po kwietniu 1956 r. i odpowiedzieć na pytanie, czy miała ona charakter antykomunistyczny, czy raczej „przetrwania”.

Biogram autora

Sławomir Poleszak - Oddziałowe Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie

Sławomir Poleszak – dr, historyk. Pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie; redaktor naczelny portalu www.ohistorie.eu. Zainteresowania badawcze dotyczą dziejów polskiego podziemia niepodległościowego (antykomunistycznego) po 1944 r. w Polsce oraz form jego zwalczania przez komunistyczny aparat represji.

Bibliografia

Bechta M., Muszyński W.J., Przeciwko Pax Sovietica. Narodowe Zjednoczenie Wojskowe i struktury polityczne ruchu narodowego wobec reżimu komunistycznego 1944–1956, Warszawa 2017.

Broński Z. „Uskok”, Pamiętnik (wrzesień 1939 – maj 1949), red. S. Poleszak, wyd. 2 rozsz. i popr., Lublin–Warszawa 2015.

Chmielewska A., Drozdowska J., Gogolewska J., W godzinie próby. Żołnierze podziemia niepodległościowego w Białostockiem po 1944 roku i ich losy, wyd. 2 popr., Białystok–Warszawa 2018.

Chodakiewicz M.J., Żydzi i Polacy 1918–1955. Współistnienie – zagłada – komunizm, Warszawa 2002.

Dudek J., Amnestia jako środek walki aparatu bezpieczeństwa z podziemiem niepodległościowym na przykładzie Lubelszczyzny, w: Komunistyczne amnestie lat 1945–1947 – drogi do „legalizacji” czy zagłady?, red. W.J. Muszyński, Warszawa 2012, s. 205–235.

Garbacz D., Ostatni partyzant „Wołyniaka”, „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 36–43.

Garbacz D., Wołyniak, legenda prawdziwa, wyd. 3 popr. i rozsz., Stalowa Wola 2008.

Hanus W., Jeden z ostatnich. Stefan Kobos „Wrzos” (1900–1976). Przyczynek do dziejów konspiracji na Narolszczyźnie, Rzeszów 2019.

Ilcewicz B., Żołnierz nadal Wyklęty. Kpt. Andrzej Kiszka „Dąb”, „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 64–71.

Karczewski J., Niesłusznie zapomniany. Romuald Korwek „Orzech” (1900–1961), „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 58–63.

Karczewski J., Werelich R, Ostatni Żołnierz Wyklęty? Antoni Dołęga (1915–1982?), „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 107–114.

Kersten K., Polacy. Żydzi. Komunizm. Anatomia półprawd 1939–68, Warszawa 1992.

Kopiński J., Działalność grupy Romana Dawickiego („Lonta”) i Antoniego Dołęgi („Znicz”), w: Ostatni leśni, red. T. Łabuszewski, Warszawa 2003, s. 92–108.

Kopiński J., Podziemie antykomunistyczne w powiecie łukowskim w latach 1944–1982. Zarys problematyki, Łuków 2018.

Mazur M., Antykomunistycznego podziemia portret zbiorowy 1945–1956. Aspekty mentalno-psychologiczne, Warszawa–Lublin 2019.

Niwiński P., Łabuszewski T., „Sprawa” Józefa Franczaka – czyli historia alternatywna (w związku z pracą Sławomira Poleszaka). Czy okupacyjna przeszłość sierż. Józefa Franczaka „Lalusia”, miała wpływ na powojenne losy „ostatniego zbrojnego”?, „Zagłada Żydów. Studia i materiały”, nr 16, 2020, 233–277), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2021, nr 1 (37), s. 649–703.

Paczkowski A., Żydzi w UB: próba weryfikacji stereotypu, w: Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001, s. 192–204.

Pityński A., Mój wujek – niezłomny desperat. Por. Michał Krupa „Pułkownik”, „Wierzba” (1920–1972), „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 44–49.

Poleszak S., Andrzej Kiszka „Leszczyna”, Dąb”, „Bogucki”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 33–43.

Poleszak S., Czy okupacyjna przeszłość sierż. Józefa Franczaka „Lalusia” miała wpływ na powojenne losy „ostatniego zbrojnego”?, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2020, nr 16, s. 233–277.

Poleszak S., Jeden z wyklętych Major Jan Tabortowski „Bruzda”, Warszawa 1998.

Poleszak S., Józef Franczak (1918–1963), w: Konspiracja i opór w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. III, red. T. Balbus i in., Kraków–Warszawa–Wrocław 2007, s. 151–156.

Poleszak S., Kryptonim „Pożar”. Rozpracowanie i likwidacja ostatniego żołnierza polskiego podziemia niepodległościowego Józefa Franczaka „Lalka”, „Lalusia” (1956–1963), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2005, nr 2 (8), s. 347–376.

Poleszak S., Ostatni leśny. Sierż. Józef Franczak „Laluś”, „Lalek”, (1918–1963), „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 78–95.

Poleszak S., Podziemie antykomunistyczne w Łomżyńskiem i Grajewskiem (1944–1957), Warszawa 2004.

Poleszak S., Stanisław Marchewka (1908–1957), w: Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956 Słownik biograficzny, t. I, red. J. Żaryn, J.T. Żurek, Kraków–Warszawa–Wrocław 2002, s. 275–277.

Puławski A., Postrzeganie żydowskich oddziałów partyzanckich przez Armię Krajową i Delegaturę Rządu RP na Kraj, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 2 (4), s. 271–300.

Surdej M., Amnestie i akcja ujawnieniowa na Rzeszowszczyźnie w latach 1945–1956, w: Komunistyczne amnestie lat 1945–1947 – drogi do „legalizacji” czy zagłady, red. W.J. Muszyński, Warszawa 2013, s. 237–255.

Surdej M., Szufnarowa 25 lutego 1956 r., „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 19–23.

Surdej M., „Trzy konspiracje”. Historia Aleksandra Rusina ps. „Rusal”, Rzeszów–Warszawa 2020.

Sychowicz K., Nie poddał się do końca. Stanisław Marchewka „Ryba” (1908–1957), „Wyklęci” 2016, nr 2, s. 25–35.

Syrek W., Józef Cieśla „Topór”. Przeciw brunatnemu i czerwonemu zniewoleniu, Krosno 2009.

Szcześniak J., Jan Tabortowski „Bruzda”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 140–145.

Szcześniak J., Józef Franczak „Lalek”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 18–31.

Szycht A., Józef Cieśla „Topór”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 90–113.

Szycht A., Michał Krupa „Wierzba”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 44–67.

Wołoszyn J., Stefan Kobos „Michorowski”, „Wrzos”, w: Ostatni komendanci. Ostatni żołnierze 1951–1963, red. M. Biernat i in., Warszawa 2016, s. 76–89.

Dzieje Najnowsze

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2021-12-01

Jak cytować

1.
POLESZAK, Sławomir. Ośmiu ostatnich. Członkowie podziemia antykomunistycznego nieujawnieni podczas amnestii z 1956 r. Dzieje Najnowsze [online]. 1 grudzień 2021, T. 53, nr 3, s. 131–157. [udostępniono 6.7.2025]. DOI 10.12775/DN.2021.3.06.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 53 Nr 3 (2021)

Dział

Studia i artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1085
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

polskie podziemie niepodległościowe, podziemie antykomunistyczne, podziemie zbrojne, żołnierze wyklęci, żołnierze niezłomni, ostatni zbrojni, stalinizm, amnestia 1956 r.
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa