Medieval Rome in Poland – Indulgences of the Churches of the City [of Rome] and Jubilee Indulgences in Medieval Poland
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2015.015Słowa kluczowe
Pielgrzymki, średniowiecze, odpustyAbstrakt
Średniowieczny Rzym w Polsce. Odpusty miasta kościołów [Rzym] a odpusty jubileuszowe w Polsce średniowiecznej
(streszczenie)
Celem artykułu jest ukazanie metod symbolicznego pielgrzymowania do Rzymu (bez opuszczania granic kraju) ludności średniowiecznej Polski. Było to możliwe dzięki pozyskiwaniu tzw. odpustów jubileuszowych, nadaniom odpustów stacji rzymskich, a także poprzez odwiedzenie dwóch nekropolii (Gniezno i Łask), na których rozsypano ziemie zebraną z cmentarzy rzymskich. Omawiając nadania indulgencji stacji rzymskich wskazano beneficjentów tych nadań oraz zasygnalizowano kwestię przywilejów odpustowych udzielanych zakonom mendykanckim.
Bibliografia
Amort E., De origine, progressu, valore, ac fructu Indulgentiarum nec non de dispositionibus ad eas lugrandas as requisitis, accurate notitia historica, dogmatic, polemica, critica, (1738).
Barwiński E., Birkenmajer L., Łoś J., Sprawozdanie z poszukiwań w Szwecji dokonanych z ramienia Akademii Umiejętności, (1914).
Brewyn W., A XVth Century Guide-Book to the Principal Churches of Rome, transl. by C. E. Woodruff, (1933).
Bullarium Confraternitatum Ordinis Praedicatorum, (1668).
Bullarium Franciscanum. Nova series, 3: Continens constitutiones epistolas diplomata Romani pontificis Sixti IV ad tres Ordines S.P.N. Francisci spectantia (1471–1484), coll. et ed. I. M. Pou y Marti, (1949).
Bullarium Poloniae, [3]: 1378–1417, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, (1988).
Bullarium Poloniae. Litteras apostolicas aliaque monumenta Poloniae Vaticana continens, 6: 1447–1464, ed. et cur. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, cooper. P. Sczaniecki, M. Kowalczyk, (1998).
Damalewicz S., Series archiepiscoporvm Gnesnensivm atqve res gestae e vetustis antiquitatum ruderibus collectae, (1649).
Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji wileńskiej, 1, 1: (1387–1468), ed. by J. Fijałek, W. Semkowicz, (1932).
Kopiarz rzymski Erazma Ciołka z początku wieku XVI, ed. by S. Kutrzeba, J. Fijałek, “Archiwum Komisji Historycznej”, series 2, 1 (1923).
Kronika klasztoru Trzemeszeńskiego, ed. by A. Hirschberg, Monumenta Poloniae Historica, 3 (1878), pp. 256–263.
Menologium cisterciense notationibus illustratum, auctore R. P. Chrysostomo Henriquez […] Accedant seorsim regula, constitutions et privilegia ejusdem ordinis ac congregationum monasticarum et militarium quae cisterciense […], (1630).
Summa Indulgentiarum Ordinis Eremit. S. P. Augustini, A multis Summis Pontificibus concessarum Quibus Fratres, et Moniales, Confratres, Corrigiati, et Mantellatae eiusdem Ordinis, potiuntur, (1605).
The Stations of Rome and the Pilgrims Sea-Voyage, ed. by F. J. Furnivall, (1867).
Urkunden und Aktenstücke zur Geschichte der in der heutigen Provinz Posen vereinigten ehemals polnischen Landesteile, ed. by H. Ehrenberg, (1892).
Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia. Maximam partem nondum edita ex tabulariis Vaticanis, deprompta collecta ac serie chronologica disposita, 2: Ab Ioanne PP. XXIII usque ad Pium PP. V. 1410–1572, ed. by A. Theiner, (1861).
Wielgus S., Krytyczna edycja traktatu „De indulgentiis” Stanisława ze Skarbimierza, “Acta Mediaevalia”, 3 (1978), pp. 5–40.
Zapiski historyczne z lat 1410–1530 (z ksiąg Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu), publ. by J. Nowacki, “Studia Źródłoznawcze”, 3 (1958), pp. 153–183.
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), (1938).
Bell A. R., Dale R. S., The Medieval Pilgrimage Business, “Enterprise and Society”, 12, 3 (2011), pp. 601–627.
Birch D. J., Pilgrimage to Rome in the Middle Ages. Continuity and Change, (1998).
Defoer H., Images as Aids for Earning the Indulgences of Rome, in: Tributes in Honor of James H. Marrow. Studies in Painting and Manuscript Illumination of the Late Middle Ages and Northern Renaissance, ed. by J. F. Hamburger, A. S. Korteweg, (2006), pp. 163–168.
Dörflerówna A., Buczacki Michał Mużyło, h. Abdank, "Polski Słownik Biograficzny", 3 (1937), p. 85.
Dörflerówna A., Buczacki Teodoryk, h. Abdank, "Polski Słownik Biograficzny", 3 (1937), pp. 85–86.
Drabina J., Papiescy wysłannicy na ziemiach polskich w latach panowania królowej Jadwigi (1384–1399), “Studia Historyczne”, 35, 4 (1992), pp. 447–459.
Herwaarden J. van, Medieval Pilgrimages, in: idem, Between Saint James and Erasmus. Studies in late medieval religious life. Devotion and pilgrimage in the Netherlands, transl. W. Shaffer, D. Gardner, (2003), pp. 125–205.
Hulbert J. R., Some Medieval Advertisements of Rome, "Modern Philology", 20, 4 (1923), pp. 403–424.
Kiryk F., Odrowąż Piotr ze Sprowy i Zagórza, "Polski Słownik Biograficzny", 23 (1978), pp. 551–555.
Kłoczowski J., Bracia mniejsi w Polsce średniowiecznej, in: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, 1: Franciszkanie na ziemiach polskich, ed. by idem, (Zakony franciszkańskie w Polsce 1, 1983), pp. 13–108.
Kowalski M. D., Między Italią a Polską. Podróże kolektorów papieskich w XV wieku, in: Samotrzeć, w kompanii czy z orszakiem? Społeczne aspekty podróżowania w średniowieczu i w czasach nowożytnych, ed. by M. Saczyńska, E. Wółkiewicz, (2012), pp. 133–143.
Kubicki R., Mieszkańcy Elbląga w świetle piętnastowiecznych testamentów, "Rocznik Elbląski", 24 (2012), pp. 25–44.
Kubicki R., Pielgrzymki w testamentach mieszczan elbląskich w XV–początkach XVI w., in: Z dziejów średniowiecza. Pamięci Profesora Jana Powierskiego (1940–1999), ed. by W. Długokęcki, (2010), pp. 179–188.
Kumor B., Pierwszy rok święty w kościele katolickim (1300), “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 23, 4 (1976), pp. 5–10.
Kwiatkowski S., Odpust jubileuszowy roku 1450 w państwie zakonnym w Prusach, “Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 3–4 (177–178) (1987), pp. 407–429.
Lea H. C., A History of Auricular Confession and Indulgences in the Latin Church, 3 (1896).
Leszczyński R., Katalog rękopisów Muzeum Archidiecezji Łódzkiej, “Prace i materiały historyczne Archiwum Archidiecezji w Łodzi i Muzeum Archidiecezji Łódzkiej”, 3 (2006), pp. 107–128.
Łempicki S., Ciołek Erazm (1474–1522), “Polski Słownik Biograficzny”, 4 (1938), pp. 78–81.
Maleczyński K., Bolesław IV (1421–1454), “Polski Słownik Biograficzny”, 2 (1936), pp. 280–281.
Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, (2008).
Manikowska H., Geografia sakralna miasta, in: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, 1: Struktury kościelno-publiczne, ed. by H. Manikowska, W. Brojer, (2008), pp. 95–131.
McNamara R. F., Stational Church, in: New Catholic Encyclopedia, 13 (1981), pp. 662–664.
Mieczkowski J., Rzymska liturgia stacyjna, “Ruch Biblijny i Liturgiczny”, 65, 1 (2012), pp. 29–44.
Miedem N. M., Die römischen Kirchen im Spätmittelalter nach den “Indulgentiae ecclesiarum urbis Romae”, (2001).
Możejko B., Materiał źródłowy z Gdańska do dziejów późnośredniowiecznych pielgrzymek – rekonesans badawczy, in: Pielgrzymi, pogrobowcy, prebendarze, ed. by B. Śliwiński, (Studia z Dziejów Średniowiecza 15, 2009), pp. 107–130.
Mruk W., Pielgrzymowanie do Ziemi Świętej w drugiej połowie XIV wieku, (2001).
Ożóg K., Święta Jadwiga wobec problemów chrystianizacyjnych w Europie u schyłku XIV wieku, in: Święta Jadwiga Królowa patronka Europy, “Universitas”, 23 (1998), pp. 61–82.
Pieradzka K., Lubrański (de Lubrancz, Lubransky) Grzegorz h. Godziemba (zm. 1500), “Polski Słownik Biograficzny”, 18 (1973), pp. 80–81.
Piotrowski T., Anna, żona Bolesława ks. mazow., “Polski Słownik Biograficzny”, 1 (1935), p. 123.
Ruda K. M., Virtual Pilgrimages in the Convent. Imagining Jerusalem in the late Middle Ages, (2011).
Rybus H., Archiwum kościoła w Łasku, “Ateneum Kapłańskie”, 31, 43, 4 (1939), pp. 397–402.
Sachetnik A., Prośba świętej Jadwigi królowej o pierwszy odpust jubileuszowy w Polsce, in: Dzieło Jadwigi i Jagiełły. W sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, selected and ed. by W. Biliński, (1989), pp. 253–265.
Smołucha J., Papiestwo a Polska w latach 1484–1526. Kontakty dyplomatyczne na tle zagrożenia tureckiego, (1999).
Smołucha J., Polityka Kurii Rzymskiej za pontyfikatu Piusa II (1458–1464) wobec Czech i krajów sąsiednich. Z dziejów dyplomacji papieskiej w XV wieku, (2008).
Smołucha J., Sroka S. A., Historia lat świętych, (2000).
Smołucha J., Udział pielgrzymów z królestwa Polskiego i wielkiego księstwa litewskiego w obchodach średniowiecznych jubileuszów chrześcijaństwa, “Nasza Przeszłość”, 93 (2000), pp. 5–21.
Sokołowski K., Tradycja lat jubileuszowych, (Zeszyty “Niedzieli” 16, 2000).
Sossalla J., Udział Śląska w Anno Sancto 1400, “Wiadomości Urzędowe Kurii Biskupiej Śląska Opolskiego”, 21, 8 (1966), pp. 186–191.
Sroka S. A., Pielgrzymka królowej Elżbiety Łokietkówny do Rzymu w 1343 roku, “Peregrinus Cracoviensis”, 4 (1996), pp. 157–163.
Sroka S. A., Udział Spytka z Jarosławia w Anno Sancto 1500, “Rocznik Przemyski”, 32, 1 (1996), pp. 105–109.
Sroka S. A., Udział Ślązaków w obchodach Roku Świętego 1500 w świetle źródeł rzymskich, in: Lux Romana w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, ed. by A. Barciak, (2001), pp. 197–204.
Starnawska M., Świętych życie po życiu. Relikwie w kulturze religijnej na ziemiach polskich w średniowieczu, (2008).
Sumption J., Pilgrimage. An Image of Mediaeval Religion, (1975).
Supruniuk A., Strumiłło (Strumiło) Jerzy z Dmoszyna, “Polski Słownik Biograficzny”, 44 (2006–2007), pp. 430–433.
Szacherska S. M., Rafał (ok. 1430–po 1502), “Polski Słownik Biograficzny”, 30 (1987), p. 430.
Szymborski W., Czyśćcowa nagroda dla wiernych w Polsce i Wielkim Księstwie Litewskim za udział w walkach z Turkami w XV i XVI w., in: Sarmatismus versus Orientalismus in Mitteleuropa. Sarmatyzm versus Orientalizm w Europie Środkowej, ed. by M. Długosz, P. O. Scholz, (2012), pp. 169–191.
Szymborski W., Interdyscyplinarne badania nad średniowiecznymi dokumentami odpustowymi – perspektywy i możliwości badawcze, in: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, ed. by A. Jaworska, R. Jop, (2013), pp. 173–191.
Szymborski W., Niebiańska ekonomia – uwagi o funkcjonowaniu odpustów w kręgu zakonów mendykanckich w średniowiecznej Polsce, in: Inter oeconomiam coelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne, ed. by W. Długokęcki, T. Gałuszka OP, R. Kubicki, A. Zajchowska, (2011), pp. 123–149.
Szymborski W., Nieznane źródło do dziejów pielgrzymek do Ziemi Świętej, “Krakowski Rocznik Archiwalny”, 13 (2007), pp. 143–153.
Szymborski W., Odpusty dla zmarłych w średniowiecznej Polsce, in: Trzecie polsko-czeskie forum młodych mediewistów. Commemoratio praeteritorum – społeczności średniowieczne wobec przeszłości, ed. by H. Krzyżostaniak, J. Kujawiński, M. Matla, (2012), pp. 249–260.
Szymborski W., Odpusty w Polsce średniowiecznej, (2011).
Szymborski W., Pielgrzymka księcia pomorskiego Bogusława X do Rzymu u schyłku XV wieku, "Nasza Przeszłość", 99 (2003), pp. 367–378.
Szymborski W., Testamenty mieszczańskie jako źródło do dziejów badań nad ruchem pielgrzymkowym w średniowiecznej Polsce, in: Prawo bliżej człowieka – z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Sekcję Historii Państwa i Prawa Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 8–8 marca 2007 r., ed. by M. Mikuła, (2008), pp. 153–165.
Szymborski W., Uwagi o średniowiecznych i wczesnonowożytnych paszportach dla pielgrzymów udających się z Polski do Rzymu i Jerozolimy, in: Historia vero testis temporum. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. by J. Smołucha [et al.], (2008), pp. 307–313.
Szymborski W., Uwagi o średniowiecznym przewodniku po odpustach nadanych szpitalowi duchaków w Krakowie, in: Z religijnych zagadnień średniowiecza, ed. by J. Drabina, (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica 41, 2008), pp. 157–165.
Szymborski W., Uwagi o znaczeniu religijnym Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej w Krakowie na przełomie średniowiecza i czasów odrodzenia, “Peregrinus Cracoviensis”, 22 (2011), pp. 197–216.
Tafiłowski P., Jan Łaski (1456–1531) kanclerz koronny i prymas Polski, (2007).
Ulewicz T., Średniowieczne podróże z Polski do Włoch (wprowadzenie kulturotwórcze), “Ruch Literacki”, 28, 6 (1987), pp. 411–420.
Webb D., Pardons and Pilgrims, in: Promissory Notes on the Treasury of Merits. Indulgences in Late Medieval Europe, ed. by R. N. Swanson, (2006), pp. 241–277.
Webb D., Pilgrims and Pilgrimage in the Medieval West, (2001).
Wiesiołowski J., Pampowski Ambroży h. Poronia (ok. 1444–1510), “Polski Słownik Biograficzny”, 25, 1 (1980), pp. 105–107.
Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie XV i XVI w. (1478–1526). Komunikat, in: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, ed. by H. Manikowska, H. Zaremska, (1995), pp. 160–164.
Wojtyska H. D., Lata święte w XV i XVI wieku, “Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, 23, 4 (1976), pp. 11–24.
Wojtyska H. D., Miłościwe Lata. Dzieje Wielkich Jubileuszów Chrześcijaństwa (z udziałem Polaków), (2000).
Wyrozumska B., Pielgrzymki w księgach miejskich Krakowa, typescript.
Wyrozumska B., Z dziejów polskich pielgrzymek w średniowieczu, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, 89 (1989), pp. 79–88.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 166
Liczba cytowań: 0
