La creazione dell’essere umano secondo la Prima Omelia di Origene al Libro della Genesi

Abstrakt

Stworzenie człowieka w Pierwszej Homilii Orygenesa na Księgę Rodzaju

Orygenes wygłosił wszystkie Homilie na Księgę Rodzaju w Cezarei Palestyńskiej mniej więcej w połowie III wieku. Dysponujemy nimi dzisiaj jedynie dzięki łacińskiemu przekładowi, którego dokonał Rufin z Akwilei w latach 400–404. Homilie te ukazują nam Orygenesa dojrzałego, który jest już prezbiterem. Kluczem do zrozumienia Księgi Rodzaju i całego Pisma świętego, także Starego Testamentu, jest Jezus Chrystus.

W niniejszym artykule analizujemy rozdziały od dwunastego do siedemnastego, czyli do końca Pierwszej Homilii Wielkiego Aleksandryjczyka na Księgę Rodzaju. Jest to bowiem owa część tegoż kazania, w której Orygenes bada stworzenie człowieka.

W omawianej części Homilii Orygenesa spotykamy charakterystyczną dla Aleksandryjczyka egzegezę opartą na wzajemnym zazębianiu się, uzupełnianiu i wypełnianiu znaczenia „historycznego” opisanych wydarzeń ze znaczeniem duchowym, alegorycznym.

Orygenes podkreśla godność i wielkość człowieka, którego bezpośrednio stwarza sam Bóg, w przeciwieństwie do innych, podstawowych rzeczywistości kosmicznych. Człowiek ponadto, szczególnie „człowiek wewnętrzny”, jest “obrazem” Chrystusa-Logosu. Aleksandryjczyk podkreśla to, polemizując z rozpowszechnionymi wówczas poglądami antropomorficznymi Boga.

Człowiek jednak, który został stworzony „na obraz i podobieństwo Boga”, popełniwszy grzech pierworodny, przyjął obraz diabła, który zostaje unicestwiony, gdy człowiek zdobywa podobieństwo Chrystusa.

Stworzenie „mężczyzny i kobiety” Orygenes wyjaśnia dosłownie jako antycypację przyszłego stworzenia kobiety, podczas gdy według znaczenia duchowego stworzenie to oznacza człowieka wewnętrznego ukształtowanego ex spiritu et anima. Orygenes stwierdza, że „nasz człowiek wewnętrzny składa się z ciała i duszy: duch jest mężczyzną, a ciało – kobietą”. Grzeszny człowiek musi więc odnaleźć w sobie człowieka wewnętrznego.

Pierwsza Homilia Orygenesa na Księgę Rodzaju kończy się nawiązaniem do Nowego Testamentu: 1 Kor 2, 16, 1 Kor 2, 12. Teksty te, w świetle których należy czytać analizowany przez nas fragment Pisma świętego, powinny uczynić nas „godnymi, aby przyjąć w głębi naszego serca Słowo i Syna Bożego, który przybywa ze swoim Ojcem i chce mieszkać w nas w Duchu Świętym, którego mamy być przede wszystkim świątynią ze względu na świętość”.