Is 32,15a, ovvero l’arte dell’inizio
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTH.2019.020Słowa kluczowe
Is 32, 15-20, incipit letterario, formulario del riversamento dello spirito, pneumatologia esilica, analisi metaforica, analisi stilisticaAbstrakt
L’articolo focalizza Is 32,15a nella sua funzione di esordio della profezia di salvezza dei vv. 15-20. Dall’analisi, condotta sulla base degli studi di letteratura comparata sugli incipit letterari, emerge la peculiare pregnanza di questo solenne inizio, la sua forza generativa in rapporto al resto della pericope, ciò che ne fa un inedito „in principio”. A tal fine l’autore biblico si serve di un formulario già codificato in epoca esilica, apportandovi significative variazioni (trasposizione in funzione iniziale, mutamento del metaforizzante verbale, allusione ai racconti di creazione, reticenza, cambio del punto di vista). L’analisi rileva anche la funzione socio-critica di Is 32,15a, come indiretta rivendicazione di un gruppo che, in pieno postesilio, si proclama depositario della salvezza escatologica.Bibliografia
Albertz, R., Religionsgeschichte Israels in alttestamentlicher Zeit. II. Vom Exil bis zu den Makkabäern (GAT 8/2), Göttingen 1997.
Albertz, R., Die Exilzeit. 6. Jahrhundert v. Chr. (BE 7), Stuttgart 2001.
Alonso Schökel, L., Dizionario di ebraico biblico (I dizionari San Paolo), Cinisello Balsamo (MI) 2013.
Alonso Schökel, L., Sicre Díaz J.L., Profetas. Introducciones y comentario, I-II (Nueva Biblia Española Comentario), Madrid 1980.
Banks Findly, E., Breath and breathing, in: Encyclopedia of Religion, I-II, ed. L. Jones, De-troit 22005, pp. 1041-1047.
Barth, H., Die Jesaja-Worte in der Josiazeit. Israel und Assyria als Thema einer Produktiven Neuinterpretation der Jesajaüberlieferung (WMANT 48), Neukirchen 1977.
Becker, U., Jesaja – von der Botshaft zum Buch (FRLANT 178), Göttingen 1997.
Benzi, G., Paganini, S., Isaia “bifronte”: un solo libro in due parti (Is 1–33; 34–66). Conside-razioni retorico-testuali e funzione ermeneutica di Is 34–35, in: “Ricercare la sapienza” (Sir 39,1). Miscellanea in onore di Gian Luigi Prato, eds. M. Milani, M. Zappella (SRivBib 56), Bologna 2013, pp. 285-297.
Berges, U., Das Buch Jesaja. Komposition und Endgestalt (Herders Biblische Studien 16), Freiburg 1998.
Beuken, W.A.M., Jesaja 33 als Spiegeltext im Jesajabuch, EThL 67 (1991), pp. 5-35.
Beuken, W.A.M., Women and the Spirit, the Ox and the Ass: the First Binders of the Booklet Isaiah 28–32, EThL 74 (1998), pp. 5-26.
Beuken, W.A.M., Isaiah II (HCOT), Leuven 2000.
Black, M., Models and Metaphors. Studies in Language and Philosophy, London 1962.
Calvino, I., Saggi, I (I Meridiani), Milano 1995.
Childs, B.S., Myth and Reality in the Old Testament (Studies in Biblical Theology 27), London 1960.
Clements, R.E., Fabry, H.J., mayim, in TDOT VIII, pp. 265-288.
Condamin, A., Le Livre d’Isaïe. Traduction critique avec notes et commentaire, Paris 1905.
Conrad, E.W., Reading Isaiah, Minneapolis, MN 1991.
Del Lungo, A., Gli inizi difficili. Per una poetica dell’incipit romanzesco (Biblioteca Francese 3), Padova 1997.
Doubrovsky, S., Littérature: générativité de la phrase, in: La place de la madeleine. Écriture et fantasme chez Proust, ed. S. Doubrovsky, Paris 1974, pp. 191-199.
Driver G.R., Isaiah I-XXXIX: Textual and Linguistic Problems, JSS 13 (1968), pp. 36-57.
Duchet, C., Pour une socio-critique ou variations sur un incipit, Littérature 1 (1971), pp. 5-14.
Duhm, B., Das Buch Jesaja (HK III/I), Tübingen 1892, Göttingen 1914.
Eichrodt, W., Die Hoffnung des ewigen Friedens im alten Israel. Ein Beitrag zu der Frage nach der israelitischen Eschatologie (Beiträge zur Förderung Christlicher Theologie), Gütersloh 1920.
Eliade, M., Traité d’histoire des religions, Paris 1949.
Fohrer, G., Das Buch Jesaja, II, Zürich 1967.
Gunkel, H., Das Märchen im Alten Testament, Tübingen 1921, Frankfurt am Main 1987.
Habel, N.C., Yahweh versus Baal: a Conflict of Religious Cultures. A Study in the Relevance of Ugarit Materials for the Early Faith of Israel, New York 1964.
Hamori, E. J., The Spirit of Falsehood, CBQ 72 (2010), pp. 15-30.
van Imschoot, P., L’Esprit de Jahvé, source de vie dans l’A.T., RB 44 (1935), pp. 481-501.
van Imschoot, P., Théologie de l’Ancien Testament, I (Bibliothèque de Théologie 3. Théologie Biblique), Tournai 1954.
Irwin, W.H., Isaiah 28–33. Translation with Philological Notes (BibOr 30), Rome 1977.
Johnson, B., yāṣaq, in TDOT VI, pp. 254-257.
de Jong, M.J., Isaiah among the Ancient Near Eastern Prophets. A Comparative Study of the Earliest Stages of the Isaiah Tradition and the Neo-Assyrian Prophecies (VT.S 117), Leiden 2007.
Kaiser, O., Der Prophet Jesaja. Kapitel 13–39 (ATD 18), Göttingen 21976.
Koch, R., La Théologie de l’Esprit de Yahvé dans le livre d’Isaïe, in Sacra pagina. Miscellanea biblica Congressus Internationalis Catholici de Re Biblica, eds. J. Coppens – A. Descamps – É. Massaux (BEThL 12), Paris-Gembloux 1959, pp. 419-433.
Kreuch, J., Unheil und Heil bei Jesaja. Studien zur Entstehung des Assur-Zyklus Jesaja 28–31 (WMANT 130), Neukirchen-Vluyn 2011.
Lakoff, G., Johnson, M., Metaphors We Live By, Chicago 1980.
Lazzaro, B., L’utopia dell’abitar tranquilli. Metafore di pace in Is 32,15-20 (Tesi ad licentiam PIB), Roma 2010.
Lazzaro, B., Isaia l’oscuro. Forme dell’oscurità linguistica isaiana e storia della loro recezione nell’attestazione di Is 29 (Tesi ad doctoratum PIB), Roma 2018.
Lausberg, H., Handbuch der literarischen Rhetorik. Eine Grundlegung der Literaturwissenschaft, München 1960.
Liwak, R., šāpaḵ, in TDOT XV, pp. 431-442.
Ma, W., Until the Spirit Comes. The Spirit of God in the Book of Isaiah (JSOT.S 271), Sheffield 1999.
Marti, K., Das Buch Jesaja (KHCAT 10), Tübingen 1900.
Miscall, P.D., Isaiah: The Labyrinth of Images, Semeia 54 (1991), pp. 103-121.
Mortara Garavelli, B., Manuale di retorica, Milano 1988, 102006.
Mortara Garavelli, B., Il parlar figurato. Manualetto di figure retoriche (UL 902), Bari 2010.
Mowinkel, S.O.P., The Spirit and the Word. Prophecy and Tradition in Ancient Israel, Minneapolis 2002.
Nemesio, A., Le prime parole. L’uso dell’“incipit” nella narrativa dell’Italia unita (Diparti-mento di Scienze Letterarie e Filologiche dell’Università degli Studi di Torino), Torino 1990.
Nevè, L., The Spirit of God in the Old Testament, Tokyo 1972.
Niehr, H., ʻārâ, in TDOT XI, pp. 343-349.
Nielsen, K., There is Hope for a Tree. The Tree as Metaphor in Isaiah (JSOT.S 65), Sheffield 1989.
Oskui, D., Der Stoff, aus dem Metaphern sind. Zur Textualität zwischen Bild und Begriff bei Aristoteles, Ricoeur, Aldrich und Merleau-Ponty, in Bildersprache verstehen. Zur Hermeneutik der Metapher und anderer bildlicher Sprachformen, ed. R. Zimmermann (Übergänge 38), München 2000, pp. 91-116.
Penna, A., Isaia (La Sacra Bibbia. Vecchio Testamento), Roma 1957.
Propp, W.H.C., Water in the Wilderness. A Biblical Motif and Its Mythological Background (HSM 40), Atlanta 1987.
Reymond, P., L’eau, sa vie, et sa signification dans l’Ancien Testament (VT.S 6), Leiden 1958.
Rundhart, J., Acqua, in Enciclopedia delle Religioni. Il pensiero: concezioni e simboli, IV, eds. M. Eliade et al., Milano 1997, pp. 7-15.
Schmidt, W.H., Königtum Gottes in Ugarit und Israel. Zur Herkunft der Königsprädikation Jahwes (BZAW 80), Berlin 1966.
Sklba, R. J., “Until the Spirit from on High Is Poured out on Us” (Isa 32:15): Reflections on the Role of the Spirit in the Exile, CBQ 46 (1984), pp. 1-17.
Stansell, G., Isaiah 32: Creative Redaction in the Isaian Traditions, in SBL.SPS (1983), pp. 1-12.
Steck, O.H., Bereitete Heimkehr. Jesaja 35 als redaktionelle Brücke zwischen dem Ersten und dem Zweiten Jesaja (SBS 121), Stuttgart 1985.
Stuhlmueller, C., Creative Redemption in Deutero-Isaiah (AnBib 43), Rome 1970.
Vitringa, C., Commentarius in librum prophetiarum Jesaiae. Quo sensus orationis ejus sedulo investigatur; in veras visorum interpretandorum hypotheses iniquiritur, ...cum prolegomenis, I-II, Basileae 1732.
Westermann, C., Zur Erforschung und zum Verständnis der prophetischen Heilsworte, ZAW 98 (1986), pp. 1-13.
Westermann, C., Prophetische Heilsworte im Alten Testament, Göttingen 1987.
Wexelblatt, R., “Ex nihilo”, or For Openers, The Midwest Quarterly. A Journal of Contem-porary Thought 30/2 (1989), pp. 137-150.
Wheelwright, P., Metaphor and Reality, Bloomington 1967.
Wildberger, H., Jesaja. II: Jesaja 13–27 (BKAT 10/2), Neukirchen-Vluyn 1978.
Wildberger, H., Jesaja. III: Jesaja 28–39. Das Buch, der Prophet und seine Botschaft (BKAT 10/3), Neukirchen-Vluyn 1982.
Williamson, H.G.M., The Book Called Isaiah. Deutero-Isaiah’s Role in Composition and Redaction, Oxford 2005.
Zorell, F., Lexicon hebraicum Veteris Testamenti, Romae 1984.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 458
Liczba cytowań: 0
