Rola mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych w kształtowaniu dziedzictwa kulturowego na obszarze wschodniego pogranicza województwa podkarpackiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2021.03Palabras clave
dziedzictwo kulturowe, turystyka kulturowa, wielokulturowość, mniejszości narodowe, mniejszości etniczne, mniejszości religijneResumen
Celem artykułu jest przedstawienie roli mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych w kształtowaniu dziedzictwa kulturowego oraz obecnego znaczenia ich spuścizny dla turystyki kulturowej. Na początku artykułu przedstawione zostały historyczne i geograficzne uwarunkowania osadnictwa poszczególnych grup narodowościowych i etnicznych na badanym obszarze. Następnie zarysowano problematykę zmian w jego strukturze ludnościowej po drugiej wojnie światowej oraz wpływ tych zmian i polityki państwa na stan zachowania wielokulturowego dziedzictwa. Ostatnią część artykułu poświęcono roli, jaką pełnią obecnie obiekty świadczące o różnorodnym dziedzictwie kulturowym, ze szczególnym uwzględnieniem szlaków kulturowych. Zasadnicza część tekstu oparta została na badaniach terenowych, które autorka prowadzi w tym regionie od kilku lat.
Citas
Źródła
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 13: Województwo lwowskie, Warszawa 1924.
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r., „Dziennik Ustaw”, 2003, nr 162, poz. 1568 oraz nowelizacja „Dziennik Ustaw”, 2020, poz. 282.
Opracowania
Augustyn B., Cmentarze ewangelickie nad Strwiążem i Wiarem, „Bieszczad”, 6, 1999, s. 107–134.
Bańkosz R., Cerkwie bieszczadzkich Bojków, Krosno 2010.
Bańkosz R., Cerkwie Szlaku Ikon, Krosno 2010.
Błoński J., Zaginiony świat. Historia Żydów przemyskich, Przemyśl 2008.
Brykowski R., W sprawie architektury cerkiewnej województwa rzeszowskiego po 33 latach, w: Losy cerkwi w Polsce po 1944 r., red. A. Marek i in., Rzeszów 1997, s. 139–162.
Budzyński Z., Ludność pogranicza polsko-ruskiego w drugiej połowie XVIII w. Stan, rozmieszczenie, struktura wyznaniowa i etniczna, t. 1–2, Rzeszów 1993.
Czajkowski J., Historyczne i etniczne podstawy kształtowania się grup etnograficznych w południowej części województwa podkarpackiego, „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, 9, 1969, s. 5–39.
Czajkowski J., Studia nad Łemkowszczyzną, Sanok 1999.
Dobrowolski K., Nazwy miejscowe w Karpatach Północnych, w: Studia podhalańskie oraz bibliografia pasterstwa Tatr i Podhala, oprac. W. Antoniewicz, K. Dobrowolski, W.H. Paryski, Wrocław 1970 (Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, 8), s. 124.
Dobrowolski K., O metodzie badań nad kulturą pasterską w Karpatach, w: Studia podhalańskie oraz bibliografia pasterstwa Tatr i Podhala, oprac. W. Antoniewicz, K. Dobrowolski, W.H. Paryski, Wrocław 1970 (Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, 8), s. 258.
Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000.
Karczmarzewski A., Świat Bojków. Etnograficzna podróż po Bojkowszczyźnie, Rzeszów 2014.
Karczmarzewski A., Świat Łemków. Etnograficzna podróż po Łemkowszczyźnie, Rzeszów 2014.
Kryciński S., Cerkwie w Bieszczadach, Pruszków 2005.
Kryciński S., Kolonizacja józefińska w Galicji, „Połoniny”, 84, 1984, s. 20–32.
Kubrak Z., Osadnictwo, w: Ziemia lubaczowska, red. P. Rydzewski, Lublin 2015, s. 18–20.
Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego, red. K. Zieliński, Rzeszów 2015.
Maryański A., Współczesne migracje ludności w południowej części pogranicza polsko-radzieckiego i ich wpływ na rozmieszczenie sił wytwórczych tego obszaru, Kraków 1963.
Mazur J., Koncepcja przebiegu rowerowej trasy turystycznej szlakiem kolonizacji józefińskiej na ziemi lubaczowskiej, stanowiącej szlak boczny zintegrowany z Green Velo, Lubaczów 2017 (https://www.visitustrzyki.pl/szlak-kolonizacji-jozefinskiej, dostęp: 28 lipca 2020).
Ossadnik H., Ewangelicko-augsburska gmina religijna w Bandrowie Kolonii w świetle ksiąg metrykalnych z lat 1788–1939, „Płaj”, 19, 1999, s. 33–61.
Pisuliński J., Akcja specjalna „Wisła”, Rzeszów 2020.
Pisuliński J., Przesiedlenie ludności ukraińskiej/rusińskiej z Polski i Czechosłowacji na Ukrainę Sowiecką po drugiej wojnie światowej, w: Z dziejów regionów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. M. Stolarczyk, J. Kuzicki, P. Grata, Rzeszów 2008, s. 110–124.
Potocki A., Po tak wielu zostało tak niewiele. Żydzi w Podkarpackiem, Rzeszów 2019.
Potocki A., Zaginiony świat bieszczadzkiego kresu. Bojkowie, Żydzi, Polacy, Niemcy i Cyganie, Rzeszów 2017.
Reinfuss R., Śladami Łemków, Warszawa 1990.
Skowroński M., Cerkwie Nadsania. Przemyśl – Leżajsk, Nowy Sącz 2005.
Skulimowska M., Procesy zmian funkcji obiektów zabytkowych w obszarze wschodniego pogranicza Podkarpacia, w: Aktywność turystyczno-rekreacyjna w obiektach dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, red. J. Rut, P. Rut, Rzeszów 2009, s.77–85.
Skulimowska M., Rola organizacji i stowarzyszeń lokalnych działających na rzecz ratowania i zagospodarowania obiektów zabytkowych oraz ich wpływ na rozwój turystyki kulturowej, w: Rola organizacji pozarządowych w rozwoju i promocji turystyki, red. B. Sawicki, A. Nizioł, M. Obodyński, Rzeszów 2012, s. 157–165.
Szlak Architektury Drewnianej. Podkarpackie, red. J. Sołek, Rzeszów 2013.
Szlak kultury wołoskiej. Przewodnik, red. K. Kiwior, Rzeszów 2018.
Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski. Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008.
Zawałeń E., Z problematyki ochrony zabytków architektury cerkiewnej w przemyskiem po 1947 r., w: Losy cerkwi w Polsce po 1944 r., red. A. Marek i in., Rzeszów 1997, s. 269–289.
Netografia
http://fodz.pl/?d=5&id=32&l=pl (dostęp: 20 marca 2020)
https://greenvelo.pl/ (dostęp: 20 marca 2020)
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/lista-produktow-tradycyjnych12 (dostęp: 10 maja 2020)
https://szlakwoloski.eu/ (dostęp: 20 marca 2020)
https://www.visitustrzyki.pl/szlak-kolonizacji-jozefinskiej (dostęp: 28 lipca 2020)
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-SinDerivadas 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 1121
Number of citations: 0
