The issues concerning the rebuilding of the St Nicholas’ church in Wolin between 1989–2000
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2016.003Keywords
monument, cultural heritage, war damages, rebuilding of sacred buildingsAbstract
We can state with a high probability that on the grounds of what is now the Archdiocese of Szczecin-Kamień (former Szczecin Voivodeship) about 200 sacred buildings were turned to ruins during the Second World War. The rebuilding of the St Nicholas' church ruins in Wolin is one example of the longstanding and rightly taken the struggle to save and rebuild monuments of architecture of the past eras, mementoes that bear testimony of the Western Pomerania's artistic achievements, monuments representing the cultural heritage of humanity. The rebuilding (reconstruction) itself of the historic architecture is debatable, however, after the Second World War as a certain phenomenon it was justified. The former trends of conservation thought, which worked well in "normal times" couldn't withstand a clash with the conviction that we should not retain the ruins of war. In the case of sacred buildings an important factor influencing the state of their preservation and the process of rebuilding were the relations between the state and the Catholic Church, and the policy of the state authorities, including conservation services. After many years of efforts, in 1988 the ruins of St Nicholas' church were handed over to the Catholic Church. Preparing the rebuilding project, the team of architects was guided by the principle of the pre-war form reconstruction. The rebuilding work was completed in 2000.References
Materiały archiwalne
Archiwum Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej w Zielonej Górze (ADZG): sygn. 1093, Korespondencja z władzami świeckimi 1963–1972.
Archiwum Konserwatora Diecezji Szczecińsko-Kamieńskiej w Szczecinie (AKDSK): teczki: Rozmowy 19 XI 1973 r. w UdSW, Wojewody Szcz. 22 XII 1973; Art. 1, Art. 2+sprawy dodatkowe, Art. 2. II kwestionariusz, Art. 2. III kwestionariusz; Ruiny – 1985; Ruiny kościołów, pisma U/Wyznań w sprawie ruin; Dekanat Wolin par. pw. św. Stanisława B.M. Wolin; Obiekt – ruina obiektu sakralnego, Miejscowość – Wolin, województwo – szczecińskie.
Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie (AWUOZS): sygn.: II/41; II/210; II/243; 1201; 1202. Teczki: Karta Obiektu Zabytkowego, Kościół pw. św. Mikołaja Wolin, 1959; Maria Bujwid, „Kościół św. Mikołaja. Kosztorys – wstępna wycena”. PP PKZ, Szczecin 1972; Kazimiera Kalita, fot. Grzegorz Solecki, „Kościół św. Mikołaja w Wolinie. Dokumentacja historyczno-architektoniczna”. PP PKZ, Szczecin 1973; Tadeusz Zajączkowski, „Kościół św. Mikołaja. Projekt ramy zabezpieczającej”. PP PKZ, Szczecin 1973; Kościół pw. św. Mikołaja w Wolinie. Projekt koncepcyjny odbudowy – część ogólna; Kościół pw. św. Mikołaja w Wolinie. Projekt koncepcyjny odbudowy – część szczegółowa; Cezary Nowakowski, „Rzymskokatolicki kościół parafialny pw. św. Mikołaja. Wolin”, Karta Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa, Szczecin 1999, WUOZS.
Instytut Pamięci Narodowej: sygn. 048/1.
Druki i opracowania
Arszyński, Marian. Idea – pamięć – troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku. Malbork: Muzeum Zamkowe, 2007.
Barański, Marek. „Odbudowane Stare Miasto i zabytki Warszawy w ocenie zagranicznych konserwatorów”. Wiadomości Konserwatorskie 13 (2003): 55–61.
Bastowska, Krystyna. „Dzieje zabytkowych świątyń dawnego województwa koszalińskiego w latach 1945–1989”. W Społeczeństwo – państwo – Kościół (1945–1989). Materiały ogólnopolskiej konferencji naukowej, Szczecin, 15–16 VI 2000 r., red. Arkadiusz Kawecki, Krzysztof Kowalczyk i Artur Kubaj, 88–94. Szczecin: Stowarzyszenie Absolwentów US, 2000.
Chmarzyński, Gwido. „Tam, gdzie przodowało budownictwo zakonne”. W Pomorze Zachodnie, red. Janusz Deresiewicz. T. 2, cz. 1, 485–514. Poznań: Instytut Zachodni, 1949.
Cześnin, Marek, i Maria Kompowska. „Wolin, parafia pw. św. Mikołaja Biskupa”. W Schematyzm archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej”, red. Edmund Cybulski, Teresa Dokładna i Anita Gawęda, 541–542. Szczecin: Kadruk, 2007.
Dehio, Georg. „Ochrona zabytków i opieka nad zabytkami w XIX stuleciu (1905)”. W Zabytek i historia, red. Jarosław Krawczyk, 203–215. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, 2007.
Frodl, Walter. „Pojęcie i kryteria wartościowania zabytków”. Tłumaczenie Marian Arszyński. Biblioteka Muzeów i Ochrony Zabytków seria B 13 (1966).
Gierlasiński, Janusz. „Kościół św. Mikołaja w Wolinie. Losy budowli w latach 1945–1988”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo 46 (2015): 265–286.
Kalita, Kazimiera. „Historia i budowa kościoła św. Mikołaja w Wolinie”. Materiały Zachodniopomorskie 19 (1973): 445–477.
Kochanowska, Janina. „Losy zabytków sakralnych Pomorza Zachodniego podczas wojny i w pierwszych latach po wojnie”. W Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich, red. Zbigniew Mazur, 201–237. Poznań: Instytut Zachodni, 2000.
Kowalski, Tadeusz. Rekonstrukcja zabytków architektury. Teoria a praktyka. Warszawa: Wydawnictwo PKZ, 1985.
Kozłowski, Kazimierz. Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego. T. 14. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2007.
Krawczyk, Janusz. „Historia i teraźniejszość teorii konserwacji”. W Problemy konserwacji i badań zabytków architektury, red. Aleksandra Kociołkowska, 15–32. Studzienka: Europejska Fundacja Ochrony Zabytków, 2007.
Lemcke, Hugo. Die Bau- und Kunstdenkmäler der Regierungsbezirks Stettin. Z. 4 Der Kreis Usedom – Wollin. Stettin: Kommissionsverlag von Leon Saunier, 1900.
Piotrowski, Józef. Ochrona zabytków a odbudowa kraju. Lwów: Gubrynowicz i Syn, 1916.
Riegl, Alois. „Nowoczesny kult zabytków. Jego istota i powstanie (1903)”. W Zabytek i historia, red. Jarosław Krawczyk, 191–202. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, 2007.
Rymaszewski, Bohdan. Polska ochrona zabytków. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2005.
Skibiński, Szczęsny. „Pomorze Zachodnie i Nowa Marchia”. W Dzieje sztuki polskiej, red. Teresa Mroczko i Marian Arszyński. T. 2, 111–123. Warszawa: IS PAN, 1995.
Szmygin, Bogusław. Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku. Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2000.
Świechowski, Zygmunt. Architektura romańska w Polsce. Warszawa: DiG, 2000.
Świechowski, Zygmunt. „W krainie hal i bazylik”. W Pomorze Zachodnie, red. Janusz Deresiewicz. T. 2, cz. 1, 331–353. Poznań: Instytut Zachodni, 1949.
Viollet-le-Duc, Eugene. „Słownik logiczny architektury francuskiej od XI do XVI wieku (1854–1868)”. W Zabytek i historia, red. Jarosław Krawczyk, 75–88. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, 2007.
Materiały internetowe
www.parafiawolin.pl [22.03.2016].
www.pbi.edu.pl [23.06.2013], Polska Biblioteka Internetowa, Protokół nr 171, k. 89, Wytyczne stanowiska partii w sprawie stosunków między państwem a Kościołem.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.
- The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University.
- Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
- The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.
FULL TEXT License Agreement
Stats
Number of views and downloads: 579
Number of citations: 0