Kościół unicki w województwie podlaskim i w powiecie brzeskim w pierwszych latach po rozbiorach – zmiany struktur diecezjalnych i dekanalnych
DOI :
https://doi.org/10.12775/SG.2024.03Mots-clés
Kościół unicki, Podlasie, powiat brzeski, dekanat, rozbiory Rzeczypospolitej, diecezja supraska, diecezja brzeska, diecezja chełmskaRésumé
W artykule omówione zostały zmiany w strukturach diecezjalnych i dekanalnych w Kościele unickim na obszarze województwa podlaskiego i powiatu brzeskiego województwa brzeskiego po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej. Przed 1795 r. tereny te należały do brzeskiej części diecezji włodzimiersko-brzeskiej, a północna część województwa podlaskiego do diecezji metropolitarnej i był to jedyny obszar, który znalazł się równocześnie we wszystkich trzech zaborach. Artykuł ma również na celu uporządkowanie istniejącego stanu wiedzy.
Références
Źródła drukowane
Księga wizyty dziekańskiej dekanatu podlaskiego przeze mnie księdza Bazylego Benedykta Guttorskiego dziekana podlaskiego, plebana golniewskiego w roku 1773 miesiąca Novembra dnia 17 iuxta vetus kalendarza sporządzona, oprac. J. Maroszek, W. Wilczewski, Białystok 1996.
Wizytacje cerkwi unickich dekanatu nowodworskiego diecezji supraskiej 1804 roku, oprac. P. Borowik, G. Ryżewski, Białystok 2009.
Акты издаваемые Археографическою комиссіею высочайше учрежденною въ Вилнѣ, t. 2, Вильна 1867 // Akty izdavaemye Arheografičeskoû komissìeû vysočajše učreždennoû vʺ Vilně, t. 2, Vilʹna 1867.
Акты издаваемые Виленскою Археографическою комиссіею, t. 16, Вильна 1889 // Akty izdavaemye Vilenskoû Arheografičeskoû komissìeû, t. 16, Vilʹna 1889.
Уніяцкія цэрквы Вялікага княства Літоўскага ХVІІ ст. Матэрыялы гэнэральных візітацый, wyd. Д. Лісейчыкаў, Мінск 2021 // Unìâckìâ cèrkvy Vâlìkaga knâstva Lìtoǔskaga HVÌÌ st. Matèryâly gènèralʹnyh vìzìtacyj, wyd. D. Lìsejčykaǔ, Mìnsk 2021.
Opracowania
Buczyło A., Cerkwie unickie dekanatu prużańskiego w XVIII wieku, w: Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. P. Guzowski, M. Liedke, K. Boroda, Białystok 2018, s. 65–79.
Buczyło A., Sieć parafialna Kościoła unickiego na terenie brzeskiej części diecezji włodzimiersko-brzeskiej w latach 1596–1795, Warszawa 2024 [w druku].
Gil A., Chełmska diecezja unicka 1596–1810. Dzieje i organizacja, Lublin 2005.
Kania J., Unickie Seminarium Diecezjalne w Chełmie w latach 1759–1833, Lublin 1993.
Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku. Struktury administracyjne, Lublin 1998.
Kułak A.M., „Unickie cerkwie drewniane na Podlasiu 1596–1875. Przemiany w architekturze i wyposażeniu wnętrz”, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Jakuba Sito, prof. IS PAN, Warszawa 2020.
Kumor B., Organizacja terytorialna diecezji kieleckiej, „Nasza Przeszłość”, 17, 1963, s. 187–232.
Lewandowski J., Greckokatolicka diecezja chełmska w realiach polityczno-ustrojowych Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F Historia”, 62, 2007, s. 77–84.
Maroszek J., Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia, 1596–1996, Białystok 1996.
Maroszek J., Monografia miasta i gminy Supraśl, Supraśl 2013.
Matus I., Schyłek unii i proces restytucji prawosławia w obwodzie białostockim w latach 30. XIX wieku, Białystok 2013.
Radwan M., Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796–1839, Lublin 2004.
Radwan M., Kościół greckokatolicki w zaborze rosyjskim około 1803 roku, Lublin 2003.
Ślaza P., Filip Felicjan Szumborski (1711–1851), greckokatolicki biskup chełmski, Białystok 2014.
Wereda D., Biskupi unickiej metropolii kijowskiej w XVIII wieku, Siedlce–Lublin 2013.
Wereda D., Unicka diecezja włodzimiersko-brzeska (część brzeska) w XVIII w., Siedlce 2013.
Мароз В., Духоўныя асяродкі Скокаў ў кантэксце мясцовай канфесійнай гісторыі, w: Юльян Урсын Нямцэвіч. Асоба ў кантэксце часу. Да 250-годдзя з дня нараджэння, red. Л.М. Несцяручук, Брест 2008, s. 188–199 // Maroz V., Duhoŭnyâ asârodkì Skokaŭ ŭ kantèksce mâscovaj kanfesìjnaj gìstoryì w: Ûlʹân Ursyn Nâmcèvìč. Asoba ŭ kantèksce času. Da 250-goddzâ z dnâ naradžènnâ, red. L. M. Nescâručuk, Brest 2008, s. 188–199
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
© Andrzej Buczyło 2025
Ce travail est disponible sous la licence Creative Commons Attribution 4.0 International .
Stats
Number of views and downloads: 733
Number of citations: 0
