Isaiah 56:7 in the Patristic Interpretation
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTH.2019.025Słowa kluczowe
Izajasz (księga), egzegeza patrystyczna, komentarze do Iz, Iz 56, 7 (interpretacja), świątynia żydowska, miejsce modlitwy, kult chrześcijańskiAbstrakt
Iz 56:7 w interpretacji patrystycznej
Artykuł przedstawia refleksję starożytnego Kościoła nad tekstem Iz 56,7. Ten Izajaszowy tekst zawierał teologiczne i duchowe znaczenie, dlatego we wczesnej interpretacji chrześcijańskiej służył różnorodnym celom. Zarówno pojęcia, jak i terminologia tej księgi prorockiej stały się integralną częścią chrześcijańskich rozważań na temat kultu, literatury i ikonografii. Doktryna dotycząca „domu modlitwy”, którą opracowano w wczesnym Kościele, zawierała zarówno elementy odrzucenia, jak i nadziei względem narodu żydowskiego. Pewne zaskoczenie stanowi fakt, że tekst Iz 56,7 w gruncie rzeczy nie wywarł decydującego wpływu na Ojców Kościoła. Także w NT analizowany fragment Iz wydaje się nieco pomijany, podobnie jak fragmenty NT, w których jest cytowany (Mt 21,13 i Mk 11,17). Konieczne było zatem uzupełnienie refleksji nad Iz 56,7 szerszym potraktowaniem niektórych wątków eklezjologicznych w refleksji Ojców Kościoła. Ta sfera sugeruje różnorodność egzegetycznych wątków i powiązań w rozważaniach analizowanych autorów.
Bibliografia
Sources
Ambrosius of Milan, De Spiritu Sancto ad Gratianum, ed. O. Faller, Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum [= CSEL] 79, Vindobonae 1964, pp. 15–222.
Athanasius of Alexandria, De incarnatione Verbi, ed. Ch. Kannengiesser, Sources Chrétiennes [= SCh] 199, Paris 1973, https://www.ccel.org/ccel/athanasius/incarnation.i.html [accessed 01.10.2019].
Augustin of Hippo, Adversus Judaeos, ed. M. Falcioni, Nuova Biblioteca Agostiniana [= NBA] 12/1, Roma 2003, trans. https://www.roger-pearse.com/weblog/2015/06/11/augustines-treatise-against-the-jews [accessed 01.10.2019].
Augustin of Hippo, Quaestiones in VT, ed. & it. trans. L. Carrozzi, V. Tarulli, NBA X/3, Roma 1999.
Augustine of Hippo, Confessiones, ed. M. Pellegrino, C. Carena, NBA 1, Roma 1975, trans. E.B. Pusey, https://www.ccel.org/ccel/augustine/confess [accessed 01.10.2019].
Augustine of Hippo, De catechizandis rudibus, ed. J.B. Bauer, Corpus Christianorum, Series Latina [= CCL] 46, Turnhout 1969.
Augustine of Hippo, Enarrationes in Psalmos, eds. V. Tarulli, T. Mariucci, F. Monteverde, NBA 27–28, Roma 1976–1977, trans. Ph. Schaffm https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf108. toc.html.
Augustine of Hippo, Epistulae, eds. L. Carrozzi, M. Pellegrino, T Alimonti, NBA 21, Roma 1969.
Augustine of Hippo, In Evangelium Joannis tractatus, eds. O. Campagna, E. Gandolfo, V. Tarulli, F. Monteverde, NBA 24/1–2, Roma 2004, trans. Ph. Schaff, https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf107.i.html [accessed 02.10.2019].
Basil [Pseudo-], Enarratio in prophetam Isaiam, ed. J.-P. Migne, Patrologiae cursus completus: Series Graeca [= PG] 30, 117–668, ed. P. Trevisan, Corona Patrum Salesiana. Series Graeca 4–5, Rome 1939.
Cassiodorus, De Institutione Divinarum Litterarum, ed. J.P. Migne, Patrologiae cursus completus: Series Latina [= PL] 70, 1105 – 1150.
Cassiodorus, Expositio in Psalmos, ed. M. Adriaen, CCL 97 vol. 2, Turnhout 1958.
Clement of Alexandria, Stromata, eds. C. Mondésert, P.Th. Camelot, SCh 38, Paris 1954; V, ed. A. Le Boulluec, P. Voulet, SCh 278, Paris 1981; VII, ed. A. Le Boulluec, SCh 428, Paris 1997, , trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf02.html [accessed 26.09.2019].
Clement of Alexandria, Paedagogus, ed. O. Stählin, Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte [= GCS] 12, Leipzig 1905, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf02.html [accessed 26.09.2019].
Clement of Rome, Epistula ad Corinthios, ed. A. Jaubert, SCh 167, Paris 1971, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.html [accessed 24.09.2019].
Constitutiones Apostolorum, eds. A. Baron, H. Pietras, trans. pl. S. Kalinkowski, Źródła Myśli Teologicznej 42, Kraków 2007, pp. 1–293.
Cyprian, Ad Quirinum, ed. R. Weber, CCL 3, Turnholti 1972, pp. 3–179, W. Fletcher, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf05.html [accessed 30.09.2019].
Cyprian, De ecclesiae catholicae unitate, ed. M. Bévenot, CCL 3, Turnholti 1997, pp. 249–268 trans. W. Fletcher, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf05.html [accessed 30.09.2019].
Cyprian, Epistularium, ed. G.F. Diercks, CCL 3 B–D, Turnholti 1972; 1994–1996, trans. R.E. Wallis, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf05.html [accessed 30.09.2019].
Cyril of Alexandria, Commentarii in Joannem, PG 73, pp. 9–756; 74, 9–104.
Cyril of Alexandria, Commentarii in Lucam, ed. R. Payne Smith, S. Cyrilli Alexandriae Archiepiscopi Commentarii in Lucae Evangelium […], Oxonii 1858.
Cyril of Alexandria, Commentarii in Matthaeum, PG 72, pp. 365–474.
Cyril of Alexandria, Commentarius in Isaiam prophetam, PG 70, 9–1450, trans. R.C. Hill, vols. 1–3, Brookline 2008; 2010.
Cyril of Alexandria, Commentarius in XII prophetas minores, PG 71, 9–1061; 72, 9–364.
Cyril of Jerusalem, Catecheses, PG 33, 331–1180, trans. E. Hamilton Gifford, http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf207.ii.xx.html [accessed 01.10.2019].
Didascalia Apostolorum Syriaca, ed. A. Vööbus, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium [= CSCO] 401–402, 407–408, Leuven 1979, trans. A. Stewart-Sykes, Studia traditionis theologiae. Explorations in Early and Medieval Theology 1, Turnhout 2009.
Egeria, Itinerarium, eds. P. Maraval–M.C. Díaz y Díaz, SCh 296, Paris 1982, trans. J. Wilkinson, Oxford 2006 [repr. 3rd ed. 1999].
Ephrem, Commentaria in Isaiam, ed. T.J. Lamy, Sancti Ephraem Syri Hymni et Sermones, 2, Mechelen 1902 .
Ephrem, Hymni de Nativitate (Epiphania), ed. E. Beck, CSCO [Scriptores Syri] 186–187, Leuven 1959.
Epiphanius of Salamis, Panarion (Adversus haereses), ed. K. Holl, GCS 25,31, 37, Leipzig 1915, 1922; 1933, trans. Ph.R. Amidon, New York 1990.
Epistula Barnabae, eds. P. Prigent and R.A. Kraft, SCh 172, Paris 1971, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.html [accessed 24.09.2019].
Eusebius of Caesarea, Commentarii in Isaiam, PG 24, 89–526.
Eusebius of Caesarea, Commentarii in Psalmos, PG 23, 441–1221.
Eusebius of Caesarea, Demonstratio evangelica, ed. A. Heikel, GCS 23, Leipzig 1913, trans. W.J. Ferrar, http://www.tertullian.org/fathers /eusebius_de_05_book6.htm [accessed 26.09.2019].
Eusebius of Caesarea, Historia Ecclesiastica, ed. & trans. K. Lake, Loeb Classical Library 153, vol. 1–2 vols. Cambridge 1926 [repr.2001].
Eusebius of Caesarea, Vita Constantini, ed. F. Winkelmann, GCS 7, Berlin–New York 2008, trans. E. Cushing Richardson, http: //www.newadvent.org/fathers/ 2502.htm [accessed 30.09.2019].
Eusebius, Historia ecclesiastica, Libri V–VII, ed. G. Bardy, SCh 41, Paris 1955.
Gregory of Nazianzus, Epistulae, ed. P. Gallay, GCS 53, Berlin 1969.
Hesychius of Jerusalem, Interpretatio Isaiae, PG 93, 1369–1385.
Hilary of Poitiers, Tractatus super Psalmos, PL 9, 231–907.
Ignatius of Antioch, Epistulae, ed. P.T. Camelot, SCh 10, Paris 1945, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf01.html [accessed 24.09.2019].
Irenaeus of Lyon, Adversus haereses, ed. A. Rousseau, L. Doutreleau, B. Hemmerdinger, Ch. Mercier, SCh 100–101; 152–153; 210–211; 263–264; 293–94, Paris 1965; 1969; 1974; 1979; 1982, transl. R. Grant McQueen, The Early Church Fathers, London 1997.
Irenaeus of Lyon, Demonstratio apostolicae praedicationis, ed. A. Rousseau, SCh 406, Paris 1995.
Jerome, Commentarii in evangelium Matthaei, eds. D. Hurst, M. Adriaen, CCL 77, Turnhout 1969.
Jerome, Commentarii in Prophetas, ed. M. Adriaen, CCL 76; 76 A, Turnhout 1969–1970.
Jerome, Commentarius in Esaiam, eds. M. Adriaen, G. Morin, CCL 73; 73A, Turnhout 1963.
Jerome, Contra Jovinianum, PL 32, 211–338.
Jerome, De viris illustribus, trans. E. Cushing Richardson, https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf203.iii.html [accessed 02.10.2019].
Jerome, Epistulae, ed. J. Labourt, Collection des Universités de France 1–8, Paris 1950–1958.
Jerome, In Hieremiam prophetam libri VI, ed. S. Reiter, CSEL 59, Vindobonae 1913.
Jerome, In Marcum, PL 30, 589–644.
John Chrysostom, Adversus Judaeos orationes, PG 48, 843–942, ed. & trans. by P. Harkins Fathers of the Church 68, Washington (D.C.) 1977.
John Chrysostom, Expositiones in Psalmos, PG 55, 39–498.
John Chrysostom, Homiliae in Isaiam, ed. J. Dumortier and A. Liefooghe, SCh 304, Paris 1983.
John Chrysostom, Homiliae in Joannem, PG 59, 23–482, trans. Ph. Schaff, The Nicene and Post-Nicene Fathers 14, Peabody 1994 [repr.],
John Chrysostom, Homiliae in Matthaeum, PG 57, 13–472; 58, 471–794, trans G. Prevost, https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf110.iii.i.html [accessed 02.10.2019].
Josephus Flavius, Antiquitates Judaicae, ed. H.St.J. Thackeray, R. Marcus, L.H. Feldman, The Loeb Classical Library 203; 210; 242; 281; 326; 365;410; 433; 456, Cambridge [Massacchusetts] 1966–1982.
Justinus Martyr, Apologia, ed. Ch. Munier, SCh 507, Paris 2006, trans. D. Minns & P. Parvis, Oxford Early Christian Texts, Oxford 2009.
Justinus, Dialogus cum Tryphone Judaeo, ed. M. Marcovich, Iustini Martyris Dialogus cum Tryphone (Patristische Texte und Studien 47), Berlin–New York 1997, trans. M. Dods & G. Reith, The Ante-Nicene Fathers 1, Peabody 1994 [repr.].
Lactantius, De ira Dei, ed. M.F. McDonald, Fathers of the Church 54, Washington 1965.
Lactantius, Epitome Divinarum Institutionum, ed. P. Monat, SCh 335, Paris 1987, trans. W. Fletcher, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf07.html [accessed 01.10.2019].
Leander of Seville, Homilia de triumpho Ecclesiae, PL 72, 893–898.
Leo the Great, Epistolae, PL 54, 581–1213, trans. E. Hunt, Fathers of the Church 34, New York 1957.
Optatus of Mileve, De schismate donatistarum adversus Parmenianum, ed. M. Labrousse, SCh 412, Paris 1995.
Origen, Commentarii in Iohannem, ed. C. Blanc, SCh 120, Paris 1966.
Origen, Commentarii in Matthaeum, ed. E. Klostermann – E. Benz, GCS 38, 40, Leipzig 1933, 1935, trans. R.E. Heine, Oxford Early Christian Texts, Oxford 2018.
Origen, Contra Celsum, ed. M. Borret, SCh 132, 136, 147, 150, Paris 1967–1969, trans. F. Crombie, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf04.html [accessed 30.09.2019].
Origen, De oratione, ed. P. Koetschau, GCS 3, Leipzig 1899, p. 297–403, trans. W.A. Curtis, The Ante-Nicene Fathers 4, Peabody 1994 [repr.].
Origen, De principiis, eds. H. Crouzel – M. Simonetti, SCh 252–253; 268–269, Paris 1978; 1980, trans. F. Crombie, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf04.html [accessed 30.09.2019].
Origen, Homiliae in Leviticum, ed. M. Borret, SCh 287, Paris 1981.
Origen, In Ieremiam homiliae, eds. P. Husson & P. Nautin, SCh 232, Paris 1976.
Origen, In Isaiam homiliae, ed. W. A. Baehrens. GCS 33, Leipzig 1925, pp. 242–289.
Origen, In Joannem commentaria, ed. C. Blanc, SCh 120, 157; 222; 290, Paris 1966; 1970; 1975; 1982, trans. A. Menzies, The Ante-Nicene Fathers 10, Peabody 1994 [repr.].
Peter Chrysologus, Collectio sermonum, ed. A. Olivar, CCL 24 B, Turnhout 1975.
Procopius of Gaza, Catena in Isaiam, PG 87, 1817–2718.
Socrates Scholasticus, Historia ecclesiastica, ed. P. Maraval, SCh 477, Paris 2004, trans. Ph. Schaff & H. Wace, https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf202.i.html [accessed 03.10.2019].
Sozomenus, Historia ecclesiastica, PG 67, 844–1629, trans. Ph. Schaff & H. Wace, https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf202.i.html [accessed 03.10.2019].
Tatian, Oratio ad Graecos, ed. J.C.Th. Otto, Corpus Apologetarum Christianorum saeculi secundi, vol. 6, Wiesbaden 1969, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf02.html [accessed 23.09.2019].
Tertullian, Ad nationes, ed. J.G.P. Borleffs, CCL 1, Turnholti 1994, p. 9–75, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf03.html [accessed 01.10.2019].
Tertullian, Adversus Judaeos, ed. A Kroymann, CCL 2, Turnhout 1954, pp. 1337–1415, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf03.html [accessed 01.10.2019].
Tertullian, De oratione, ed. G.F. Diercks, CCL 1, Turnholti 1954, pp. 257–274, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf03.html [accessed 02.10.2019].
Theodor of Mopsuestia, Commentaria in prophetas minores, PG 66, 123–632.
Theodoret of Cyrus, Commentaria in Isaiam, ed. J.-N. Guinot, SCh 295; 276; 315, Paris 1980; 1982; 1984.
Theodoret of Cyrus, Explanatio in Ezechielem, PG 81, 807 A – 1256 B.
Theodoret of Cyrus, Historia religiosa, ed. P. Canivet et al., SCh 234; 257, Paris 1977; 1979.
Theodoret of Cyrus, Interpretatio in Psalmos, PG 80, 857–1997.
Theophilus of Antioch, Ad Autolycum, eds. G. Bardy, J. Sender, SCh 20, Paris 1948, trans. Ph. Schaff, http://www.ccel.org/ccel/schaff/anf02.html [accessed 24.09.2019].
Studies
Allenbach J. [et al.], Biblia Patristica. Index des citations et allusions bibliques dans la littérature patristique, vol. 1–6, Paris 1975–1995.
Blenkinsopp J., Opening the Sealed Book. Interpretations of the Book of Isaiah in Late Antiquity, Grand Rapids–Cambridge 2006.
Bundy D.D., “Ephrem’s Exegesis of Isaiah” (Studia Patristica 18/4), ed. E.A. Livingstone, Kalamazoo–Leuven 1990, pp. 234–239.
Cassel J.D., “Patristic Interpretation of Isaiah,” in: “As Those Who Are Taught” The Interpretation of Isaiah from the LXX to the SBL (Society of Biblical Literature SymS 27), eds. C. M. McGinnis, P. K. Tull, Atlanta 2006, pp. 145–169.
Childs B.S., The Struggle to Understand Isaiah as Christian Scripture, Grand Rapids 2004.
Devreesse R., Essai sur Théodore de Mopsueste (Studie Testi 141), Vatican 1948.
Elliott M. (ed.), Isaiah 40–66 (Ancient Christian Commentary on Scripture 11), Downers Grove 2007.
Flynn S.W., “ ‘A House of Prayer for All Peoples’. The Unique Place of the Foreigner in the Temple Theology of Trito-Isaiah,” Theoforum 37 (2006), pp. 5–24.
Fredriksen P., “Secundum Carnem: History and Israel in the Theology of St. Augustine,” in: The limits of ancient Christianity. Essays on late antique thought and culture in honor of R. A. Markus, eds. by W.E. Klingshirn and M. Vessey, Ann Arbor 1999, pp. 26–41.
Geerard M. (ed.), Clavis Patrum Graecorum, IV, Tornhout 1980.
Geisler N.L., Baker Encyclopedia of Christian Apologetics, Grand Rapids 1999.
Gregerman A., Building on the Ruins of the Temple. Apologetics and Polemics in Early Christianity and Rabbinic Judaism (Texts and Studies in Ancient Judaism 165), Tübingen 2016.
Hall Ch.A., Reading Scripture With the Church Fathers, III, Downers Grove 1998.
Hunt E.D., Holy Land Pilgrimage in the Later Roman Empire A.D. 312–460, Oxford 1984.
Jay P., L’exégèse de saint Jérôme d’après son „Commentaire sur Isaïe”, Paris 1985.
Ledegang F., Mysterium Ecclesiae. Images of the Church and Its Members in Origen (Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lavaniensium 156), Lowanium 2001,
Mara M.G., Profeta – III. Commenti ai libri profetici, Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane, 3, ed. A. di Berardino Genova – Milano 2008, 4353–4357.
McMichael S.J., “Did Isaiah Foretell Jewish Blindness and Suffering for not Accepting Jesus of Nazareth as Messiah? A Medieval Perspective,” Biblical Theology Bulletin 26 (1996), pp. 144–151.
Paczkowski M.C., “The Centrality of Jerusalem in the Reflections of the Father of the Church,” in: Jerusalem House of Prayer for All Peoples in the Three Monotheistic Religions. Proceedings of a symposium held in Jerusalem, February 17–18, 1997 (SBF Analecta 52), ed. A. Niccacci, Jerusalem 2001, pp. 115–134.
Paczkowski M.C., Rzeczywistość, symbol i tajemnica. Jerozolima w starożytnej literaturze chrześcijańskiej okresu przedchalcedońskiego (Biblioteka Ziemi Świętej–Seria Naukowa), Wrocław 2003, pp. 101–102.
Quasten J., Di Berardino A., Patrology, vol. 3: The Golden Age of Latin Patristic Literature from the Council of Nicea to the Council of Chalcedon, Engl. transl. P. Solari, Rome 1983.
Russell N., “The Church in the Commentaries of St Cyril of Alexandria,” International Journal for the Study of the Christian Church 7 (2007), pp. 70–85.
Sawyer J.F.A. The Fifth Gospel. Isaiah in the History of Christianity, Cambridge 1996.
Sawyer J.F.A., Isaiah through the Centuries (Wiley-Blackwell Bible Commentaries Series), Oxford 2018.
Simonetti M., “Uno sguardo d’insieme sull’esegesi patristica di Isaia fra IV e V secolo,” Annali di storia dell’esegesi 1 (1984), pp. 9–44.
Vrame A. C., “Theodoret, Bishop of Kyros as an Exegete of Isaiah 1: A Translation of his Commentary, with an Introduction,” Greek Orthodox Theological Review 34/2 (1989), pp. 127–147.
Wilken R., Judaism and the Early Christian Mind. A Study of Cyril of Alexandria’s Exegesis and Theology, New Haven–London 1971.
Wilken R.L., “In novissimis diebus. Biblical Promises, Jewish Hopes and Early Christian Exegesis,” Journal of Early Christian Studies 1 (1993), pp. 1–19.
Wilken R.L., Russell Christman A., Hollerich M.J. (eds.), Isaiah interpreted by Christian and Medieval Commentators, Grand Rapids 2007.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 857
Liczba cytowań: 0
