Ze studiów nad Karolem Perthéesem
DOI:
https://doi.org/10.12775/SG.2024.02Słowa kluczowe
Karol Perthées, Herman Keyserling, Bernardo Bellotto zw. Canaletto, opisy parafii, szkice kartograficzne parafii, XVIII w.Abstrakt
W związku z zespołowym projektem badań nad działalnością Karola Perthéesa autor porusza trzy zagadnienia. Uzasadnia kwestionowany ostatnio pogląd, że kartograf był synem naturalnym Hermana Keyserlinga, rosyjskiego dyplomaty rodem z Kurlandii, omawiając w nawiązaniu do tego pierwsze ćwierćwiecze życia. Rozważa sprawę wizerunku Perthéesa na wybranych obrazach jego teścia Bernarda Bellotta. Na koniec analizuje plebańskie opisy parafii diecezji krakowskiej, które we fragmentach zachowały się wśród szkiców kartograficznych Perthéesa.
Bibliografia
Balcerek M., Księstwo Kurlandii i Semigalii w wojnie Rzeczypospolitej ze Szwecją w latach 1600–1629, Poznań 2012.
Bernardo Bellotto. W 300. rocznicę urodzin malarza, red. A. Badach, M. Królikiewicz, Warszawa 2022.
Buczek K., Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku. Zarys analityczno-syntetyczny, Wrocław–Kraków 1963.
Buczek K., Kartograf króla Stanisława Augusta. Życie i dzieła, oprac. H. Rutkowski, w: Karol Perthées (1739–1815), fizjograf pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003 (Rozprawy z Dziejów Nauki i Techniki, t. 14), s. 21–134.
Buczek K., Mapa województwa krakowskiego z doby Sejmu Czteroletniego (1788–1792). Źródła i metoda, Kraków 1930.
Buczek K., Perthées Herman Karol de h. własnego, w: Polski słownik biograficzny, t. 25, Warszawa 1980.
Buczek K., Prace kartografów pruskich w Polsce za czasów króla Stanisława Augusta na tle współczesnej kartografii polskiej, w: Prace Komisji Atlasu Historycznego Polski, z. 3, Kraków 1935, s. 115–322.
Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce, z. 5: Wieloarkuszowe mapy topograficzne ziem polskich 1576–1870, oprac. T. Paćko, W. Trzebiński, Wrocław 1983.
Czeppe M., Kobiety w życiu i w Pamiętnikach Stanisława Augusta, w: Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2015, s. 215–237.
Dukwicz D., Kontakty Stanisława Augusta z ambasadorami Katarzyny II w Warszawie w świetle Pamiętników królewskich, w: Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2015, s. 265–291.
Dybaś B., Wasale, baronowie, panowie bracia. Szlachta inflancka, kurlandzka i piltyńska wobec Rzeczypospolitej w XVI–XVIII w., w: My i oni. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, red. W. Kriegseisen, Warszawa 2016, s. 99–130.
Finkel L., Bibliografia historii polskiej, Lwów 1891 (reprint Warszawa 1956).
Gierowski J., Dyplomacja polska doby saskiej (1699– 1763), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 2, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982, s. 331–475.
Gorski S. B., Analecta ad entomographiam provinciarum occidentali-meridionalium Imperii Rossici, fasc. 1, Berolini 1852.
Jedlicki J., Klejnot i bariery społeczne. Przeobrażenia szlachectwa polskiego w schyłkowym okresie feudalizmu, Warszawa 1968.
Juszczak D., Małachowicz H., Malarstwo do 1900. Zamek Królewski w Warszawie. Katalog zbiorów, Warszawa 2007.
Karol Perthées (1739–1815), fizjograf pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003 (Rozprawy z Dziejów Nauki i Techniki, t. 14).
Kądziela Ł., Od Konstytucji do Insurekcji. Studia nad dziejami Rzeczypospolitej w latach 1791–1794, red. W. Kriegseisen, Warszawa 2011.
Keyserlingk Christian Heinrich, w: Baltisches Biografisches Lexikon digital, https://bbld.de/ [dostęp: 1 czerwca 2024].
Keyserlingk Hermann Karl von, w: Baltisches Biografisches Lexikon digital, https://bbld.de/ [dostęp: 1 czerwca 2024].
Kozakiewicz S., Lorenzo Bellotto, syn Bernarda i zagadnienie jego współpracy z ojcem, „Biuletyn Historii Sztuki”, 22, 1960, 2, s. 140–157.
Manikowska E., Bernardo Bellotto i jego drezdeński apartament. O tożsamości społecznej i artystycznej weneckiego wedutysty, Warszawa 2014.
Materiały do słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w dobie Sejmu Czteroletniego (1788–1792), pod kier. W. Semkowicza oprac. K. Buczek i in., z. 1, Kraków 1939, z. 2, Warszawa 1960.
Michalski J., Dyplomacja polska w latach 1764–1795, w: Historia dyplomacji polskiej, t. 2, red. Z. Wójcik, Warszawa 1982, s. 483–707.
Michalski J., Stanisław August Poniatowski, oprac. W. Kriegseisen, Warszawa 2009.
Pawłowski J., Suplement do biografii Karola Perthéesa, w: Karol Perthées (1739–1815), fizjograf pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomologiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003, s. 135–163.
Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, t. 1–4, red. B. Orłowski, Warszawa 2015.
Rizzi A., Canaletto w Warszawie. Dzieła Bernarda Bellotta zwanego Canalettem w stolicy Stanisława Augusta, Warszawa 2006.
Rizzi A., La Varsavia di Bellotto, Milano 1990.
Rizzi A., Rewolucyjna interpretacja „Widoku Warszawy od strony Pragi” pędzla Bernarda Bellotta, „Almanach Muzealny”, 5, 2007, s. 173–186.
Rizzi A., Ritrattistica „ad naturam” del Bellotto varsaviense, „Biuletyn Historii Sztuki”, 65, 2003, 1, s. 57–82.
Rottermund A., Panorama Warszawy i okolic widziana ze wzgórza belwederskiego, w: Polska i Europa w dobie nowożytnej. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, red. D. Merska, Warszawa 2009, s. 335–343.
Rutkowski H., Okres Stanisława Augusta w badaniach Karola Buczka nad kartografią dawnej Rzeczypospolitej, w: Karol Buczek (1902–1983). Człowiek i uczony, red. D. Karczewski, J. Maciejewski, Z. Zyglewski, Kraków–Bydgoszcz 2004, s. 57–104.
Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006.
Trelińska B., Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV– XVIII w., Lublin 2001.
Turiłowa S.L., Rosyjscy przedstawiciele dyplomatyczni w Rzeczypospolitej w XVII–XVIII w., „Kwartalnik Historyczny”, 105, 1998, 2, s. 71–79.
Volumina legum, t. 7, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860.
Waga A., O Janie Filipie Karozym (de Carosi) i Karolu Perthesie (de Perthées), dwóch naturalistach polskich pod Stanisławem Augustem, „Biblioteka Warszawska”, 4, 1843, s. 193–210.
Wernerowa W., Ocena „ankiet parafialnych” jako źródła wiedzy Karola Perthéesa o fizjografii Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, w: Karol Perthées (1739–1815), fizjograf pierwszej Rzeczypospolitej. Życie oraz działalność kartograficzna i entomoilogiczna, red. J. Pawłowski, Warszawa 2003 (Rozprawy z Dziejów Nauki i Techniki, t. 14), s. 165–192.
Zdrójkowski Z., Ziemskie prawo prywatne, w: Historia państwa i prawa Polski, t. 2: Od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, Warszawa 1968, s. 273–299.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Licencja
Autor/współautor upoważniony przez pozostałych współautorów do ich reprezentowania (autor korespondencyjny) zgłoszonego „utworu” oświadcza, że przysługują mu autorskie prawa do utworu, które nie są ograniczone w zakresie objętym niniejszym oświadczeniem. Utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza praw autorskich innych osób, ani nie jest ograniczony prawami na rzecz osób trzecich. Utwór nie był wcześniej publikowany pod tym samym lub innym tytułem, nie stanowi również części innej publikacji. Utwór nie jest obecnie przedmiotem postępowania w innym wydawnictwie.
Autor/Współautor zgłasza utwór do publikacji w czasopiśmie „Studia Geohistorica” i tym samym potwierdza, że:
- Utwór został przygotowany zgodnie z zasadami edytorskimi obowiązującymi w czasopiśmie.
- Utwór zawiera informacje o źródłach finansowania badań, które stanowiły podstawę jego opracowania.
- Wyraża zgodę na przekazanie utworu do podwójnej recenzji, na podstawie której redakcja podejmie decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu utworu do publikacji.
- Wyraża zgodę na dokonanie przez redakcję koniecznych zmian utworu wynikających z opracowania redakcyjnego.
- Zobowiązuje się do niezwłocznego dokonania korekty autorskiej utworu, po jego akceptacji przez redakcję. Niedokonanie korekty autorskiej w terminie 14 dni od daty otrzymania materiałów, traktowane będzie za zgodę na wydanie utworu w postaci przekazanej do korekty.
Autor/Współautor udziela Instytutowi Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskiemu Towarzystwu Historycznemu nieodpłatnej, nieograniczonej terytorialnie i czasowo nieodpłatnej licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu pod warunkiem jego przyjęcia do opublikowania w czasopiśmie „Studia Geohistorica”, na następujących polach eksploatacji:
- Utrwalanie, zwielokrotnianie i wytwarzanie egzemplarzy utworu techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową i zapisu elektronicznego.
- Obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono: wprowadzanie do obrotu, sprzedaż, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy, publiczne wystawienie, wyświetlenie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, również w sieci Internet.
- Włączenie utworu w skład utworu zbiorowego.
- Tłumaczenia na inne języki i rozpowszechniania tych tłumaczeń.
Autor/Współautor wyraża zgodę na udzielanie udostępnianie utworu przez Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i Polskie Towarzystwo Historyczne na licencji:
Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe,
której pełny tekst dostępny jest na stronie internetowej: https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/legalcode
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 28
Liczba cytowań: 0
