Rzeźbiarka Piłsudskiego. Związki Olgi Niewskiej z Bydgoszczą
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2019.003Słowa kluczowe
Olga Niewska, rzeźbiarka, Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, wystawa sztuki kobiet, pomnik Józefa Piłsudskiego, okres międzywojenny, BydgoszczAbstrakt
Na początku lat trzydziestych XX w. z miastem nad Brdą związana była warszawska rzeźbiarka Olga Niewska. Bydgoszczanie mieli wówczas okazję zapoznania się z reprezentatywnymi dziełami tej znakomitej i wpływowej artystki. W 1930 r. Niewska wzięła udział w I Wystawie Artystek Polskich zorganizowanej przez bydgoskie Muzeum Miejskie, a półtora roku później w mieście nad Brdą stanął rzeźbiarski portret marszałka Józefa Piłsudskiego jej autorstwa. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie bydgoskich epizodów w życiorysie twórczym Olgi Niewskiej.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta miasta Bydgoszczy 1920–1939, 189: sygn. 4325.
Muzeum Narodowe w Warszawie, Zbiory Ikonograficzne i Fotograficzne: rkps 2193/1–3, DI 92431/104-109.
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: Inwentarz Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy, Wykaz teczek z wystawami, poz. 32, Pierwsza wystawa artystek polskich, teczka 32.
Narodowe Archiwum Cyfrowe: sygn. 1-U-461-1, Odsłonięcie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Bydgoszczy, foto. Witold Pikiel, 1931.
Literatura
Artystki polskie. Katalog wystawy. Red. Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Borucki, Kazimierz. Pomniki w Bydgoszczy zniszczone przez okupanta w latach 1939–1945. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1965.
Borucki, Kazimierz. Tablice pamiątkowe Bydgoszczy. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1963.
Bydgoszcz i powiaty: bydgoski, szubiński i wyrzyski. Mała encyklopedia turystyczna. Opracowanie Wojciech Rzeźniacki. Bydgoszcz: Wydawnictwo Związku Popierania Turystyki, 1938.
Daranowska-Łukaszewska, Joanna. „Szczekowska Olga”. W Polski słownik biograficzny. T. 47 (Szaniawski Józef – Szeliga Franciszek), red. Andrzej Romanowski, 247–250. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2010–2011.
Drozdowski, Krzysztof. Bydgoska architektura militarna w latach 1772–1945 (seria Fortyfikacje i Budowle Militarne, t. 3). Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017.
Drozdowski, Krzysztof, i Anna Kozłowska-Ryś. „Złamana szabla Prezydenta. Mjr Jan Konoplicki – prymus bydgoskiej Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów”. W Militaria pomorskie. T. 9, red. Mirosław Giętkowski i Łukasz Nadolski, 161–178. Bydgoszcz: Muzeum Wojsk Lądowych, 2015.
Dworecki, Zbigniew. Poznańskie i Piłsudski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
Dział Sztuki: Powszechna Wystawa Krajowa. Poznań: Powszechna Wystawa Krajowa, 1929.
Gliwiński, Eugeniusz. „Popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego w Seminarium Nauczycielskim Męskim w Bydgoszczy”. Kalendarz Bydgoski (1993): 198–199.
„Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce”. Red. Agata Jakubowska. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016).
Hojka, Zdzisław. Muzeum w Bydgoszczy 1923-2008. Dzieje i zbiory (Od Kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923–2008. T. 1 red. Michał Woźniak). Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, 2008.
Jabłońska, Maria. „Pułk w Garnizonie”. W 50-lecie 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. gen. dyw. Gustawa Orlicz-Dreszera 29.XII.1918–29.XII.1968, red. Maria Jabłońska, i Henryk Kowalski, 179–181. Bydgoszcz–Londyn: Koło 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich,1970 (wyd. II uzupełnione).
Katalog I Wystawy Artystek Polskich styczeń–luty 1930. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie, 1930.
Kotkowska-Bareja, Hanna. „Olga Niewska”. W Artystki polskie. Katalog wystawy, red. Agnieszka Morawińska, 259. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Kubaszewska, Hanna, i Wojciech Przybyszewski. „Niewska Olga”. W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 6 N–Pc, red. Katarzyna Mikocka-Rachubowa i Małgorzata Biernacka, 84–87. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1998.
Kuczma, Rajmund. „Bydgoskie pomniki, tablice i rzeźby Marszałka Józefa Piłsudskiego w latach 1931–1939”. Kalendarz Bydgoski (1990): 248–254.
Kunert, Andrzej Krzysztof. „Szczekowski Władysław”. W Polski słownik biograficzny. T. 47 (Szaniawski Józef – Szeliga Franciszek), red. Andrzej Romanowski, 250–252. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2010–2011.
Melbechowska-Luty, Aleksandra. Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia między wojennego (1918–1939). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2005.
Morawińska, Agnieszka. „Artystki polskie”. W Artystki polskie. Katalog wystawy, red. Agnieszka Morawińska, 9–16. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Mościcka, Izabela. „Trzy gracje polskiej rzeźby art déco: Gross, Mickun, Niewska”. W Polskie art déco: Materiały piątej sesji naukowej „Polskie art déco. Rzeźba i płaskorzeźba”pod przewodnictwem prof. Ireny Huml, prof. Anny Sieradzkiej i prof. Andrzeja K. Olszewskiego w Muzeum Mazowieckim w Płocku 22–23 kwietnia 2013 roku, red. Zbigniew Chlewiński, 129–141. Płock: Muzeum Mazowieckie, 2015.
Mrozek, Zdzisław. „Polska kultura i sztuka w Bydgoszczy w latach 1920–1939”. W Historia Bydgoszczy. T. 2 cz. 1 1920–1939, red. Marian Biskup, 719–781. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1999.
Muzeum w Bydgoszczy. Katalog wystawy 26 września – 28 grudnia 2008, red. Barbara Chojnacka, Danuta Sójkowska, i Michał Woźniak (Od Kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923–2008. T. 2 red. Michał Woźniak). Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, 2008.
Nadolska, Anna. „Pierwszy Marszałek. Wątki bydgoskie”. Kalendarz Bydgoski 52 (2019): 35–38.
Osiński, Krzysztof. Bydgoskie puzzle. Szkice z dziejów miasta nad Brdą. Bydgoszcz–Gdańsk: Patria Media, 2018.
Polskie życie artystyczne w latach 1915–1939. Red. Aleksander Wojciechowski. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum, 1974.
Porada, Zbigniew. „Polskie artystki w Olimpijskich Konkursach Sztuki i Literatury 1928–1948”. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 16, nr 4 (2017): 27–53.
Przybyszewski, Wojciech. „Jak Piłsudski ‘za manekin robił' ”. Spotkania z Zabytkami 11 (2001): 25–27.
Przybyszewski, Wojciech. Olga Niewska. Piękno za kurtyną zapomnienia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2001.
Rećko, Jan. Józef Piłsudski w sztuce i upamiętnianiu. Katalog. Bydgoszcz–Lubartów: Polonia Aid Foundation Trust, 2010.
Rogucki, Krzysztof. Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu. Bydgoszcz: Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Gmina Miasta Toruń, Urząd Miejski w Kowalewie Pomorskim, 2011.
Rogucki, Krzysztof. Józef Piłsudski w Bydgoszczy. Bydgoszcz: RENOMA BIS, 2007.
Rzeźba Olgi Niewskiej. Katalog wystawy. Opracowanie Krystyna Mart. Chełm: Muzeum Chełmskie, czerwiec–październik 2000.
Sosnowska, Joanna. Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
Sztuka i Dokumentacja 15 (zeszyt monograficzny: „Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce”. Red. Agata Jakubowska) (2016).
Umiński, Janusz. „Job Jakub (Job Giuseppe)”. W Encyklopedia Bydgoszczy. T. 2 red. Włodzimierz Jastrzębski, 374–375. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 2017.
Wystawa „Świat Kobiety” 25.V.–25.VI.1939. Warszawa: Wydawnictwo W. Majchert i Syn, 1939.
Artykuły prasowe
Komit. „W pracowniach znanych artystek: Olga Niewska”. AS, 25 października 1936, 2.
„Kronika. Wystawa artystek polskich”. Dziennik Bydgoski, 26 stycznia 1930, 12.
„Odsłonięcie pierwszego w Bydgoszczy pomnika Marszałka Piłsudskiego”. Dzień Bydgoski. Bezpłatne pismo codzienne, 18 sierpnia 1931, 1.
„Odsłonięcie pomnika Marszałka Piłsudskiego w Bydgoszczy”. Ilustrowany Kuryer Codzienny,19 sierpnia 1931, 3.
„Podniosła uroczystość promowania na oficerów wychowanków 7 kursu Szkoły Podchorążych w Bydgoszczy”. Dzień Bydgoski. Bezpłatne pismo codzienne, 18 sierpnia 1931, 7.
ski. „W sprawie pomnika marsz. Piłsudskiego w Bydgoszczy”. Dziennik Bydgoski, 1 sierpnia1931, 8.
Szczepan, Maciej. „W sprawie budowy pomnika marszałka Piłsudskiego”. Dziennik Bydgoski, 20 sierpnia 1931, 9.
„Uroczystości w Bydgoszczy”. Światowid, 22 sierpnia 1931, 15.
„Uroczystości w Szkole Podchorążych”. Dziennik Bydgoski, 18 sierpnia 1931, 2.
Winkler, K. „Gdy Marszałek pozował do portretu…” Polska Zbrojna, 2 czerwca 1935, 3.
„Wystawa Artystek Polskich”. Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 26 stycznia 1930, 6.
„Wystawa malarek i rzeźbiarek”. Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 28 stycznia 1930, 5.
Z.M. „Rzeźby Olgi Niewskiej w Muzeum Miejskim”. Dziennik Bydgoski, 9 lutego 1930, 12.
Netografia
Balutowska, Katarzyna. „Emancypacja kobiet w sztuce Olgi Niewskiej”. Dostęp 16 czerwca 2018. https://www.polishmuseumofamerica.org/emancypacja-kobiet-w-sztuce--olgi-niewskiej/.
Daranowska-Łukaszewska, Joanna. „Szczekowska (Niewska-Szczekowska) 1. v. Zbiza, 2. v. Maderowa, Olga (1898–1943), rzeźbiarka”. Dostęp 18 grudnia 2017. www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/olga-szczekowska.
Drozdowski, Krzysztof. „Donos na pomnik Piłsudskiego. ‘To była przymusowa składka' ”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,23003238,donos-na-pomnik-pilsudskiego-to-byla-przymusowa-skladka.html.
(ech). „Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wrócił do Bydgoszczy”. Dostęp 12 listopada 2018. https://bydgoszcz24.pl/pl/11_wiadomosci/19364_pomnik_marsza_ka_j_zefa_pi_sudskiego_wr_ci_do_bydgoszczy.html.
Freus, Paweł. „Olga Niewska”. CULTURE.PL Twórcy. Dostęp 16 czerwca 2018. http://culture.pl/pl/tworca/olga-niewska.
„Józef Piłsudski a Bydgoszcz – wystawa posterowa”. Dostęp 28 lipca 2018. http://muzeum.bydgoszcz.pl/wystawy/id,244,0,0,Jozef-Pilsudski-a-Bydgoszcz---wystawa--posterowa.
„Olga Niewska 1898–1943”. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Dostęp 16 czerwca 2018. www.rzezba-oronsko.pl/index.php?kolekcja_crp,38,174,niewska_olga.
„Olga Niewska, Japończyk”. DESA Dzieła Sztuki i Antyki. Dostęp 16 czerwca 2018. http://desa.art.pl/index.php?obiekt=2979&language=en.
Osiński, Krzysztof. „Bydgoszcz w hołdzie Marszałkowi”. Tygodnik Bydgoski. Dostęp 16 czerwca 2018. http://tygodnikbydgoski.pl/historia/bydgoszcz-w-holdzie-marszalkowi.
„Pomnik Piłsudskiego stanie przy ul. Gdańskiej. To już pewne”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,22981614,pomnik-pilsudskiego-stanie-przy-ul-gdanskiej-to-juz-pewne.html
„Popiersie Józefa Piłsudskiego”. Connaisseur Kraków, Salon Dzieł Sztuki. Dostęp 15 lipca 2018. http://koneser.krakow.pl/biografie/205-konstanty-laszczka/oferty/3948-popiersie-jozefa-pilsudskiego.
„Popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego – kopia”. Wirtualne Muzea Podkarpacia. Dostęp 15 lipca 2018. http://wmp.podkarpackie.pl/2017/01/25/%EF%BB%BFpopiersie-marszalka-jozefa-pilsudskiego-kopia/.
„Popiersie Piłsudskiego w Kancelarii Prezydenta”. Kurier 365.pl Dostęp 15 lipca 2018. https://www.kurier365.pl/polityka-prywatno%C5%9Bci/5001-popiersie-pilsudskiego-w-kancelarii-prezydenta.html.
Redaktor. „Piłsudski wrócił do Bydgoszczy”. Dostęp 12 listopada 2018. http://tygodnikbydgoski.pl/wydarzenia/pilsudski-wrocil-do-bydgoszczy-10-11-18.
Stańczyk, Tomasz. „Rzeźbiarski portret Marszałka”. Dostęp 16 czerwca 2018. http://muzeumpilsudskiblog.pl/rzezbiarski-portret-marszalka/.
„W Bydgoszczy odsłonięto pomnik Piłsudskiego”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/1,35590,53499.html.
„W tym samym miejscu co przed wojną pomnik Piłsudskiego nie stanie”. Bydgoszcz24.pl. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz24.pl/pl/11_wiadomosci/18005_w_tym_samym_miejscu_co_przed_wojna_pomnik_pilsudskiego_nie_stanie.html.
„Wystawa: I Wystawa Artystek Polskich, Wystawy Sztuki Kobiet”. Dostęp 16 czerwca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu.pl/wystawa/i-wystawa-artystek-polskich,33.html.
„Wystawy Sztuki Kobiet”. Dostęp 29 czerwca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu wystawy.html.
„Wystawa: Świat Kobiety”. Dostęp 22 lipca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu.pl/wystawa/swiat-kobiety,46.html.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 760
Liczba cytowań: 0
