Analiza stylistyczna i petrograficzna oraz proweniencja surowca skalnego wybranych romańskich reliktów figuralnych łączonych z opactwem Benedyktynów na Ołbinie
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2023.001Słowa kluczowe
romanizm, rzeźba średniowieczna, relief, Wrocław, święty, prorok, Biestrzyków, Ołbin, opactwo Benedyktynów, petrografia, piaskowiecAbstrakt
Artykuł stanowi podsumowanie przeprowadzonych latem 2022 roku badań reprezentatywnych próbek pozyskanych z dwóch romańskich reliefów odnalezionych w Biestrzykowie oraz na terenie wrocławskiego zamku lewobrzeżnego (ob. w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Muzeum Architektury we Wrocławiu), które – m.in. ze względu na wysoki poziom artystyczny – powiązane zostały z opactwem pw. Najświętszej Marii Panny i św. Wincentego na Ołbinie. Celem analiz było określenie kamienia, z którego wykonane zostały te dzieła, co umożliwiłoby uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy oba reliefy zostały wyrzeźbione w tym samym pod względem petrograficznym materiale, pozyskanym być może z tego samego źródła (wychodni skał, kamieniołomu itp.). Z uwagi na podobieństwo stylistyczne i formalne analizowanych płaskorzeźb i kamiennej głowy odnalezionej w 2017 roku podczas prac archeologicznych na pl. Nowy Targ we Wrocławiu, porównano również wyniki badań.
Bibliografia
B. G.-K. [Guldan-Klamecka, Bożena]. „Płyta z rzeźbiarskim przedstawieniem świętego.” W Bożena Guldan-Klamecka i Anna Ziomecka, Sztuka na Śląsku XII–XVI w. Katalog zbiorów, 66–67, nr kat. I/2. Wrocław: Muzeum Narodowe, 2003.
Blott, Simon J., i Kenneth Pye. „GRADISTAT: a Grain Size Distribution and Statistics Package for the Analysis of Unconsolidated Sediments.” Earth Surface Processes and Landforms 26 (2001): 1237–1248. https://doi.org/10.1002/esp.261
Cymerman, Zbigniew, Janusz Badura, i Adam Ihnatowicz. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Nowa Ruda (868) wraz z objaśnieniami. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2015.
„Die Sammlungen des Kunstgewerbes.” W „Bericht über das XI. Etatsjahr.” Schesiens Vorzeit in Bild und Schrift. Zeitschrift des Schlesischen Altertumsvereins, N.F.: Jahr buchdes Schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer 6 (1912): 212–213.
Dittrich [n]. „Der Eckerdorfer Turm.” Schlesien. Illustierte Zeitschrift für die Pflege heimatliche Kultur, 2, z. 16 (1909): 411.
Duma Paweł, Piotr Gunia, Beata Miazga, Jerzy Piekalski, i Jerzy Serafin. „The Romanesque Sculpture from Nowy Targ Square in Wrocław (Lower Silesia, Poland) in the Light of Interdisciplinary Studies.” Przegląd Archeologiczny 69 (2021): 221–241. https://doi.org/10.23858/PA69.2021.2125
Eisentraut, Otto. Der niederschlesische Zechstein und seine Kupferlagerstätte (Archiv fürLagerstättenforschung der Preußischen Geologischen Landesanstalt 71). Berlin:Vertriebsstelle der Preußischen Geologischen Landesanstalt, 1939.
Frey, Dagobert. „Die Kunst im Mittelalter.” W Geschichte Schlesiens. T. 1 Von der Urzeit bis zum Jahre 1526, red. Hermann Aubin, 438–479. Breslau: Verlag Priebatschs Buchhandlung, 1938.
Gunia, Tadeusz. „Cechsztyn synkliny Leszczynieckiej.” Instytut Geologiczny – Biuletyn 173. Z Badań Geologicznych na Dolnym Śląsku 10 (1962): 57–99.
Gunia, Tadeusz, i Jerzy Milewicz. „Wykształcenie facjalne cechsztynu niecki północnosudeckiej.” Instytut Geologiczny – Biuletyn 173. Z Badań Geologicznych na Dolnym Śląsku 10 (1962): 117–128.
Ihnatowicz, Adam, Honorata Awdankiewicz, Dariusz Ciszek, i Janusz Badura. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Kamienna Góra (833), Uniemyśl (866), Uniemyśl W (1082) wraz z objaśnieniami. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny– Państwowy Instytut Badawczy, 2017.
Kmiecik, Piotr, i Robert Szwed. „Wystrój kamieniarski opactwa na Ołbinie w świetle najnowszych odkryć archeologiczno-architektonicznych na terenie byłego szpitala im. Józefa Babińskiego we Wrocławiu.” W Od Benedyktynów i Premonstratensów do Salezjanów. Dzieje kościoła i parafii św. Michała Archanioła na wrocławskim Ołbinie. Materiały konferencji naukowej z okazji 70-lecia obecności salezjanów na wrocławskim Ołbinie (Wrocław, 28–29 kwietnia 2017 r.), red. Marek L. Wójcik, 79–85 i 333–340. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego / P.P.H.U. Druk-Allegro s.c., 2018.
Kozdrój, Wiesław, Adam Ihnatowicz, i Bogusław Przybylski. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Złotoryja (759) wraz z objaśnieniami. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2009.
Krasoń, Jan. Podział stratygraficzny cechsztynu północnosudeckiego w świetle badań facjalnych. Geologia Sudetica 1 (1964): 221–262.
Lisowska, Ewa. Wydobycie i dystrybucja surowców kamiennych we wczesnym średniowieczu na Dolnym Śląsku. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2021.
Lorenc, Stanisław, i Jerzy Mroczkowski. „The Sedimentation and Petrography of Zechstein and Lowermost Triassic Deposits in the Vicinity of Kochanów (Intra-Sudetic trough).” Geologia Sudetica 13, nr 2 (1978): 23–45.
Maciejak, Krzysztof, i Marcin Maciejak. „Zakłady górnicze ‘Nowy Kościół’.” Hereditas Minariorum 3 (2016): 83–108.
Małachowicz, Edmund. „Architektura wczesnośredniowiecznych budowli katedry wrocławskiej.” W Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red. Andrzej Buko i Zygmunt Świechowski, 59–371. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2000.
Michniewicz, Jacek. „Proweniencja surowca rzeźb i kolumn ze Strzelna z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu w świetle badań petrograficznych.” Ochrona Zabytków 1 (2006): 61–102.
Milewicz, Jerzy. „O piaskowcu pstrym rowu Lwówka na tle regionów przyległych.” Kwartalnik Geologiczny 12, nr 3 (1968): 547–560.
Milewicz Jerzy. „Propozycja formalnego podziału stratygraficznego utworów wypełniających depresję północnosudecką.” Przegląd Geologiczny 33, nr 7 (1985): 385–389.
Morelowski, Marian. „Wykopaliska na terenie lewobrzeżnego zamku Piastów we Wrocławiu.” Ochrona Zabytków 8, nr 1 (1955): 10–16.
Mroczko, Teresa. Polska sztuka przedromańska i romańska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1978.
Mroczkowski, Jerzy. „Piaskowce dolnotriasowe w północnej części niecki śródsudeckiej.” Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 47, nr 1 (1977): 49–72.
Mroczkowski, Jerzy. „Sedymentacja pstrego piaskowca w niecce północnosudeckiej.” Acta Geologica Polonica 22, nr 2 (1972): 351–385.
Pettijohn, F. J., Paul Edwin Potter, i Raymond Siever. Sand and Sandstone. New York: Springer, 1987. DOI: 10.1007/978-1-4612-1066-5.
Piekalski, Jerzy. Wrocław średniowieczny. Studium kompleksu osadniczego na Ołbinie w VII–XIII w. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1991.
Powers, Maurice Cary. „A New Roundness Scale for Sedimentary Particles.” Journal of Sedimentary Research 23, nr 2 (1953): 117–119. https://doi.org/10.1306/D4269567-2B26-11D7-8648000102C1865D.
Przewodnik do petrografii. Red. Andrzej Manecki i Marek Muszyński. Kraków: Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, 2008.
Przybylski, Bogusław, Zbigniew Cymerman, Adam Ihnatowicz, i Wiesław Kozdrój. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Lwówek Śląski (758) wraz z objaśnieniami. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2009.
Raczyński, Paweł. „Warunki sedymentacji osadów cechsztynu w niecce północnosudeckiej.” Przegląd Geologiczny 45, nr 7 (1997): 693–699.
Rembiś, Marek. „Sandstones Modified with Silico-Organic Compounds and Changes of Their Porosity and Flexural Strength under Concentrated Load.” Geologia 36, nr 1 (2010): 67–108.
Roduit, Nicolas. „JMicroVision: un logiciel d’analyse d’images pétrographiques polyvalent.” Dysertacja doktorska, 3830. Section des Sciences de la Terre, Université de Genève, 2007.
Soćko, Adam. „Romańskie detale kamieniarskie kompleksu klasztornego w Strzelnie w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Uwagi na marginesie prac nad katalogiem zbiorów Galerii Sztuki Średniowiecznej.” W Visibilia et invisibilia w sztuce średniowiecza. Księga poświęcona pamięci Profesor Kingi Szczepkowskiej-Naliwajek, red. Artur Badach, Monika Janiszewska, i Monika Tarkowska, 33–48. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki – Oddział Warszawski, 2009.
Stolarczyk, Tomasz, Malwina Kobylańska, Jakub Kierczak, Maciej Madziarz, i Aldona Garbacz-Klempka. Leszczyna: monografia ośrodka górnictwa i metalurgii rud miedzi. Radziechów–Zagrodno: Fundacja Archeologiczna Archeo, 2015.
Śląska rzeźba kamienna XII–XVI w. (Śląska Sztuka Średniowieczna 7). Oprac. Bożena Guldan. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 1982.
Śląska rzeźba kamienna XII–XVI w. Zbiory Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Oprac. Bożena Guldan. Wrocław: Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 1989.
Świechowski, Zygmunt. Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku. Warszawa: Budownictwo i Architektura, 1955.
Świechowski, Zygmunt. „Relacje południowofrancuskie dwu rzeźb romańskich z Wrocławia.” Biuletyn Historii Sztuki 23, nr 3 (1961): 248–257.
Walendowski, Henryk. „Czerwony piaskowiec noworudzki.” Nowy Kamieniarz 40, nr 4 (2009): 64.
Walicki, Michał. „Dekoracja architektury i jej wystrój artystyczny.” W Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, red. M. Walicki (Dzieje Sztuki Polskiej, t. 1), 197–245. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1971.
Wiese, Erich. „Der romanische Skulpturenrest aus Eckerdorf.” Altschlesien. Mitteilungen des Schlesischen Altertumsvereins und der Arbeitsgemeinschaft für oberschlesische Ur- u. Frühgeschichte 4 (1934): 265–266.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Wojciech Bartz, AStasińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 474
Liczba cytowań: 0
