Nowożytny handel bydłem oraz badania nad krajobrazem kulturowym Spessart
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2014.006Słowa kluczowe
handel bydłem, badania nad krajobrazem kulturowym, Projekt Archeologiczny Spessart, drogi „żydowskie“, księgi handlu bydłemAbstrakt
Artykuł przedstawia krótki zarys obecnego stanu wiedzy o lokalnym i ponadregionalnym handlu bydłem w Spessart od późnego średniowiecza do wczesnej nowożytności. Tłem dla tych badań jest rozumienie Spessart jako krajobrazu kulturowego o 8000-letniej tradycji. Poprzez analizę elementów krajobrazu kulturowego (np. „Drogi Żydowskie”), opracowanie tzw. Ksiąg kontraktowych handlu bydłem oraz kwerendę badawczą zostały zebrane informacje pozwalające na zarys systemu handlu bydłem. Uzyskane informacje wskazują, że na handel bydłem w Spessart miały duży wpływ ponadregionalne związki. Powodem tego mogła być bliskość regionu Ren-Men i tam wiodące krajowe szlaki komunikacyjne. Archeologiczny Projekt Spessart (ASP) to instytut na Uniwersytecie w Würzburgu, który ma swoją siedzibę w Aschaff enburgu. Jego misją jest prowadzenie interdyscyplinarnych badań nad Spessart.
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archivalische Quellen / Archival Sources
Gemeindearchiv der Gemeinde Westerngrund, Das Viehkontraktenbuch von Oberwestern.
Literatura / Literatur / Literature
Ackermann J., Die Wächtersbacher Viehmärkte 1768 – 1935, „Sammlungen zur Geschichte von Wächtersbach“, (1984).
Daxelmüller C., Jüdische Kultur in Franken. Dem Andenken an die jüdischen Opfer des Nationalsozialismus, der Gegenwart zur Mahnung, (1988).
Denzer V., Relikte und persistente Elemente einer ländlich geprägten Kulturlandschaft mit Vorschlägen zur Erhaltung und methodisch-didaktischen Aufbereitung am Beispiel von Waldhufensiedlungen im Südwest-Spessart, (Mainzer geographische Studien 43, 1996).
Ermischer G., Der Spessart – eine europäische Kulturlandschaft im Dialog, in: Kulturlandschaft liche Informationssysteme in Deutschland. Erfassen – Erhalten – Vermitteln, hg. v. Gotzmann, (2008), S. 193 – 204.
Ermischer G., Himmelsbach G., Das Archäologische Spessart-Projekt. Ein Beitrag zur Kulturlandschaft sforschung und Identitätsbildung im Waldsassengau, „Berichte des Zentrums für Regionalforschung“, 1 (2009), S. 165 – 180.
Ermischer G., Wege in die Kulturlandschaft . Einige Beispiele aus dem Spessart, in: Vermittlung von Kulturlandschaft . Initiative zur Förderung des Kulturlandschaft sbewusstseins, hg. v. Gotzmann, (2008), S. 89 – 98.
Festschrift zur 500–Jahrfeier. 1477 Heygerbruch, 1977 Heigenbrücken, hg. v. H. Pagel, (1977).
Fischer R., Aschaff enburg im Mittelalter. Studien zur Geschichte der Stadt von den Anfängen bis zum Beginn der Neuzeit, (Veröffentlichungen des Geschichts- und Kunstvereins Aschaff enburg e.V. 32, 1989).
Hahn M., Wässerwiesen im Spessart – Traditionelle Kulturlandschaft selemente und ihre aktuelle Bedeutung, (Diplomarbeit am Lehrstuhl für Geographie I, Universität Würzburg 2001).
Himmelsbach G., Verkehrswege im Spessart, „Frankenland“, (2009, Sonderdruck), S. 8 – 15.
Himmelsbach G., Wirtschaft sgeschichte in einer Einöde. Die Entdeckung der Kulturlandschaft Spessart, in: Festschrift zum 75. Geburtstag von Rolf Sprandel, hg. v. H.P. Baum, R. Leng, J. Schneider, (2006), S. 109 – 131.
Kampfmann G., Krimm S., Verkehrsgeographie und Standorttypologie der Glashütten im Spessart, (Veröffentlichungen des Geschichts- und Kunstvereins Aschaffenburg 18, 2, 1988).
Kaufmann U.R., Jüdische Viehhändler in Württembergisch Franken, in: … geschützt, geduldet, gleichberechtigt … Die Juden im baden-württembergischen Franken vom 17. Jahrhundert bis zum Ende des Kaiserreichs (1918), hg. v. G. Taddey, (Forschungen aus Württembergisch-Franken 52, 2005), S. 77 – 85.
König I., Judenverordnungen im Hochstift Würzburg (15. – 18. Jahrhundert), (Studien zu Policey und Policeywissenschaft 1999).
Krimm S., Die alten Spessartglashütten waren wirtschaft lich einträgliche Betriebe, „Spessart“, 11 (1995), S. 3 – 12.
Krimm, S., Die mittelalterlichen und frühneuzeitlichen Glashütten im Spessart, (1982).
Miteinander für die Heimat. 100 Jahre Spessartbund e.V. Aschaff enburg, hg. v. H. Winter, G. Himmelsbach, J. Baars, (2013).
Moser P., Mittel- und nordwesteuropäischer Landtransport. Die Frammersbacher Fuhrleute und ihr Beitrag zur Transportgeschichte (15. – 19. Jh.), (1990).
Müller A., Das Viehkontraktenbuch von Oberwestern, (Hanns-Seidel-Gymnasium Hösbach, Facharbeit 2007). Aufb ewahrt im Gemeindearchiv der Gemeinde Westerngrund.
Puchert, H., Der Hessische Spessart. Beiträge zur Forst- und Jagdgeschichte, (1991).
Richarz M., Die soziale Stellung der jüdischen Händler auf dem Lande am Beispiel Südwestdeutschlands, in: Jüdische Unternehmer in Deutschland im 19. und 20. Jahrhundert, hg. v. W.E. Mosse, H. Pohl, (1992), S. 271 – 283.
Rösch B., Der Judenweg. Ein Beitrag zur Geschichte und Kulturgeschichte des ländlichen unterfränkischen Judentums aus Sicht der Flurnamenforschung, (2009).
Rosmanitz H., Reichert C., Bauwerke und Orte der Macht im Wandel der Nutzungen – Fallbeispiele aus dem Odenwald und aus dem Spessart, in: Symbole der Macht? Aspekte mittelalterlicher und frühneuzeitlicher Architektur, hg. v. O. Wagener, (2012), S. 315 – 334.
Ruf T., Die Grafen von Rieneck. Genealogie u. Territorienbildung, 1: Genealogie 1085 bis 1559 und Epochen der Territorienbildung, „Mainfränkische Studien“, 32 (1984).
Stromer W. v., Zur Organisation des transkontinentalen Ochsen- und Textilhandels im Spätmittelalter. Der Ochsenhandel des Reichserbkämmerers Konrad von Weinsberg anno 1422, in: Internationaler Ochsenhandel 1350 – 1750, hg. v. E. Westermann, (Beiträge zur Wirtschaft sgeschichte 9, 1979), S. 171 – 195.
Ullmann S., Nachbarschaft und Konkurrenz. Juden und Christen in Dörfern der Markgrafschaft Burgau 1650 bis 1750, (1999).
Weber G.M. von, Die Rechte von Unterfranken und Aschaff enburg, in: Darstellung der sämtlichen Provinzial- und Statuar-Rechten des Königreichs Bayern, mit Aus schluss des gemeinen, preußischen und französischen Rechts, nebst den allgemeinen, dieselben abändernden, neueren Gesetzen, hg. v. ders., 3, 1 (1842).
Wege in europäische Kulturlandschaft en, hg. v. G. Ermischer, R. Kelm, D. Meier, H. Rosmanitz, (2003).
Weibersbrunn in Wort und Bild. Geschichte eines Spessartdorfes, hg. v. R. Welsch, (1995).
Weinhold B., Viehkontraktenbücher als Quelle zur Alltagskultur im Spessart des 19. Jahrhunderts, „Frankenland“, 59, 4 (2007), S. 231 – 244.
Wiesen. Ein Dorf im Schatten der Spessarteichen. Beiträge zur Ortsgeschichte, hg. v. R. Büdel, (1991).
Wolff H., Der Spessart. Sein Wirtschaft sleben, (1989).
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1002
Liczba cytowań: 0
