Mittelalterliches Rom in Polen. Ablässe der Kirchenstadt [Rom] und die Jubiläen-Ablässe im mittelalterlichen Polen
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2015.015Schlagworte
Wallfahrt, Mittelalter, AblässeAbstract
Dieser Artikel zielt darauf ab, die Methoden einer symbolischen Pilgerfahrt nach Rom (ohne die Grenzen des Landes zu verlassen) der Bevölkerung Polens im Mittelalter aufzuzeigen. Dies war dank der sogenannten Jubiläumsablässe, der Verleihung der Römischen Stations-Ablässe sowie durch den Besuch eines der zwei Nekropole (in Gniezno und Łask), wo Erde aus den römischen Friedhöfen verstreut wurde, möglich. Bei der Darstellung der Verleihungsprozesse bei der Römischen Stations-Indulgenz wurde auf die Benefiziaten hingewiesen sowie die Frage von Ablassprivilegien für die Mendikanten-Orden erörtert.
Übersetzt von Renata SkowrońskaLiteraturhinweise
Amort E., De origine, progressu, valore, ac fructu Indulgentiarum nec non de dispositionibus ad eas lugrandas as requisitis, accurate notitia historica, dogmatic, polemica, critica, (1738).
Barwiński E., Birkenmajer L., Łoś J., Sprawozdanie z poszukiwań w Szwecji dokonanych z ramienia Akademii Umiejętności, (1914).
Brewyn W., A XVth Century Guide-Book to the Principal Churches of Rome, transl. by C. E. Woodruff, (1933).
Bullarium Confraternitatum Ordinis Praedicatorum, (1668).
Bullarium Franciscanum. Nova series, 3: Continens constitutiones epistolas diplomata Romani pontificis Sixti IV ad tres Ordines S.P.N. Francisci spectantia (1471–1484), coll. et ed. I. M. Pou y Marti, (1949).
Bullarium Poloniae, [3]: 1378–1417, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, (1988).
Bullarium Poloniae. Litteras apostolicas aliaque monumenta Poloniae Vaticana continens, 6: 1447–1464, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, cooper. P. Sczaniecki, M. Kowalczyk, (1998).
Damalewicz S., Series archiepiscoporvm Gnesnensivm atqve res gestae e vetustis antiquitatum ruderibus collectae, (1649).
Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, 1, 1: (1387–1468), ed. by J. Fijałek, W. Semkowicz, (1932).
Kopiarz rzymski Erazma Ciołka z początku wieku XVI, ed. by S. Kutrzeba, J. Fijałek, “Archiwum Komisji Historycznej”, series 2, 1 (1923).
Kronika klasztoru Trzemeszeńskiego, ed. by A. Hirschberg, Monumenta Poloniae Historica, 3 (1878), pp. 256–263.
Menologium cisterciense notationibus illustratum, auctore R. P. Chrysostomo Henriquez […] Accedant seorsim regula, constitutions et privilegia ejusdem ordinis ac congregationum monasticarum et militarium quae cisterciense […], (1630).
Summa Indulgentiarum Ordinis Eremit. S. P. Augustini, A multis Summis Pontificibus concessarum Quibus Fratres, et Moniales, Confratres, Corrigiati, et Mantellatae eiusdem Ordinis, potiuntur, (1605).
The Stations of Rome and the Pilgrims Sea-Voyage, ed. by F. J. Furnivall, (1867).
Urkunden und Aktenstücke zur Geschichte der in der heutigen Provinz Posen vereinigten ehemals polnischen Landesteile, ed. by H. Ehrenberg, (1892).
Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia. Maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita, 2: Ab Ioanne PP. XXIII usque ad Pium PP. V. 1410–1572, ed. by A. Theiner, (1861).
Wielgus S., Krytyczna edycja traktatu „De indulgentiis” Stanisława ze Skarbimierza, “Acta Mediaevalia”, 3 (1978), pp. 5–40.
Zapiski historyczne z lat 1410–1530 (z ksiąg Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu), publ. by J. Nowacki, “Studia Źródłoznawcze”, 3 (1958), pp. 153–183.
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), (1938).
Bell A. R., Dale R. S., The Medieval Pilgrimage Business, “Enterprise and Society”, 12, 3 (2011), pp. 601–627.
Birch D. J., Pilgrimage to Rome in the Middle Ages. Continuity and Change, (1998).
Defoer H., Images as Aids for Earning the Indulgences of Rome, in: Tributes in Honor of James H. Marrow. Studies in Painting and Manuscript Illumination of the Late Middle Ages and Northern Renaissance, ed. by J. F. Hamburger, A. S. Korteweg, (2006), pp. 163–168.
Dörflerówna A., Buczacki Michał Mużyło, h. Abdank, "Polski Słownik Biograficzny", 3 (1937), p. 85.
Dörflerówna A., Buczacki Teodoryk, h. Abdank, "Polski Słownik Biograficzny", 3 (1937), pp. 85–86.
Drabina J., Papiescy wysłannicy na ziemiach polskich w latach panowania królowej Jadwigi (1384–1399), “Studia Historyczne”, 35, 4 (1992), pp. 447–459.
Herwaarden J. van, Medieval Pilgrimages, in: idem, Between Saint James and Erasmus. Studies in late medieval religious life. Devotion and pilgrimage in the Netherlands, transl. W. Shaffer, D. Gardner, (2003), pp. 125–205.
Hulbert J. R., Some Medieval Advertisements of Rome, "Modern Philology", 20, 4 (1923), pp. 403–424.
Kiryk F., Odrowąż Piotr ze Sprowy i Zagórza, "Polski Słownik Biograficzny", 23 (1978), pp. 551–555.
Kłoczowski J., Bracia mniejsi w Polsce średniowiecznej, in: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, 1: Franciszkanie na ziemiach polskich, ed. by idem, (Zakony franciszkańskie w Polsce 1, 1983), pp. 13–108.
Kowalski M. D., Między Italią a Polską. Podróże kolektorów papieskich w XV wieku, in: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, ed. by M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, (2012), pp. 133–143.
Kubicki R., Mieszkańcy Elbląga w świetle piętnastowiecznych testamentów, "Rocznik Elbląski", 24 (2012), pp. 25–44.
Kubicki R., Pielgrzymki w testamentach mieszczan elbląskich w XV–początkach XVI w., in: Z dziejów średniowiecza. Pamięci Profesora Jana Powierskiego (1940–1999), ed. by W. Długokęcki, (2010), pp. 179–188.
Kumor B., Pierwszy rok święty w kościele katolickim (1300), “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 23, 4 (1976), pp. 5–10.
Kwiatkowski S., Odpust jubileuszowy roku 1450 w państwie zakonnym w Prusach, “Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 3–4 (177–178) (1987), pp. 407–429.
Lea H. C., A History of Auricular Confession and Indulgences in the Latin Church, 3 (1896).
Leszczyński R., Katalog rękopisów Muzeum Archidiecezji Łódzkiej, “Prace i materiały historyczne Archiwum Archidiecezji w Łodzi i Muzeum Archidiecezji Łódzkiej”, 3 (2006), pp. 107–128.
Łempicki S., Ciołek Erazm (1474–1522), “Polski Słownik Biograficzny”, 4 (1938), pp. 78–81.
Maleczyński K., Bolesław IV (1421–1454), “Polski Słownik Biograficzny”, 2 (1936), pp. 280–281.
Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, (2008).
Manikowska H., Geografia sakralna miasta, in: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, 1: Struktury kościelno-publiczne, ed. by H. Manikowska, W. Brojer, (2008), pp. 95–131.
McNamara R. F., Stational Church, in: New Catholic Encyclopedia, 13 (1981), pp. 662–664.
Mieczkowski J., Rzymska liturgia stacyjna, “Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 65, 1 (2012), pp. 29–44.
Miedem N. M., Die römischen Kirchen im Spätmittelalter nach den “Indulgentiae ecclesiarum urbis Romae”, (2001).
Możejko B., Materiał źródłowy z Gdańska do dziejów późnośredniowiecznych pielgrzymek – rekonesans badawczy, in: Pielgrzymi, pogrobowcy, prebendarze, ed. by B. Śliwiński, (Studia z Dziejów Średniowiecza 15, 2009), pp. 107–130.
Mruk W., Pielgrzymowanie do Ziemi Świętej w drugiej połowie XIV wieku, (2001).
Ożóg K., Święta Jadwiga wobec problemów chrystianizacyjnych w Europie u schyłku XIV wieku, in: Święta Jadwiga Królowa patronka Europy, “Universitas”, 23 (1998), pp. 61–82.
Pieradzka K., Lubrański (de Lubrancz, Lubransky) Grzegorz h. Godziemba (zm. 1500), “Polski Słownik Biograficzny”, 18 (1973), pp. 80–81.
Piotrowski T., Anna, żona Bolesława ks. mazow., “Polski Słownik Biograficzny”, 1 (1935), p. 123.
Ruda K. M., Virtual Pilgrimages in the Convent. Imagining Jerusalem in the late Middle Ages, (2011).
Rybus H., Archiwum kościoła w Łasku, “Ateneum Kapłańskie”, 31, 43, 4 (1939), pp. 397–402.
Sachetnik A., Prośba świętej Jadwigi królowej o pierwszy odpust jubileuszowy w Polsce, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły. W sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, selected and ed. by W. Biliński, (1989), pp. 253–265.
Smołucha J., Papiestwo a Polska w latach 1484–1526. Kontakty dyplomatyczne na tle zagrożenia tureckiego, (1999).
Smołucha J., Polityka Kurii Rzymskiej za pontyfikatu Piusa II (1458–1464) wobec Czech i krajów sąsiednich. Z dziejów dyplomacji papieskiej w XV wieku, (2008).
Smołucha J., Sroka S. A., Historia lat świętych, (2000).
Smołucha J., Udział pielgrzymów z królestwa Polskiego i wielkiego księstwa litewskiego w obchodach średniowiecznych jubileuszów chrześcijaństwa, “Nasza Przeszłość”, 93 (2000), pp. 5–21.
Sokołowski K., Tradycja lat jubileuszowych, (Zeszyty “Niedzieli” 16, 2000).
Sossalla J., Udział Śląska w Anno Sancto 1400, “Wiadomości Urzędowe Kurii Biskupiej Śląska Opolskiego”, 21, 8 (1966), pp. 186–191.
Sroka S. A., Pielgrzymka królowej Elżbiety Łokietkówny do Rzymu w 1343 roku, “Peregrinus Cracoviensis”, 4 (1996), pp. 157–163.
Sroka S. A., Udział Spytka z Jarosławia w Anno Sancto 1500, “Rocznik Przemyski”, 32, 1 (1996), pp. 105–109.
Sroka S. A., Udział Ślązaków w obchodach Roku Świętego 1500 w świetle źródeł rzymskich, in: Lux Romana w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, ed. by A. Barciak, (2001), pp. 197–204.
Starnawska M., Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, (2008).
Sumption J., Pilgrimage. An Image of Mediaeval Religion, (1975).
Supruniuk A., Strumiłło (Strumiło) Jerzy z Dmoszyna, “Polski Słownik Biograficzny”, 44 (2006–2007), pp. 430–433.
Szacherska S. M., Rafał (ok. 1430–po 1502), “Polski Słownik Biograficzny”, 30 (1987), p. 430.
Szymborski W., Czyśćcowa nagroda dla wiernych w Polsce i Wielkim Księstwie Litewskim za udział w walkach z Turkami w XV i XVI w., in: Sarmatismus versus Orientalismus in Mitteleuropa. Sarmatyzm versus Orientalizm w Europie Środkowej, ed. by M. Długosz, P. O. Scholz, (2012), pp. 169–191.
Szymborski W., Interdyscyplinarne badania nad średniowiecznymi dokumentami odpustowymi – perspektywy i możliwości badawcze, in: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, ed. by A. Jaworska, R. Jop, (2013), pp. 173–191.
Szymborski W., Niebiańska ekonomia – uwagi o funkcjonowaniu odpustów w kręgu zakonów mendykanckich w średniowiecznej Polsce, in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, ed. by W. Długokęcki, T. Gałuszka OP, R. Kubicki, A. Zajchowska, (2011), pp. 123–149.
Szymborski W., Nieznane źródło do dziejów pielgrzymek do Ziemi Świętej, “Krakowski Rocznik Archiwalny”, 13 (2007), pp. 143–153.
Szymborski W., Odpusty dla zmarłych w średniowiecznej Polsce, in: Trzecie polsko-czeskie forum młodych mediewistów. Commemoratio praeteritorum – społeczności średniowieczne wobec przeszłości, ed. by H. Krzyżostaniak, J. Kujawiński, M. Matla, (2012), pp. 249–260.
Szymborski W., Odpusty w Polsce średniowiecznej, (2011).
Szymborski W., Pielgrzymka księcia pomorskiego Bogusława X do Rzymu u schyłku XV wieku, "Nasza Przeszłość", 99 (2003), pp. 367–378.
Szymborski W., Testamenty mieszczańskie jako źródło do dziejów badań nad ruchem pielgrzymkowym w średniowiecznej Polsce, in: Prawo bliżej człowieka – z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Sekcję Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 8–8 marca 2007 r., ed. by M. Mikuła, (2008), pp. 153–165.
Szymborski W., Uwagi o średniowiecznych i wczesnonowożytnych paszportach dla pielgrzymów udających się z Polski do Rzymu i Jerozolimy, in: Historia vero testis temporum. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. by J. Smołucha [et al.], (2008), pp. 307–313.
Szymborski W., Uwagi o średniowiecznym przewodniku po odpustach nadanych szpitalowi duchaków w Krakowie, in: Z religijnych zagadnień średniowiecza, ed. by J. Drabina, (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica 41, 2008), pp. 157–165.
Szymborski W., Uwagi o znaczeniu religijnym Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej w Krakowie na przełomie średniowiecza i czasów odrodzenia, “Peregrinus Cracoviensis”, 22 (2011), pp. 197–216.
Tafiłowski P., Jan Łaski (1456–1531) kanclerz koronny i prymas Polski, (2007).
Ulewicz T., Średniowieczne podróże z Polski do Włoch (wprowadzenie kulturotwórcze), “Ruch Literacki”, 28, 6 (1987), pp. 411–420.
Webb D., Pardons and Pilgrims, in: Promissory Notes on the Treasury of Merits. Indulgences in Late Medieval Europe, ed. by R. N. Swanson, (2006), pp. 241–277.
Webb D., Pilgrims and Pilgrimage in the Medieval West, (2001).
Wiesiołowski J., Pampowski Ambroży h. Poronia (ok. 1444–1510), “Polski Słownik Biograficzny”, 25, 1 (1980), pp. 105–107.
Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w. (1478–1526). Komunikat, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, ed. by H. Manikowska, H. Zaremska, (1995), pp. 160–164.
Wojtyska H. D., Lata święte w XV i XVI wieku, “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 23, 4 (1976), pp. 11–24.
Wojtyska H. D., Miłościwe Lata. Dzieje Wielkich Jubileuszów Chrześcijaństwa (z udziałem Polaków), (2000).
Wyrozumska B., Pielgrzymki w księgach miejskich Krakowa, typescript.
Wyrozumska B., Z dziejów polskich pielgrzymek w średniowieczu, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 89 (1989), pp. 79–88.
Downloads
The publisher's shop:
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
Die Autoren sind verpflichtet, alle bei der Erstellung des Beitrages beteiligten Autoren zu benennen und (falls zutreffend) die Finanzierungsquellen der Publikation bekanntzugeben, sowie den Beitrag der Forschungsinstitutionen, Verbände und anderen Einrichtungen („financial disclosure“) aufzuführen. Bei Beiträgen, die von zwei oder mehreren Autoren verfasst wurden, sind die Autoren verpflichtet, der Redaktion eine Stellungnahme über den Beitrag einzelner Autoren (einschließlich ihre Zugehörigkeit und Angabe des Autors / Autoren der Konzepte, Annahmen, Methoden etc.) zu übermitteln. Die Hauptverantwortung für den Text trägt der ihn einreichende Autor. Ferner bestätigt der korrespondierende Autor mit der Einreichung, dass alle beteiligten Autoren einer Veröffentlichung zustimmen.
Bitte beachten Sie, dass die Redakteure des Bulletins der Polish Historical Mission das Anti-Plagiat-Programm iThenticate verwenden. Seit 2016 wird jeder Artikel auf Echtheit geprüft. Die Herausgeber erklären, dass aufgedeckte Fälle von wissenschaftlichem Fehlverhalten dokumentiert werden und durch Anzeige bei den entsprechenden Einrichtungen (Arbeitgeber der Autoren, wissenschaftliche Institutionen und Verbände, etc.) der Öffentlichkeit bekanntgegeben werden. Die Erklärung ist ist auch in Form eines Word-Dokuments verfügbar: Eklärung des Autors / der Autoren.
Stats
Number of views and downloads: 639
Number of citations: 0
