Prace konserwatorskie, restauratorskie i przekształcenia fary Nowego Miasta Lubawskiego oraz jej wyposażenia i wystroju z l. 1921–1925 w świetle dokumentów
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2024.005Słowa kluczowe
Nowe Miasto Lubawskie, prace konserwatorskie, Jan Lankau, Nikodem Pajzderski , kościół pw. św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim, organy , Kuno von Liebenstein, Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu, Klemens PapeAbstrakt
Autor dokonuje próby zarysowania problematyki związanej z pracami konserwatorskimi prowadzonymi w latach dwudziestych XX wieku w gotyckim kościele pw. św. Tomasza w Nowym Mieście Lubawskim. Podstawą opracowania jest jednostka znaleziona w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, w zespole Urząd Wojewódzki Pomorski w Toruniu (sygn. 6/4/0), zawierająca liczne dokumenty urzędowe i korespondencję dotyczące tego zagadnienia. W wyniku analizy zachowanych archiwaliów udało się szczegółowo poznać chronologię nieznanych dotychczas bliżej prac, ich koszty oraz czas realizacji. Do artykułu jest dołączony obszerny Aneks źródłowy – przytoczone we fragmentach dokumenty stanowią również interesujący przykład sposobu działania organów młodego państwa w sferze ochrony zabytków, a także ich problemów kompetencyjnych i prawnych.
Bibliografia
Binnebesel, Wiktor. „Późnogotycki tryptyk z Nowego Miasta Lubawskiego – nowe rozpoznanie.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie 321, nr 2 (2023): 301–323.
Czapska, Monika. „Pieta.” W Monika Jakubek-Raczkowska i Monika Czapska, Bilde von Prage. Czeska rzeźba kamienna stylu pięknego około 1400 w państwie krzyżackim w Prusach. Katalog wystawy czasowej w Muzeum Zamkowym w Malborku 17 października 2020–03 stycznia 2021, 154–157, nr kat. 16. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku, 2020.
Czapska, Monika, Jolanta Ratuszna, i Agnieszka Ruszkowska. „Pieta.” W Rzeźba kamienna czeskiego stylu pięknego z lat 1380–1400 na terenie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach. Materiał – technika – styl – funkcja, red. Monika Jakubek-Raczkowska, 390–407, nr kat. 10. Malbork–Toruń: Muzeum Zamkowe w Malborku / Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2022.
Dehio, Georg. Handbuch der deutschen Kunstdenkmäler. T. 2 Nordostdeutschland. Berlin: Wasmuth, 1906.
Dekanat nowomiejski (Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, red. Stanisław Kardasz, 13). Toruń: Toruńskie Wydawnictwo Diecezjalne,1998.
Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny. Pelplin: Kuria biskupia, 1928.
Górska, Magdalena. „Dekoracje emblematyczne w Lubawie i w Nowym Mieście Lubawskim.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjności kulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 130–137. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Handbuch der deutschen Kunstdenkmäler – Deutschordensland Preußen. Oprac. Bernhard Schmid i Grete Tiemann. München–Berlin: Deutscher Kunstverlag, 1952.
Heise, Johann. Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Westpreussen. Z. 10, Kreis Löbau. Danzig: Kommissions-Verl. von Th. Bertling, 1895.
Herrmann, Christofer. Mittelalterlicher Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und -Geographie (Studien zur internationalen Architektur- und Kunstgeschichte 56). Petersberg: Michael Imhof Verlag, 2007.
Jurkowlaniec, Tadeusz. Nagrobki średniowieczne w Prusach. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2015.
Korecki, Andrzej. „Nowe Miasto Lubawskie w czasach Drugiej Rzeczypospolitej (1920–1939).” W Nowe Miasto Lubawskie. Zarys dziejów, red. Mieczysław Wojciechowski, 153–204. Nowe Miasto Lubawskie: Urząd Miejski, 1992.
Kowalski, Tomasz. „Cudowne wizerunki z obszaru dawnych Prus Królewskich. Fenomen kultury religijnej i artystycznej oraz przedmiot ochrony.” T. 1–2. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2021.
Krupska, Katarzyna, i Bartłomiej Łyczak. „Kontrakty między ks. Janem Ewertowskim a toruńskim złotnikiem Jacobem Weintraubem na wykonanie sreber do kościoła św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim z lat 1711–1728.” Biuletyn Historii Sztuki 79 (2017): 131–156.
Krupska-Łyczak, Katarzyna. „Srebrne plakietki wotywne z kościołów na ziemi lubawskiej.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjności kulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 120–129. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Łoziński, Jerzy. Pomniki sztuki w Polsce. T. 2. Cz. 1 Pomorze. Warszawa: Arkady, 1992.
Makowski, Łukasz. „Chorągiew nagrobna Jana Pawła Działyńskiego – analiza zabytkoznawcza.” Praca licencjacka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2019.
Mross, Henryk. Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821–1920. Pelplin: Bernardinum, 1995.
Piotrowska, Paulina. „Fundacje złotnicze księdza Jana Ewertowskiego dla kościoła parafialnego w Nowym Mieście Lubawskim.” Praca licencjacka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
Piotrowska-Górzkowska, Paulina. „Nowożytne srebrne aplikacje z toruńskiego ośrodka złotniczego.” Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2024.
Radzimiński, Andrzej. „Nowe Miasto Lubawskie w średniowieczu.” W Nowe Miasto Lubawskie. Zarys dziejów, red. Mieczysław Wojciechowski, 27–60. Nowe Miasto Lubawskie: Urząd Miejski, 1992.
Skarżyńska, Magdalena. „Drewniane kościoły ziemi lubawskiej – charakterystyka formy
i rys historyczny.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjności kulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 18–75. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 7. Red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, i Władysław Walewski. Warszawa: Druk „Wieku”, 1886.
Strauss, Gerhard. „Uwagi o historii budowy kościoła św. Tomasza w Nowym Mieście.” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 3, z. 2 (1958): 197–215.
Wajda, Kazimierz. „Nowe Miasto Lubawskie w latach 1772–1914.” W Nowe Miasto Lubawskie. Zarys dziejów, red. Mieczysław Wojciechowski, 91–126. Nowe Miasto Lubawskie: Urząd Miejski, 1992.
Wardzyńska, Katarzyna. „Snycerstwo w XVIII wieku na ziemi lubawskiej.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjności kulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 76–97. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Wardzyński, Michał. „Wyposażenie ruchome kościołów dawnej ziemi lubawskiej pozyskane z Łąk Bratiańskich.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjnościkulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 99–104. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Zagórski, Olgierd, i Ignacy Trybowski. „Katalog zabytków sztuki w Polsce.” T. „Województwo olsztyńskie.” Z. „Powiat Nowe Miasto.” Maszynopis. Warszawa 1954, Instytut Sztuki PAN, Pracownia Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, nr inw. 59.
Zgliński, Marcin. „Zabytkowe prospekty organowe ziemi lubawskiej.” W Drewniane perły ziemi lubawskiej / The Wooden Pearls of the Lubawa Region. Konserwacja drewnianych zabytków celem wzrostu atrakcyjności kulturowej regionu, red. Przemysław Gorek i Anna Żurek, 106–119. Warszawa: Wydawnictwo Gorek Restauro, 2024.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Archiwum przedwojennego konserwatora zabytków: z historii prowadzenia inwentarza, spisu i inwentaryzacji zabytków w Polsce (na przykładzie byłej dzielnicy pruskiej).” W Inwentaryzacja zabytków w Polsce: dzieje, metody, osiągnięcia, red. Michał F. Woźniak, 199–229. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2021.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Działalność konserwatorska na terenie województwa pomorskiego w latach 1920–1939.” Rozprawa doktorska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Krytyczny głos duchowieństwa wobec współczesnej architektury i sztuki sakralnej w dwudziestoleciu międzywojennym (na przykładzie terenów byłej dzielnicy pruskiej).” W Z problemów architektury 1 połowy XX wieku, red. Joanna Kucharzewska (Studia z architektury nowoczesnej 7), 29–61. Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, 2019.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Mechanizmy finansowania ochrony zabytków w II Rzeczypospolitej na przykładzie województwa pomorskiego.” Ochrona Zabytków 71, nr 2 (2018): 157–199.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Ochrona zabytków w Toruniu w latach 1920–1939.” W Służby konserwatorskie w dwudziestoleciu międzywojennym. Narodziny, organizacja, działalność. W 100-lecie odzyskania niepodległości, red. Karol Guttmejer, 193–240. Warszawa: Miasto Stołeczne Warszawa, 2018.
Zimna-Kawecka, Karolina. „Twórczość artystyczna wobec zasad ochrony zabytków w okresie II RP na Pomorzu w okresie międzywojennym.” W Studia z historii sztuki polskiej XIX–XX wieku. Ikonografia malarstwa religijnego czasów porozbiorowych. Kolor w architekturze historycznej, red. Barbara Gawęcka i Aleksander Jankowski, 177–196. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2017.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Wiktor Binnebesel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 300
Liczba cytowań: 0
