Benedykta XVI teologia natchnienia biblijnego
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2023.020Słowa kluczowe
Joseph Ratzinger, Benedykt XVI, teologia natchnienia, objawienie a natchnienie, św. Bonawentura, objawienie a Pismo, autor natchniony, hagiograf w Ludzie Bożym, potrójne autorstwo Biblii, historyczny wymiar objawieniaAbstrakt
Benedykt XVI wzywał do pogłębienia rozumienia natchnienia i jego dynamiki. Choć sam nie stworzył traktatu o natchnieniu, jego teologiczne refleksje mogą stanowić przyczynek do doktryny natchnienia. W artykule podjęto najważniejsze wątki, na które w wypowiedziach dotyczących natchnienia zwrócił uwagę Joseph Ratzinger. Rozpoczęto od ukazania twórczego dialogu bawarskiego teologa z myślą św. Bonawentury. Uwypuklona została przede wszystkim idea relacji objawienia do Pisma Świętego jako świadectwa objawienia. Następnie podjęto trzy podstawowe kategorie, które zdaniem Ratzingera winny określać teologiczną refleksję nad natchnieniem: osobę, Lud Boży, którego autor natchniony był częścią i który jest prowadzony przez Boga, oraz historię. W zakończeniu dokonano krytycznego podsumowania i wypunktowano kwestie domagające się rozwinięcia.
Bibliografia
Alonso Schӧkel, Luis. 1993. Słowo natchnione. Pismo Święte w świetle nauki o języku. Translated by Alojzy Malewski. Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne.
Bachanek, Grzegorz. 2005. „Sakramentalna struktura Słowa Bożego w teologii kard. J. Ratzingera.” Verbum Vitae 7: 215–229.
Benedykt XVI – Seewald, Piotr. 2016. Ostatnie rozmowy. Translated by Jacek Jurczyński. Kraków: Dom Wydawniczy RAFAEL.
Benedykt XVI. 2005a. „Do uczestników kongresu z okazji 40. Rocznicy ogłoszenia soborowej Konstytucji „Dei verbum” Słowo Boże źródłem odnowy Kościoła (16.09.2005).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 11–12: 24–25.
Benedykt XVI. 2005b. „Homilia podczas Mszy św. w bazylice św. Jana na Lateranie z okazji objęcia katedry Biskupa Rzymu Posługa Papieża gwarancją posłuszeństwa Chrystusowi i Jego słowu (7.05.2005).” https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/homilie/lateran_07052005.
Benedykt XVI. 2008a. „Przemówienie Benedykta XVI na rozpoczęcie I kongregacji generalnej Słowo Boże jest trwalsze niż ludzka rzeczywistość (6.10.2008).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 12: 11–13.
Benedykt XVI. 2008b. „Spotkanie z przedstawicielami świata kultury w Kolegium Bernardynów Fundamentem prawdziwej kultury jest poszukiwanie Boga (12.09.2008).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 10–11: 12–16.
Benedykt XVI. 2008c. Myśli o Słowie Bożym. Translated by Michał Wilk, Kraków: eSPe.
Benedykt XVI. 2009a. „Przemówienie do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Komisji Biblijnej Tradycja i Pismo Święte przenikają się nawzajem (23.04.2009).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 6: 33–35.
Benedykt XVI. 2009b. „Rozważanie Papieża przed modlitwą „Anioł Pański” Pismo Święte jest Słowem Bożym w słowach ludzkich (26.10.2008).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 1: 34–35.
Benedykt XVI. 2010. Adhortacja Verbum Domini.
Benedykt XVI. 2011. „Przesłanie z okazji zgromadzenia plenarnego Papieskiej Komisji Biblijnej Poprzez swoje Słowo Bog pragnie przekazać nam prawdę o sobie i o ludzkości (02.05.2011).” L’Osservatore Romano, wyd. pol., 7: 20–21.
Benedykt XVI. 2021. „Moc samej miłości. Wywiad z Benedyktem XVI, transmitowany przez pierwszy kanał telewizji RAI w programie Na Jego obraz. Pytania na temat Jezusa (22 kwietnia 2011 r., Wielki Piątek).” In Benedykt XVI, Mystagogia Benedicti. Wprowadzenie w tajemnice roku liturgicznego. Wielki Tydzień, edited by Andrzej Demitrów, 266–276. Biskupów: „ORDO et PAX” Fundacja Benedyktynów.
Benedykt XVI. 2023. „Testament duchowy Benedykta.” https://www.vaticannews.va/pl/watykan/news/2023-01/testament-duchowy-benedykta-xvi.html.
Bieringer, Reimund. 1999. „Biblical Revelation and Exegetical Interpretation According to Dei Verbum 12.” In Studien zum Neuen Testament und seiner Umwelt. Serie A, Band 27, edited by Albert Fuchs, 5–38. Linz.
Burtchaell, James Tunstead. 1969. Catholic Theories of Biblical Inspiration since 1810. A Review and a Critique. London: Cambridge University Press.
Daly, Gabriel. 1997. „Revelation in the Theology of the Roman Catholic Church.” In Divine Revelation, edited by Paul Avis, 23–44. Eugene: Wipf and Stock Publishers.
Douglass, Scot. 2005. Theology of the Gap. Cappadocian Language Theory and the Trinitarian Controversy. Berlin–New York: Peter Lang.
Farkasfalvy, Denis. 2007. „Jesus of Nazareth and the Renewal of New Testament Theology.” Communio, English Edition, 3: 438–453.
Farkasfalvy, Denis. 2010. Inspiration & Interpretation: A Theological Introduction to Sacred Scripture. Washington: The Catholic University of America Press.
Fastiggi, Robert. 2010. „Communal or Social Inspiration. A Catholic Critique.” Letter and Spirit 6: 247–263.
Ferdek, Bogdan. 2010. „Objawienie w doktrynie kard. Josepha Ratzingera/Benedykta XVI.” Studia Theologiae Fundamentalis 1: 170–176.
Gaál de. Emery. 2012. „The Theologian Joseph Ratzinger at Vatican II: His Theological Vision and Role.” Lateranum 3: 515–548.
Goldingay, John. 2004. Models for Interpretation of Scripture, Toronto: Clements Publishing.
Hahn, Scott. 2021. Przymierze i komunia. Teologia biblijna papieża Benedykta XVI. Translated by Dominika Krupińska. Kraków: Wydawnictwo Esprit.
Kereszty, Roch. 2007. „The Challenge of Jezus of Nazareth for Theologians.” Communio, English Edition, 34/3: 454–474.
Kotecki, Dariusz. 2019. „Natchnienie aktualizujące w Apokalipsie św. Jana. Nowe spojrzenie na wyrażenie egenomēn en pneumati w Ap 1,10 (por. 4,2).” In Omnium artifex docuit me sapientia (Mdr 7,21). Księga pamiątkowa dla księdza doktora Stanisława Jankowskiego SDB w 75. rocznicę urodzin, 110–118. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”.
Królikowski, Janusz. 2016. Nauka, mądrość i powołanie. O naturze i misji teologii. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie – Wydawnictwo Naukowe.
Kubacki, Zbigniew. 2018. Wprowadzenie do teologii religii. Warszawa: Wydawnictwo Rhetos.
Leks, Paweł. 1997. „Słowo Twoje jest prawdą…”. Charyzmat natchnienia biblijnego. Katowice: Księgarnia Świętego Jacka.
Leon XIII. 1893. Encyklika Providentissimus Deus.
Levering, Matthew. 2008. Participatory Biblical Exegesis. A Theology of Biblical Interpretation. Notre Dame: University of Notre Dame Press.
Linke, Waldemar. 2017. „Natchnienie i prawda Pisma Świętego. Od Dei Verbum do Evangelii gaudium.” In Natchnienie Pisma Świętego. W świetle świadectwa tekstow o nich samych, edited by Mirosław Wróbel, Stefan Szymik i Krzysztof Napora, 21–44. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Lohfink, Norbert. 1969. „Jak rozumieć Pismo Święte.” Translated by Anna Morawska. In Biblia dzisiaj, edited by Józef Kudasiewicz, 29–59. Kraków: Znak.
Malina, Artur. 2018. List do Hebrajczykow. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz. Częstochowa: Święty Paweł.
Martin, Francis. 2015. „Revelation and Understanding Scripture. Reflections on the Teaching of Joseph Ratzinger, Pope Benedict XVI.” Nova et Vetera, English Edition, 1: 253–272.
Millare, Roland. 2020. „The Hermeneutic of Continuity and Discontinuity Between Romano Guardini and the Joseph Ratzinger. The Primacy of Logos.” Nova et Vetera, English Edition, 2: 521–563.
Müller, Gerhard Ludwig. 2014. „Przedmowa.” In Papieska Komisja Biblijna. Natchnienie i prawda Pisma Świętego. Słowo, ktore od Boga pochodzi i mowi o Bogu, aby zbawić świat. Translated by Henryk Witczyk, 5–7. Kielce: Verbum.
Muszyński, Henryk. 2008. „Charyzmat natchnienia biblijnego.” In Wstęp ogolny do Pisma Świętego, edited by Jan Szlaga, 17–68. Poznań: Pallottinum.
Nichols, Aidan. 2007. The Thought of Pope Benedict XVI. New Edition. An Introduction to the Theology of Joseph Ratzinger. London–New York: Burns & Oates.
Oakes, Kenneth. 2021. “Scripture, Tradition, and Creeds.” In The Oxford Handbook of Divine Revelation, edited by Balázs M. Mezei, Francesca Aran Murphy, Kenneth Oakes, 20–34. Oxford: Oxford University Press.
Papieska Komisja Biblijna. 1999. Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich. Translated and edited by Ryszard Rubinkiewicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”.
Papieska Komisja Biblijna. 2014. Natchnienie i prawda Pisma Świętego. Słowo, które od Boga pochodzi i mówi o Bogu, aby zbawić świat. Translated by Henryk Witczyk. Kielce: Verbum.
Pidel, Aaron. 2014. „Joseph Ratzinger on Biblical Inerrancy.” Nova et Vetera, English Edition, 1: 307–330.
Pidel, Aaron. 2015. „Christi Opera Proficiunt. Ratzinger’s Neo-Bonaventurian Model of Social Inspiration.” Nova et Vetera, English Edition, 3: 693–711.
Pitre, Brant. 2010. „The Mystery of God’s Word: Inspiration, Inerrancy, and the Interpretation of Scripture.” Letter & Spirit 6: 47–66.
Pius XII. 1943. Encyklika Divino Afflante Spiritu.
Plisiecki, Piotr. 2011. „Joseph Ratzinger, Świętego Bonawentury teologia historii, przełożył Edward Iwo Zieliński OFMConv, Lublin 2010, Wydawnictwo KUL, ss. 258.” Roczniki humanistyczne 59 (2): 265–270.
Pontificia Commissione Biblica. 2014. „Ispirazione e verità della Sacra Scrittura. La Parola che viene da Dio e parla di Dio per salvare il mondo.” https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/pcb_documents/rc_con_cfaith_doc_20140222_ispirazione-verita-sacra-scrittura_it.html.
Ramage, Matthew. 2015, „Christian discernment of divine revelation. Benedict XVI and the International Theological Commission on the dark passages of the Old Testament.” Scripta Theologica 1: 71–83.
Ratzinger, Joseph – Seewald, Peter. 1997. Sól ziemi. Chrześcijaństwo i Kościół katolicki na przełomie tysiącleci. Z kardynałem rozmawia Peter Seewald. Translated by Grzegorz Sowiński. Kraków: Znak.
Ratzinger, Joseph and Peter Seewald. 2001. Bog i świat. Wiara i życie w dzisiejszych czasach. Z kardynałem Josephem Ratzingerem Benedyktem XVI rozmawia Peter Seewald. Translated by Grzegorz Sowiński. Kraków: Znak.
Ratzinger, Joseph. 2005a. Moje życie. Edited by Witold Wiśniowski. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
Ratzinger, Joseph. 2005b. Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata. Translated by Ryszard Zajączkowski. Kielce: „Jedność”.
Ratzinger, Joseph. 2014. Rozumienie objawienia i teologia historii według Bonawentury. Rozprawa habilitacyjna i studia nad Bonawenturą. Translated by Jarosław Merecki. Opera Omnia 2. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger, Joseph. 2015. Jezus z Nazaretu. Studia o chrystologii. Translated by Marzena Górecka, Wiesław Szymona. Opera Omnia 6/1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger, Joseph. 2016a. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja. Translated by Wiesław Szymona. Opera omnia 7/1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger, Joseph. 2016b. O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja. Translated by Ewa Grzesiuk. Opera omnia 7/2. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger, Joseph. 2018a. Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach. Translated by Jarosław Merecki. Opera omnia 9/1. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Ratzinger, Joseph. 2018b. Wiara w Piśmie i Tradycji. Teologiczna nauka o zasadach. Translated by Jarosław Merecki. Opera omnia 9/2. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rosik, Mariusz. 2005. „Wyzwania dla współczesnej biblistyki.” Zeszyty Naukowe KUL 48 (2): 3–17.
Rowland, Tracey. 2008. Ratzinger’s Faith. The Theology of Pope Benedict XVI. Oxford: Oxford University Press.
Seweryniak, Henryk. 2011. „Teologiczna droga Josepha Ratzingera – papieża i współczesnego ojca Kościoła.” In Niedźwiedź biskupa Korbiniana. W kręgu myśli teologicznej Benedykta XVI, edited by Henryk Seweryniak, Katarzyna Sitkowska, Przemysław Artemiuk, 15–74. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei verbum. Sokolowski, Robert. 2013. „God’s Word and Human Speech.” Nova et Vetera, English Edition, 1: 187–210.
Sosnowski, Aleksander. 2021. Świętość i święci w nauczaniu Josepha Ratzingera – Benedykta XVI. Żmigród: Leksem.
Szymik, Stefan. 2015. „Słowo i Duch Chrystusa. Charyzmat natchnienia biblijnego odczytany w kluczu chrystologicznym.” In Scripturae sacrae propagator. Księga wydana z okazji 80. rocznicy urodzin ks. profesora Janusza M. Czerskiego, edited by Krystian Ziaja, 215–230. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Szymik, Stefan. 2017. „Wprowadzenie.” In Natchnienie Pisma Świętego. W świetle świadectwa tekstów o nich samych, edited by Mirosław Wróbel, Stefan Szymik i Krzysztof Napora, 5–10. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wicks, Jared. 2008. „Six Texts by Prof. Joseph Ratzinger as Peritus Before and During Vatican Council II.” Gregorianum 2: 233–311.
Witczyk, Henryk. 2020. Natchnienie, prawda, zbawienie. Poznań: Pallottinum.
Woźniak, Robert J. 2012. Rożnica i tajemnica. Objawienie jako teologiczne źródło ludzkiej sobości. Poznań: W drodze.
Woźniak, Robert J. 2022. Praca nad dogmatem. Wybrane aspekty odnowy teologii dogmatycznej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Zatwardnicki, Sławomir. 2022a. „Katafatyczność i apofatyczność słowa Bożego w świetle misterium Wcielenia.” Collectanea Theologica 92 (4): 39–92.
Zatwardnicki, Sławomir. 2022b. „Teologia natchnienia z perspektywy posłania Syna i Ducha Świętego.” Wrocławski Przegląd Teologiczny 2: 87–112.
Zatwardnicki, Sławomir. 2022c. Od teologii objawienia do teologii natchnienia. Studium inspirowane twórczością Geralda O’Collinsa i Josepha Ratzingera. Lublin: Academicon.
Zatwardnicki, Sławomir. 2022d. „Natchnienie w diachronicznie ujmowanym Ciele Chrystusa. Przyczynek do eklezjologii natchnienia.” Roczniki Teologiczne 2: 125–144.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Sławomir Zatwardnicki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 382
Liczba cytowań: 0
