Jezus i Samarytanka (J 4,1-42): spotkanie pragnień. Uwagi na kanwie Super Evangelium S. Ioannis Lectura św. Tomasza z Akwinu
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPTh.2021.013Słowa kluczowe
Ewangelia św. Jana, Jezus i Samarytanka, pragnienia, „woda żywa”, Duch Święty, egzegeza scholastyczna, Tomasz z AkwinuAbstrakt
Święty Tomasz z Akwinu wśród komentowanych tekstów biblijnych pochyla się także nad Ewangelią św. Jana. Fragment, który stanowi podstawę niniejszego artykułu, omawia spotkanie Jezusa z Samarytanką przy studni jakubowej. Bazuje na rozdziale czwartym Tomaszowego komentarza Super Evangelium S. Ioannis Lectura (J 4,1-42; n. 549-663). Tekst biblijny zostaje odczytany w kontekście boskich i ludzkich pragnień: pragnienia zbawienia wszystkich ludzi, odwzajemnionej miłości, daru łaski Ducha Świętego, oczyszczenia z uwikłania w grzech, poznania prawdy o Bogu i o sobie. Dzięki darowi łaski Ducha Świętego, czyli „wodzie żywej”, człowiek może wzrastać w prawdziwych pragnieniach, a także oczyścić swoje serce z uwikłania w namiętności i grzeszne żądze. Cała rozległa tematyka ludzkich uczuć i pożądań, która znajdzie swoje systematyczne rozwinięcie w tekstach Sumy teologii czy De veritate, posiada ugruntowane podstawy biblijne. Tomaszowa egzegeza, swój przyszły potencjał teologii i antropologii uczuć, zakotwicza tutaj w metaforach biblijnych i sensie duchowym.
Bibliografia
Super Evangelium S. Ioannis lectura, Edizione Marietti, Taurini-Pomae 1952 [skrót In Io.].
Super Epistolam ad Ephesios lectura, Edizione Marietti, Taurini-Romae1953, s. 1-87 [skrót In Eph.].
Super Epistolam ad Romanos lectura, Edizioni Mareietti, Taurini-Romae 1953, s. 1-230 [skrót In Rom.].
In Psalmos Davidis expositio, Opera omnia, t. 14, Parmae 1863, s. 148-312 [skrót In Ps.].
Scriptum super Senteniis magistri Petri Lombardii, t. 1-4, red. P. Mandonnet, Parisiis 1929-1947 [skrót In Sent.].
Summa contra Gentiles, Editio Leonina, t, 13-15, Romae 1918-1926-1930 [skrót ScG].
Summa theologiae, Editio Leonina, t. 4-12, Romae 1888-1906 [skrót S. Th.].
Compendium theologiae seu Brevis compilatio theologiae ad fratrem Raynaldum, Editio Leonina, t. 42, Roma 1979, s. 5-191 [skrót Comp. Theol.].
Questiones disputatae de veritate, Editio Leonina, t. 22/1-3, Romae1972-1976 [Skrót De veritate].
Sententia libri Ethicorum, Editio Leonina, t. 47/1-2, Romae 1969 [skrót Sententia Ethic.].
Ariarajah W., The Water of the Life, Ecumenical Review, 34 (1982), s. 271-279.
Benedykt XVI, Encyklika Spe salvi, Città del Vaticano 2007
Bielecki S., Nowotestamentalne ujęcie terminu «kairos», Ruch Biblijny i Liturgiczny, XLV (1992, nr 2-6, s. 57-65.
Chennattu R., Women and the Mission of the Church. An Interpretation of John 4, Vidyajyoti. Journal of Theological Reflection, 65 (2001), s. 760-773.
Dietzfelbinger C., Das Evangelium nach Johannes, Zürcher Bibelkommentare. Neues Testament, t. I (1-12), Zürich 2001.
Emery G. OP, Teologia trynitarna świętego Tomasza z Akwinu, tłum. M. Romanek, Dominikańska Biblioteka Teologii, Kraków 2014.
Franciszek, Encyklika Lumen fidei, Città del Vaticano 2013.
Frère John (Taize), An der Quelle, Jesus un die Samariterin, Verlag Neue Stadt, Mùnchen – Zürich-Wien 2020, s. 32-38.
Fullam L., The Virtue of Humility. A Thomistic Apologetic, Edwin Mellen Press, Lewiston (N.Y.) 2009.
Galot J., Tu conosci «il dono di Dio»?, Civiltà cattolica, dans le dialogue évangeliqque, 152/3 (2001), s. 224-235.
Giertych W. OP., Bóg źródłem prawa, Wydawnictwo M, Kraków 2008.
Górka, B., „Zbawienie jest z Żydów?” (J 4, 22). Jakie?, w: Tenże, Hermeneutyka inicjacji wczesnochrześcijańskiej, Kraków 2007, s. 45-67
Grob F., La famme samaritaine et l’eau du puits. Jean 4, 13-14, Études théologiques et religieuses, 55 (1980), 86-89.
Gryglewicz F., Zagadkowy fragment czwartej Ewangelii (J 4, 31-39), Ruch Biblijny i Liturgiczny, 34 (1981), s. 203-214.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptotis missio, Città del Vaticano 1990.
Haenschen E., Funk R.H., Busse U., A Commentary on the Gospel of John, Fortress Press, Philadelphia 1984, s. 22-27.
Hahn F., „Das Heil kommt von den Juden. Erwägungen zu Joh 4, 22b, w: B. Benzing (red.), Wort und Wirklichkeit.Studien zur Afrikanistik und Orientalistik, Meisenheim am Glan, 1976, s. 67-84.
Hildebrand D. von., Przemienienie w Chrystusa, Znak, Kraków 1982
Hirscher J. B., Betrachtungen über sämmtliche Evangelien der Fasten mit Einschluß der Leidensgeschichte, Tübingen 1829, Verlag der H. Lauppschen Buchhandlung, s. 124.
Hock G, Das Gespräch mit Jesus wagen. Eine Betrachtung zu Joh 4, 1-26, Geist und Leben, 62 (1989), s. 28-40.
Huzarek T., Teoria afektywnego poznania Boga oraz jej filozoficzne i teologiczne założenia, TN Kul, Lublin 2012
Infante R., Gesù, la samaritana e la Samaria (Gn 4), Vetera Christianorum, 36 (1999), s. 39-59.
Kahl B., Der Fremde und die Frau an Brunnen (Joh 4). Menschliche Begegnung als Gotteserfahrung, Diakonia. Internationale Zeitschrift für praktische Theologie, 25 (1994), s. 31-37.
King S. J., Sychar and Calvary. A Neglected Theory in The interoretacjon of the Fourth Gospel, Theologica, 77 (1974), s. 417-422
Kowalczyk A., Ewangelia św. Jana księgą dla poszukujących prawdy, Bernardinum, Pelplin 2019.
Krótki Z., Z historii rodziny leksykalnej rzeczownika «paskuda», Poznańskie Studia Polonistyczne, vol 22 (44), nr 1, s. 51-65.
Kudasiewicz, J., Kult Ojca w Duchu i Prawdzie (J 4, 23), Rocznik Teologiczno-Kanoniczne, 36/1 (1989, s. 61-71.
Link A., Kritische Bestandsaufnahme neuer methodischer Ansätze in der Ezegese des Johannesevangeliums anhand von Joh 4, Theologie und Glaube, 81 (1991), s. 253-278.
Olsson B., Structure and Meaning in the Fourth Gospel, A Text-Linguistic Analisis of John 2, 1-11 and 4, 1-42, Coniectanea biblica, Gleerup, Lund 1974.
Mróz M., Naturaliter anima est gratiae capax : heterodoksalne interpretacje moralności w kontekście nauki św. Tomasza z Akwinu o pierwszeństwie łaski, Teologia i Człowiek 1 (2003), s. 83-104.
Mróz M., Tajemnica ludzkiej nieprawości. Aktualność nauki św. Tomasza o złu moralnym i wadach głównych, UMK, Toruń 2010.
Mróz M., Chrzest odrodzenia - logika wiary i miłosierdzia: św. Tomasz z Akwinu i jego katecheza chrzcielna w świetle Komentarza do trzeciego rozdziału Ewangelii św. Jana, w: S. Suwiński i Z. Wanat (pod red.), Odkrywać dar chrztu świętego, UMK, Toruń 2017, Scripta Theologica Thoruniensia nr 44, s. 67-101.
Roszak R, Soteriologia zasługi i przyjaźni. Św. Tomasz z Akwinu wobec «Cur Deus homo» św. Anselma, Teologia w Polsce, 1 (2004), s. 19-36.
Roszak P., Odkupiciel i Przyjaciel. U podstaw chrystologii soteriologicznej św. Tomasza z Akwinu w świetle „super Psalmos”, W drodze – Instytut Tomistyczny, Poznań-Warszawa 2020.
Schottroff, L., Die Samaritanerin am Brunnen (Joh 4), w: R. Jost i inni (red.), Auf Israel hōren. Sozialgeschichtliche Bibelauslegung, Luzern, s. 115-132.
Poniży, B., Manna biblijna zapowiedzią Eucharystii, Ruch Biblijny i Liturgiczny, XLIX (1996), nr 2, s. 73-85.
Przanowski, M., Istota Boga a kenoza Wcielenia według św. Tomasza z Akwinu, Przegląd Tomistyczny, t. XXIII (2017), s. 323–337
Zawada, M., Homo desiderans Deum. Dynamika pragnienia Boga w wymiarze antropologiczno-duchowym, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2011.
Zawadzki, A., Pierwotny Kościół w konfrontacji ze światem pogańskim w świetle pism Nowego Testamentu, Łódzkie Studia Teologiczne, 26 (2017), nr 3, s. 109-144.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Biblica et Patristica Thoruniensia
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2352
Liczba cytowań: 0
