O powiatach i folwarkach. Kulturowe i lingwistyczne uwarunkowania przekładu wybranych terminów historycznych na język angielski

Autor(i)

DOI:

https://doi.org/10.12775/SG.2021.07

Ključne riječi

tłumaczenia kulturowe, jednostki administracyjne, ekwiwalencja, geohistoria

Sažetak

Celem artykułu jest prezentacja i analiza licznych problemów, jakie pociąga za sobą przekład tekstów dotyczących historii i geografii danego regionu. Tekst zilustrowany jest przykładami powiązanymi z podziałami struktury administracyjnej i społecznej w Polsce, do których należą: województwo, powiat, wójt, miasto, folwark, zagrodnik i komornik. Analiza ma charakter dwutorowy i obejmuje metodologiczne aspekty procesu tłumaczenia oraz status ontologiczny słów i przedmiotów, do których słowa te się odnoszą. Analizowane są trzy główne zagadnienia:

1) rozbieżność i nakładanie się kategorii związanych z lokalnymi systemami administracyjnymi,

2) zróżnicowanie słów w zależności od lokalizacji oraz 3) ich ewolucja w czasie. Na koniec zaproponowano i omówiono jednolity sposób prezentacji wszystkich cech i zastrzeżeń, jakie należałoby uwzględnić przy wyborze najwłaściwszego odpowiednika. Przedstawiono to w formie tabeli, która uwzględnia wszystkie argumenty wymienione w tekście.

Author Biography

Paulina Wacławik, Uniwersytet Warszawski

Paulina Wacławik – absolwentka gospodarki przestrzennej (Wydział Geodezji i Kartografii, PW) oraz anglistyki (Wydział Neofilologii, UW), w swojej pracy łączy te dwie dyscypliny, zajmując się zagadnieniami na styku języka i kultury: transferem kulturowym, tłumaczeniem tekstów naukowych z dziedziny geografii i zastosowaniem narzędzi GIS w językoznawstwie; studentka studiów doktoranckich na Wydziale Neofilologii; tłumaczka

References

Abraham T., Roddick J.F., Survey of Spatio-Temporal Databases, „GeoInformatica”, 3 (1), 1999, s. 61–99.

Baker M., In Other Words. A Coursebook on Translation, Abingdon Oxon 2006.

Baker M., Translation and Conflict. A Narrative Account, London 2006.

Benevolo L., The Origins of Modern Town Planning, Massachusetts 1963.

Bobrova N.E., Lebedev A.V., Pinkovetskaia I.S., Peculiarities of the English Legal Text Discourse. The Issues of Interpretation and Translatability, „Journal of History Culture and Art Research”, 9 (2), 2020, s. 318.

British Historic Towns Atlas. Winchester, ed. M. Biddle i in., Oxford 2017 (British Historic Towns Atlas, 6).

Bruce D., Creighton O., Town Walls and Walled Towns. A Contested Heritage, „International Journal of Heritage Studies”, 12 (3), 2006, s. 1–20.

Carrara M., Giaretta P., The Many Facets of Identity Criteria, „Dialectica”, 58 (2), 2004, s. 221–232.

Cater F.W., Trade and Urban Development in Poland an Economic Geography of Cracow, from its Origins to 1795, Cambridge 1994.

Clark P., European Cities and Towns: 400–2000, Oxford–New York 2009.

Conceptualizations and Mental Processing in Language, ed. R.A. Geiger, B. Rudzka-Ostyn, New York 1993.

Duży W., City through Empires. Toruń (Poland) in an Ontology of Historical Geographic Information Systems from the 10th to 20th Centuries, w: Proceedings of the Digital Humanities Congress 2018, ed. L. Pitcher, M. Pidd, Sheffield 2018.

Eurostat, Applying the Degree of Urbanisation – A Methodological Manual to Define Cities, Towns and Rural Areas for International Comparisons, Luxemburg 2021.

Eurostat, Statistical Regions in the European Union and Partner Countries, Luxemburg 2020.

Evans A.J., Waters T., Mapping Vernacular Geography. Web-based GIS Tools for Capturing „Fuzzy” or „Vague” Entities, „International Journal of Technology, Policy and Management”, 7 (2), 2008, s. 134–150.

Farrokhi M., The Role of Legal Translation in the Interpretation of International Law Documents, „Russian Law Journal”, 7 (1), 2019, s. 55–86.

Feldman Barett L., How Emotions are Made. The Secret Life of the Brain, New York 2017.

Gantner F. i in., The Basic Formal Ontology as a Reference Framework for Modeling the Evolution of Administrative Units, „Transactions in GIS”, 17 (2), 2013, s. 206–226.

Garbacz P., Ławrynowicz A., Szady B., Identity Criteria for Localities, w: Formal Ontology in Information Systems, ed. S. Borgo, P. Hitzler, O. Kutz, Amsterdam 2018, s. 47–54.

Giles J.A., Gildas, Cambridge, Ontario 2000.

Goźdź-Roszkowski S., The Role of Generic Competence and Professional Expertise in Legal Translation. The Case of English and Polish Probate Documents, „Studies in Logic, Grammar and Rhetoric”, 45 (1), 2016, s. 51–67.

Gregory I., Time-variant GIS Databases of Changing Historical Administrative Boundaries. A European Comaprison, „Transactions in GIS”, 6 (2), 2002.

Guzowski P., Badania demograficzne nad rodziną wiejską w okresie staropolskim, w: Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, red. P. Guzowski, C. Kukla, Białystok 2014, s. 11–31.

Guzowski P., The Present State and Prospects of Research on the Size of Poland’s Population in the Late Middle Ages and at the Beginning of Early Modern Times, „Przeszłość Demograficzna Polski”, 37, 2015, s. 7–26.

Hallot P., Billen R., Enhancing Spatio-Temporal Identity. States of Existence and Presence, „ISPRS International Journal of Geo-Information”, 5 (5), 2016, s. 62.

Handbook of Emotions, ed. L. Feldman Barett, M. Lewis, J. Haviland-Jones, New York 2016.

Harris T.M., From PGIS to Participatory Deep Mapping and Spatial Storytelling. An Evolving Trajectory in Community Knowledge Representation in GIS, „The Cartographic Journal”, 53 (4), 2016, s. 318–325.

Hayman E., Wedge M., James C., A Deep Chart (the Aqua-Face of Deep Mapping), „International Journal of Humanities and Arts Computing”, 11 (1), 2017, s. 86–108.

Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2006.

Historical Atlas of Poland in the 2nd Half of the 16th Century. Voivodeships of Cracow, Sandomierz, Lublin, Sieradz, Łęczyca, Rawa, Płock and Mazovia, ed. M. Słoń, Frankfurt am Main 2014 (Geschichte – Erinnerung – Politik. Studies in History, Memory and Politics).

Holt R., Rosser G., The English Medieval Town. A Reader in English Urban History 1200–1540, London 1990.

Hyvonen E. i in., Representing and Utilizing Changing Historical Places as an Ontology Timeseries, w: Geospatial Semantics and the Semantic Web. Foundations, Algorithms, and Applications, ed. N. Ashish, A.P. Sheth, New York 2011 (Semantic Web and Beyond).

Jakobson R., On Linguistic Aspects of Translation, w: On Translation, ed. R.A. Brower, New York 1966, s. 232–239.

Koller W., The Concept of Equivalence and the Object of Translation Studies 1, „Target. International Journal of Translation Studies”, 7 (2), 1995, s. 191–222.

Kümin B., The Communal Age in Western Europe, c.1100–1800. Towns, Villages and Parishes in Pre-modern Society, Basingstoke 2013.

Kwieciński P., Disturbing Strangeness. Foreignisation and Domestication in Translation Procedures in the Context of Cultural Asymmetry, Toruń 2001.

Lakoff G., Johnson M., Metaphors we live by, Chicago 2003.

Langacker R.W., Investigations in Cognitive Grammar, Berlin–New York 2009 (Cognitive Linguistics Research, 42).

Liddy C.D., Contesting the City. The Politics of Citizenship in English Towns, 1250–1530, Oxford–New York 2017 (Oxford studies in medieval European history).

Macháček J., The Rise of Medieval Towns and States in East Central Europe. Early Medieval Centres as Social and Economic Systems, Leiden–Boston 2010 (East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, 10).

Malt B.C. i in., What Constrains Simultaneous Mastery of First and Second Language Word Use?, „International Journal of Bilingualism”, 20 (6), 2016, s. 684–699.

Marzo S., Heylen K., Sutter G. de, Corpus Studies in Contrastive Linguistics, Amsterdam 2012 (Benjamins Current Topics, 43).

Newmark P., Textbook of Translation, Herforshire 1998.

Nida E., Taber C., The Theory and Practice of Translation. With Special Reference to Bible Translating, Leiden 1982.

Pánek J., Emotional Maps. Participatory Crowdsourcing of Citizens’ Perceptions of Their Urban Environment, „Cartographic Perspectives”, 91, 2019, s. 17–29.

Pavlenko A., Jarvis S., Bidirectional Transfer, „Applied Linguistics”, 23 (2), 2002, s. 190–214.

Pavlenko A., Malt B.C., Kitchen Russian. Cross-Linguistic Differences and First-Language Object Naming by Russian–English Bilinguals, „Bilingualism. Language and Cognition”, 14 (1), 2011, s. 19–45.

Poluszyński B., Strategie tłumaczeniowe stosowane podczas przekładu nazw własnych na przykładzie wybranych polsko-angielskich artykułów z Wikipedii – analiza jakościowa i ilościowa, „Języki Obce w Szkole”, 4, 2012, s. 42–50.

Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. M. Biskup przy współudziale L. Koca, Warszawa 1961 (Atlas Historyczny Polski. Seria B, Mapy przeglądowe 1).

Reiss K., Vermeer H.J., Towards a General Theory of Translational Action. Skopos Theory Explained, Hoboken 2014.

Rosch E., Cognitive Representations of Sematnic Categories, „Journal of Experimental Psychology”, 104 (3), 1975, s. 192–233.

Rudzka-Ostyn B., Word Power. Phrasal Verbs and Compounds. A Cognitive Approach, Berlin 2003 (Planet Communication).

Semantic and Lexical Universals, ed. C. Goddard, A. Wierzbicka, Amsterdam–Philadelphia 1994 (Studies in Language Companion Series, 25).

Sochaniewicz S., Wójtostwa i sołtystwa pod względem prawnym i ekonomicznym w ziemi lwowskiej, Lwów 1921.

Stano S., Eating the Other. A Semiotic Approach to the Translation of the Culinary Code, Newcastle upon Tyne 2015.

Swanson H., Medieval British Towns, London 1999.

The City of London from prehistoric times to c.1520, ed. M.D. Lobel, New York 1989 (British Historic Towns Atlas, 3).

Venuti L., The Scandals of Translation. Towards an Ethics of Difference, London–New York 1998.

Whorf B.L., Language, Thought, and Reality, ed. J. Carroll, Cambridge, Massachusetts 1957.

Wierzbicka A., Semantics. Primes and Universals, Oxford 1996.

Wierzbicka A., Understanding Cultures Through Their Key Words. English, Russian, Polish, German, and Japanese, New York 1997.

Studia Geohistorica

Downloads

Objavljeno

2022-01-15

How to Cite

1.
WACŁAWIK, Paulina. O powiatach i folwarkach. Kulturowe i lingwistyczne uwarunkowania przekładu wybranych terminów historycznych na język angielski. Studia Geohistorica. Online. 15 siječanj 2022. No. 9, pp. 114-127. [Accessed 22 siječanj 2025]. DOI 10.12775/SG.2021.07.

Broj časopisa

Br. 9 (2021)

Rubrika

Artykuły

License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Licencja

Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.

Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:

  1. Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
  2. Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
  3. Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
  4. Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
  5. Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.

Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:

  1. Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
  2. Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
  3. Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
  4. Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.

Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode

Stats

Number of views and downloads: 460
Number of citations: 0