Ad sensum czy ad verbum? Akwinata wobec trudności tekstualnych w egzegezie biblijnej
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2024.016Słowa kluczowe
tomizm biblijny, sens duchowy, średniowieczna egzegeza biblijna, Wulgata, hermeneutyka biblijnaAbstrakt
Charakterystyczną cechą egzegezy biblijnej Tomasza z Akwinu jest odwoływanie się do wielu wariantów tekstów Pisma Świętego. Wbrew obiegowym opiniom, Akwinata nie opiera się jedynie na jednym tekście (np. Wulgaty), ale zestawia ze sobą różne tłumaczenia i stara się w ten sposób odpowiadać na trudności wynikające z lektury tekstu biblijnego. Czasami jednak nie tyle zestawia kilka możliwych opcji interpretacyjnych, co wprost wybiera najlepszą. Widać w tym u niego staranie, aby dotrzeć nie tyle do odczytania samego brzmienia słów, co do sensu jaki zamierzył autor Pisma. W ten sposób ujawnia się jego rozumienie Objawienia, którego świadectwem jest Pismo Święte. Artykuł przedstawia najpierw podejście Akwinaty do tekstu biblijnego, widoczne w stosowanych przez niego procedurach egzegetycznych, gdy podkreśla braki w tekście lub możliwe inne lektury danego passusu, często sięgając do Ojców Kościoła, zwłaszcza za pośrednictwem Glossy, aby tam szukać wyjaśnień wątpliwości. Następnie zostaną przeanalizowane sytuacje, gdy Akwinata zgłasza różnice tekstualne (obiectio litteralis) i sam ustanawia gradację proponowanych rozwiązań, wskazując tym samym na kryterium ich wyboru
Bibliografia
Burger, Maria. 2009. “Thomas Aquinas’s Glosses on the Dionysius Commentaries of Albert the Great in Codex 30 of the Cologne Cathedral Library.” In Via Alberti: Texte – Quellen – Interpretation, edited by Ludger Honnefelder, Hannes M.hle, and Susana Bullido del Barrio, 561–84. Münster: Aschendorff.
Chenu, Marie-Dominique. 1997. Św. Tomasz z Akwinu i teologia, Kraków: Znak.
Dahan, Gilbert, 2009. Lire la Bible au Moyen Âge. Essais d’herméneutique médiévale, Geneva: Droz.
Dahan, Glibert. 1999. L’exégese chrétienne de la Bible en Occident médiéval XIIe–XIVe siècle. Paris: Les Editions du Cerf.
Giambrone, Anthony. 2023. “Aquinas between Abelard and Erasmus: A Brief Ressourcement of Thomistic Theology of Biblical Translation.” In Engaging Catholic Doctrine: Essays in Honor of Matthew Levering, edited by Robert Barron, Scott W. Hahn, and James R. A. Merrick. Steubenville: Emmaus Academic.
Levering, Matthew. 2016. Pismo Święte i metafizyka. Tomasz z Akwinu i odnowa teologii trynitarnej. Kraków: Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii.
Liere, Francis. 2022. “Hebraica Veritas”: The History of a Christian Idea.” In From Theodulf to Rashi and Beyond: Texts, Techniques, and Transfer in Western European Exegesis (800–1100), edited by Johannes Heil and Sumi Shimahara, 21–42. Leiden: Brill.
Lombardo, Nicholas. 2021. “A Voice like the Sound of Many Waters: Inspiration, Authorial Intention, and Theological Exegesis.” Nova et Vetera 3: 825–869.
Manresa, Ignacio. 2017. “The literal sense and the spiritual understanding of Scripture according to St. Thomas Aquinas.” Biblica et Patristica Thoruniensia 10(3): 341–373. https://doi.org/10.12775/BPTh.2017.018
Mantyk, Tomasz. K. 2019. „Migracje Słowa Bożego, czyli obrona wartości Wulgaty według Franciszka Titelmansa.” The Biblical Annals 9(3): 525–546. https://doi.org/10.31743/biban.4682
Narvaez, Mauricio. 2015. “Intention, probabiles rationes and Truth: The Exegetical Practice in Thomas Aquinas. The Case of the Expositio super Iob ad litteram.” In Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas: Hermeneutical Tools, Theological Questions and New Perspectives, edited by Piotr Roszak, J.rgen Vijgen, 141–169. Turnhout: Brepols.
Persidok, Andrzej. 2015. “.Revolucionario o .genio simplificador.? Santo Tomás de Aquino en la Exégèse médiévale de Henri de Lubac.” Biblica et Patristica Thoruniensia 8(3): 67–80. https://doi.org/10.12775/BPTh.2015.018
Roszak, Piotr. 2021. “Biblical Exegesis and Theology in Thomas Aquinas. Understanding the Background of Biblical Thomism.” Studium XXIV(48): 13–25. https://doi.org/10.53439/stdfyt48.24.2021.13-25.
Roszak, Piotr. 2013. “Between Dialectics and Metaphor: Dynamics of Exegetical Practice of Thomas Aquinas.” Angelicum 90(3): 507–534.
Roszak, Piotr. 2016. „Tomizm biblijny: metoda i perspektywy.” Biblica et Patristica Thoruniensia 9(3): 119–132. https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.024
Torrijos, David. 2019. “Santo Tomás como exégeta bíblico en su Comentario al evangelio de San Juan.” Fortunatae 30: 225–256.
Venard, Oliver-Thomas. 2009. Le sens littéral des écritures, Paris: Cerf.
Vial de Amesti, Catalina. 2023. “Gracia y salvación en las epístolas paulinas según Tomás de Aquino.” Espíritu 165: 37–56.
Vijgen. Jörgen. 2018. “Aquinas’s Reception of Origen: A Preliminary Study.” In Thomas Aquinas and the Greek Fathers, edited by Michael A. Dauphinais, Roger W. Nutt, Andrew Hofer, 30–88. Ave Maria: Sapientia Press.
Zatwardnicki, Sławomir. 2022. Od teologii objawienia do teologii natchnienia. Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera, Lublin: Academicon.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Piotr Roszak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 186
Liczba cytowań: 0
