Das Wetteifern zwischen Katholiken und Protestanten um das Krakauer Stadtzentrum in der zweiten Hälfte des 16. Jahrhunderts
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2017.014Keywords
Cracow, confessionalisation, Catholics and Protestants, forceful religious conflicts, JesuitsAbstract
Rivalry between Catholics and Protestants Concerning Cracow in the Second Half of the 16th Century
The article analyzes the competition among various denominations to exert influence on the space of the royal city of Cracow. First of all, the author underlined forceful conflicts and strategies adopted. While Protestants attacked very often individual people involved in the Counterreformation, Catholics preferred to give rise to tumult, which led to the destruction of the temples of dissenters. The latter strategy turned out to be very effective and led to the displacement of Protestants at the beginning of the 1590s from the city centre.References
Der Briefwechsel der Schweizer mit den Polen, hg. v. T. Wotschke, (Archiv für Reformationsgeschichte, Ergänzungsband 3, 1908).
I. A. Caligarii nuntii apostolici in Polonia epistolae et acta 1578–1581, hg. v. L. Boratyński, (1915).
Jacobi Franci Relatio historica quinquennalis. Wahrhafftige Beschriebung aller fürnemmen unnd gedenckwürdigen Geschicht, so sich innerhalb funff Jahren, nemlich, vom Anno 1590 biß 1595 zugetragen haben, (1595).
Konfederacja warszawska 1573 roku, wielka karta polskiej tolerancji, hg. v. M. Korolko, J. Tazbir, (1980).
Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575–1595, hg. v. H. Barycz, (1930).
Kronika zboru ewangelickiego krakowskiego, w której erekcja zboru tego, przywileje, kaznodzieje albo słudzy Boży, starsi zborowi, różne prześladowania, zboru zburzenia, i wiele innych pamiętnych rzeczy przypominają się i opisują. Przez X. Wojciecha Węgierskiego, hg. v. M. Pawelec, (2007).
Ks. Jana Wielewickiego S. J. Dziennik spraw domu zakonnego OO. Jezuitów u ś. Barbary w Krakowie od r. 1579 do r. 1599 (włącznie), hg. v. J. Szujskij, (1881).
Materiały do dziejów reformacji w Krakowie. Zaburzenia wyznaniowe w latach 1551–1598, hg. v. R. Żelewski, (Materiały Komisji Nauk Historycznych 6, 1962).
Skarga P., Upominanie do ewángelikow y inych niekátholikow, z strony zboru Krákowskiego, zburzonego roku Pánsk. 1591, in: ders., Kazania o siedmi Sakramentach, (1600).
Świętosława Orzelskiego Bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572–1576, hg. v. E. Kuntze, (Scriptores rerum Polonicarum 22, 1917).
Uchańsciana czyli Zbiór dokumentów, wyjaśniających życie i działalność Jakóba Uchańskiego arcybiskupa gnieznieńskiego, legata urodzonego, Królestwa Polskiego prymasa i pierwszego księcia, 1581, hg. v. T. Wierzbowski, 3 (1890).
Augustynowicz Ch., Die Kandidaten und Interessen des Hauses Habsburg in Polen-Litauen während des zweiten Interregnums 1574–1576, (2001).
Barycz H., Geneza i autorstwo „Equitis poloni in iesuitas actio prima“ (studjów nad polemiką antyjezuicką w Polsce część 1), (1934).
Barycz H., Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, (1935).
Besala J., Stefan Batory, (1992).
Cavanaugh W., Myth of Religious Violence. Secular Ideology and the Roots of Modern Conflict, (2009).
Długosz-Kurczabowa K., Konfesja Sandomierska, (2001).
Dybkowska A., Zygmunt August, (2003).
Dzięgielewski J., Jak i dlaczego powstał wizerunek Zygmunta III Wazy jako władcy nietolerancyjnego?, „Miscellanea Historico-Archivistica“, 23 (2016), S. 153–161.
Dzięgielewski J., Prymasi w roli interreksów, in: Prymasi i prymasostwo w dziejach państwa i narodu polskiego, hg. v. W. J. Wysocki, (2002), S. 39–50.
Gołaszewski Z., Bracia polscy, (2005).
Hanik M., Trzy pokolenia z rodu Bonerów, (1985).
Hrdlička J., Víra a moc. Politika, komunikace a protireformace v předmoderním městě (Jindřichův Hradec 1590–1630), (2013).
Hryniewicz I., Wołanie na tumult. Prolegomena do badań nad przemocą w stosunkach międzywyznaniowych w Rzeczypospolitej w XVI i XVI wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica“, 21 (2013), S. 67–95.
Kaniewska I., Żelewski R., Urban W., Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie Renesansu, (1964).
Kawecka-Gryczowa A., Les imprimeurs des antitrinitaires polonais Rodecki et Sternacki. Histoire et bibliographie, (1974).
Kempa T., Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początki reformacji do końca XVII wiek, (2016).
Koslofsky C., Honour and Violence in German Lutheran Funerals in the Confessional Age, „Social History“, 20 (1995), S. 315–337.
Kowalska H., Karniński Stanisław Iwan, in: Polski słownik biograficzny, 12 (1966–1967), S. 70–72.
Leitsch W., Das Leben am Hof König Sigismunds III. von Polen, 2. Bd. (2009).
Lepszy K., Stefan Batory a Gdańsk, „Rocznik Gdański“, 4 (1932), S. 2–56.
Merczyng H., Zbory i senatorowie protestanccy, (1904).
Müller M. G., Der Consensus Sendomirensis – Geschichte eines Scheiterns? Zur Diskussion über Protestantismus und protestantische Konfessionalisierung in Polen-Litauen im 16. Jahrhundert, in: Konfessionelle Pluralität als Herausforderung. Koexistenz und Konflikt in Spätmittelalter und Früher Neuzeit, hg. v. J. Bahlcke (u. a.), (2006), S. 397–408.
Obirek S., Działalność kulturalna jezuitów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1564–1668). Próba syntezy, (1996).
Obirek S., Jezuici na dworach Batorego i Wazów 1580–1668. Wpływ kapelanów dworskich i wychowawców książąt na postawy panujących i politykę państwa, (1996).
Orden und Klöster im Zeitalter von der Reformation und katholischer Reform 1500–1700, hg. v. F. Jürgensmeier, R. E. Schwerdtfeger, 1 (2005).
Pirożyński J., Winkelzüge und Fälschungen in der Praxis der Krakauer Buchdrucker des 16. und 17. Jahrhunderts, in: Studien und Essays zur Druckgeschichte. Festschrift für Claus W. Gerhardt zum siebzigsten Geburtstag, hg. v. R. Münch, (1997), S. 89–97.
Po-chia Hsia R., The World of Catholic Renewal 1540–1770, (1999).
Pražáková K., Konfesní nepokoje v Krakově pohledem rožmberského zpravodajství, „Folia historica Bohemica“, 30, 1 (2015), S. 5–32.
Pražáková K., Obraz Polsko-litevského státu a Ruska ve zpravodajství české šlechty (1450–1618), (2015).
Pražáková K., T. Sterneck T., „Rychlejší než větry, hbitější než všichni zajíci“. Útěk Jindřicha z Valois z Polska v pamfletu z roku 1574, „Slovanský přehled“, 100, 3 (2014), S. 473–497.
Przybyliński R., Hetman wielki koronny Mikołaj Mielecki (ok. 1540–1585), (2002).
Serwański M., Henryk III Walezy. Stosunki polsko-francuskie w latách 1566–1576, (1976).
Schramm G., Der polnische Adel und die Reformation, (1965).
Schramm G., Ein Meilenstein der Glaubensfreiheit. Der Stand der Forschung über Ursprung und Schicksal der Warschauer Konföderation von 1573, „Zeitschrift für Ostforschung“, 24 (1975), S. 711–736.
Sucheni-Grabowska A., Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski, (2010).
Tazbir J., Arianie i katolicy, (1971).
Tazbir J., Dzieje polskiej tolerancji, (1973).
Tazbir J., Piotr Skarga. Szermierz kontrreformacji, (1962).
Tazbir J., Reformacja, kontrreformacja, tolerancja, (1997).
Tazbir J., Szlachta i teologowie. Studia z dziejów polskiej kontrreformacji, (1987).
Wisner H., Zygmunt III. Waza, (1991).
Z dziejów Kleparza. W 600 rocznicę nadania praw miejskich przez Króla Kazimierza Wielkiego, (1968).
Załęski S., Jezuici w Polsce, 1: Walka z różnowierstwem 1555–1608, (1906).
Żelewski R., Akta i relacje dotyczące zburzenia zboru kalwińsko-luterańskiego w Krakowie w r. 1574, „Teki archiwalne“, 2 (1954), S. 109–137.
Downloads
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The author submitting the text for publication is obliged to disclose all authors involved in the preparation of the text and (if applicable) an indication of the sources of financing of the publication, the contribution of scientific research institutions, associations and other entities ("financial disclosure").
In the case of texts prepared by two or more Authors, the Authors are obliged to send to the Editorial Staff a statement about the contribution of individual Authors to the publication (including their affiliation and an indication of the Author / Authors of the concepts, assumptions, methods, etc.). The main responsibility for the text lies with the author submitting it to the Editorial Board.
Please be advised that the editors of the Bulletin of the Polish Historical Mission are using the iThenticate anti-plagiarism program, since 2016 each article has been checked for authenticity. The editors declare that detected cases of scientific misconduct will be documented and made public by notifying relevant entities (institutions employing Authors, scientific institutions and associations, etc.).
Authors / Authors are asked to send the following documents to the Editor:
- declaration of the Author or Authors,
- statement of the Author or Authors,
- basic information about the article.
Universität Würzburg
Polnische Historische Mission
Philosophiegebäude
Am Hubland
97074 Würzburg, Germany
Stats
Number of views and downloads: 706
Number of citations: 0
