Budowniczowie kamiennych mostów w łacińskiej Europie (XI–XIV wiek) w świetle źródeł pisanych
DOI:
https://doi.org/10.12775/BPMH.2021.001Słowa kluczowe
budowniczowie; średniowiecze; kamienne mosty; łacińska Europa; źródła pisaneAbstrakt
Budowa kamiennego mostu na rzece (zwłaszcza szerokiej) w pełnym średniowieczu była przedsięwzięciem bardzo skomplikowanym technicznie i logistycznie. Niestety, źródła sprzed połowy XIV w. prawie wcale nie informują o kosztach takich prac, musiały być one jednakże niebagatelne. Wybór materiału budowlanego przeznaczonego do realizacji projektu mostowego był uzależniony od jego dostępności, warunków geograficznych i charakteru (wielkość, głębokość) rzeki. Informacje zawarte w przeanalizowanych przekazach pisanych (w sumie dość nielicznych) prowadzą do wniosku, że w charakterze projektanta i bezpośredniego realizatora danego mostu zatrudniano wówczas najlepszych fachowców specjalizujących się przede wszystkim w budownictwie sakralnym i warownym. Co więcej, można pokusić się o tezę, że byli oni nierzadko sprowadzani z daleka, nawet z innych krajów. Nie powinno to dziwić, wszak w niektórych źródłach akcentowano expressis verbis techniczną i architektoniczną wyjątkowość mostowego przedsięwzięcia oraz ponadregionalną sławę osiągniętego efektu końcowego.
Bibliografia
Emler Josef / Václav Vladivoj Tomek (Hg.): Letopisy Vincencia, Kanovníka Kostela Pražského, a Jarlocha, opata Kláštera Milevského, in: Fontes rerum Bohemicarum (Pramenty Dějin Českých), II/ 2. 1875, S. 401–516.
Lehmann-Brockhaus Otto (Hg.): Schriftquellen zur Kunstgeschichte des 11. und 12. Jahrhunderts für Deutschland, Lothringen und Italien. 1938.
Mortet Victor / Deschamps Paul / Pressouyre Léon (Hg.): Recueil de textes relatifs à l’histoire de l’architecture et à la condition des architectes en France, au Moyen-Âge: XIe−XIIIe siècles. 1995.
Waitz Georg / Pertz Georg Heinrich (Hg.): Gotifredi Viterbiensis opera. Pantheon, in: Monumenta Germaniae Historica inde ab anno Christi quingentesimo usque ad annum millesimum et quingentesimum. Scriptorum, 22. 1872, S. 107–307.
Zachová Jana (Hg.): Chronicon Francisci Pragensis (Kronika Františka Pražského), in: Fontes Rerum Bohemicarum, Series nova, 1. 1998.
Arancón Viguera Ángel: Puentes históricos y singulares sobre el Duero en la provincia de Soria. 2011.
Arenas de Pablo Juan José: Los puentes en la Baja Edad Media, in: Muñoz Sesma / Angel José (Hg.): Tecnologia y sociedad: Las grandes obras públicas en la Europa medieval. 1996, S. 111–152.
Aubert Marcel: La construction au Moyen Âge (Suite), in: Bulletin Monumental, 119/1. 1961, S. 7–42.
Bachmann Erich: Vorromanische und romanische Architektur in Böhmen, in: Bachmann Erich (Hg.): Romanik in Böhmen. Geschichte, Architektur, Malerei, Plastik und Kunstgewerbe. 1977, S. 19–137.
Bechmann Roland: Villard de Honnecourt. La pensée technique au XIIIe siècle et sa communication. 1991.
Bertaux Émile: Les artistes français au service des rois angevins de Naples (deuxième article), in: Gazette des Beaux-Arts, 34/2. 1905, S. 89–114.
Binding Günther / Nussbaum Norbert: Der mittelalterliche Baubetrieb nördlich der Alpen in zeitgenössischen Darstellungen. 1978.
Binding Günther: architectus, magister operis, Werkmeister: Baumeister oder Bauverwalter im Mittelalter, URL: http://www.guentherbinding.de/Gunther_Binding/Downloads_files/architectus.pdf (5.02.2021). Der Beitrag wurde auch im Mittellateinisches Jahrbuch (34/1. 1999) veröffentlicht.
Binding Günther: Beiträge zum Architektur-Verständnis bei Abt Suger von Saint-Denis, in: Binding Günther / Speer Andreas (Hg.): Mittelalterliches Kunsterleben nach Quellen des 11. bis 13. Jahrhunderts. 1993, S. 184–207.
Bresc-Bautier Geneviève: Partir, prier, donner: les églises fondées en souvenir du pèlerinage en Terre Sainte (Xe–XIe siècles), in: Stella Maria / Mariani Carlò (Hg.) Il cammino di Gerusalemme. Atti del II Convegno Internazionale di Studio. 2002, S. 565–580.
Bruzelius Caroline Astrid: ‘ad modum franciae’. Charles of Anjou and Gothic Architecture in the Kingdom of Sicily, in: Journal of the Society of Architectural Historians, 50/4. 1991, S. 402–420.
Burnouf Joëlle / Guilhot Jean-Olivier / Mandy Marie-Odile / Orcel Christian: Le Pont de la Guillotière. Franchir le Rhône á Lyon. 1991.
Caesar Claudia: Der „Wanderkünstler“. Ein kunsthistorischer Mythos. 2012.
Cihla Michal / Panáček Michal: Středověký most v Roudnici nad Labem, in: Průzkumy památek, 13/2. 2006, S. 3–34.
Duda Michalina / Jóźwiak Sławomir / Wiewióra Marcin: Byzantine Architects, Builders and Stonemasons in Latin Europe in the 10th to 12th Centuries, in: Mediaevistik. Internationale Zeitschrift für interdisziplinäre Mittelalterforschung, 33. 2020, S. 113–130.
Duda Michalina / Jóźwiak Sławomir / Wiewióra Marcin: Did French Architects, Builders, Stonemasons, and Sculptors Operate in the Hungarian Kingdom in the Second Half of the 12th Century and in the 13th Century?, in: Mediaevistik. Internationale Zeitschrift für interdisziplinäre Mittelalterforschung, 31. 2018, S. 115–132.
Duda Michalina / Jóźwiak Sławomir / Wiewióra Marcin: French Architects, Builders, Stone Masons and Sculptors in Latin Europe in the latter Thirteenth Century, in: Res Gestae. Czasopismo Historyczne, 8. 2019, S. 22–49.
Duda Michalina / Jóźwiak Sławomir / Wiewióra Marcin: Zagraniczne podróże budowniczych (architektów, kamieniarzy, murarzy) i rzeźbiarzy w łacińskiej Europie od X do pierwszej połowy XIV wieku w świetle źródeł pisanych. 2020.
Freigang Christian: Jacques de Fauran, in: Recht Roland (Hg.): Les bâtisseurs des cathédrales gothiques. 1989, S. 195–199.
Freigang Christian: Organisation d’un chantier en France méridionale au XIIIe et au XIVe siècle. L’exemple de Narbonne, in: Cassanelli Roberto (Hg.): Chantiers médiévaux. 1996, S. 169–193.
Hahnloser Hans Robert: Villard de Honnecourt – Kritische Gesamtausgabe des Bauhüttenbuches ms fr 19093 der Pariser Nationalbibliothek. 1972. Zweite Auflage.
Harper Alexander: Pierre d’Angicourt and Angevin Construction, in: Journal of the Society of Architectural Historians, 75/2. 2016, S. 140–157.
Hasak Max: Der Kirchenbau, in: Schmitt Eduard (Hg.): Handbuch der Architektur: Die Baustile. Historische und technische Entwickelung: Die romanische und die gotische Baukunst, II/4/3. 1902. Zweite Auflage: 1913.
Haseloff Arthur: Die Bauten der Hohenstaufen in Unteritalien, 1. 1920.
Jóźwiak Sławomir: Der Bau, Wiederaufbau und Ausbau der Nogatbrücke gegenüber der Marienburg vom 14. bis zu den Anfängen des 15. Jahrhunderts, in: Sarnowsky Jürgen / Kwiatkowski Krzysztof / Houben Hubert / Pósán László / Bárány Attila (Hg.): Studies on the Military Orders, Prussia, and Urban History: Essays in Honour of Roman Czaja on the Occasion of His Sixtieth Birthday = Beiträge zur Ritterordens-, Preußen- und Städteforschung. Festschrift für Roman Czaja zum 60. Geburtstag. 2020, S. 261–272.
Lacoste Jacques: Les maîtres de la sculpture romane dans l’Espagne du pèlerinage à Compostelle. 2006.
Manso Porto Carmen: El documento de 1161 relativo a la supuesta intervención del maestro Mateo en la construcción del puente de Cesures, in: Actas Simposio Internacional sobre „O Pórtico da Gloria e a Arte do seu Tempo“. 1991, S. 103–115.
Mašin Jiří: La sculpture romane en Bohême vers le milieu du XIIe siècle, in: Gallais Pierre / Riou Yves-Jean (Hg.): Mélanges offerts à René Crozet à l’occasion de son soixante-dixième anniversaire, 2. 1966, S. 789–795.
Mesqui Jean: Grands chantiers de ponts et financements charitables au Moyen Âge en France, in: Muñoz Sesma / Angel José (Hg.): Tecnologia y sociedad: Las grandes obras públicas en la Europa medieval. 1996, S. 153–177.
Mesqui Jean: Le pont de pierre au Moyen Age. Du concept à l’exécution, in: Barral i Altet Xavier (Hg.): Artistes, artisans et production artistiques au Moyen Age, 1: Les hommes. 1986, S. 197–215.
Sánchez Márquez Carles, Bastir la catedral. Organización del taller, estatus y rol del artista en el arte medieval hispano (1000–1230)). 2017 (Manuskript der Diss., URL: https://ddd.uab.cat/pub/tesis/2017/hdl_10803_458249/csm1de1.pdf, (20.12.2020).
Tomaiuoli Nunzio: Architettura primoangioina in Capitanata: cantieri, prothomagistri, ingenierii, magistri, in: Clemente Giuseppe (Hg.): 14o Convegno Nazionale sulla Preistoria-Protostoria-Storia della Daunia. 1996, S. 49–75.
Troescher Georg: Kunst- und Künstlerwanderungen in Mitteleuropa 800−1800, Beiträge zur Kenntnis des deutsch-französisch-niederländischen Kunstaustauschs, 1. 1953.
Volkert Wilhelm: Die Steinerne Brücke in Regensburg, in: Die Oberpfalz, 85/2. 1997, S. 65–91.
Volkert Wilhelm: Herbordus – Regensburger Brückenmeister (12. Jahrhundert), in: Dietz Karlheinz / Waldherr Gerhard (Hg.): Berühmte Regensburger. Lebensbilder aus zwei Jahrtausenden. 1997, S. 54–59.
Wirth Jean: Villard de Honnecourt, architecte du XIIIe siècle. 2015.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor zgłaszający tekst do publikacji zobowiązany jest do ujawnienia wszystkich autorów uczestniczących w przygotowaniu tekstu oraz (jeśli dotyczy) wskazanie źródeł finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów („financial disclosure”). W wypadku tekstów przygotowanych przez dwóch lub wielu Autorów, Autorzy zobowiązani są do przesłania do Redakcji oświadczenia o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz wskazaniem Autora/Autorów koncepcji, założeń, metod itp.). Główną odpowiedzialność za tekst ponosi Autor zgłaszający go Redakcji.
Informujemy, że Redakcja Biuletynu Polskiej Misji Historycznej korzysta z programu antyplagiatowego iThenticate, od 2016 roku każdy artykuł jest sprawdzany pod względem oryginalności. Redakcja oświadcza, że wykryte przypadki nierzetelności naukowej będą dokumentowane oraz upubliczniane poprzez powiadomienie odpowiednich podmiotów (instytucje zatrudniające Autorów, instytucje i stowarzyszenia naukowe itp.).
Autorzy/Autorki przesyłając artykuł przez stronę APCz składają oświadczenia dotyczące praw autorskich oraz przygotowania artykułu zgodnie z zasadami etycznymi dla prac naukowych. Oswiadczenie jest także dostępne w formie dokumentu word (oświadczenie).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1158
Liczba cytowań: 0
