An (Un)Usual Woman Painter. Wanda Gentil-Tippenhauer and her Connections with Bydgoszcz during the Interwar Period
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2021.003Keywords
Wanda Gentil-Tippenhauer, women painter, Bydgoszcz, exhibition, museum collections, Municipal Museum in BydgoszczAbstract
Wanda Gentil-Tippenhauer is mainly associated with Zakopane art. However, before settling down in the capital city of the Tatra Mountains this painter and mountain fan, born in exotic Haiti, during the interwar period had private and professional connections with Bydgoszcz. In the city on the Brda River, she lived with her mother and sister and participated in activities of the Bydgoszcz artistic milieu. Among her legacy one can find artworks that were inspired by beautiful views and Bydgoszcz architecture. Her watercolours were presented with success at exhibitions organized by the local Municipal Museum, especially during the “Exhibition of Polish Women Artists” (1930). After all these exhibitions her many paintings and a Batik scarves were acquired by the museum in Bydgoszcz. Gentil-Tippenhauer was one of the few female artists from Bydgoszcz that shaped the fine arts in the city during the 2nd Polish Republic. The painter’s undoubtedly close affiliations with the city on the Brda river remain unknown for most of Bydgoszcz inhabitants The activities of this (un)usual artist within the cultural life of interwar Bydgoszcz are worth discussing against the background of her broad artistic and literary activities and works of other women painters of that time.
References
Ź R Ó D Ł A
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy (APB):
Polskie legalne organizacje, związki, stowarzyszenia, towarzystwa i komitety 1920–1939, 479, sygn. 28.
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy (MOB), Biblioteka:
Doroczna wystawa Grupy Plastyków Pomorskich, sygn. 63.
Działalność Muzeum 1923–1945 (pisma różne).
Malarstwo Kazimierza Stabrowskiego, Wandy Gentil-Tippenhauer, 11 XII 1927–10 I 1928, sygn. 19.
Pierwsza wystawa artystek polskich, sygn. 32.
Wykaz teczek z wystawami.
Wystawa obrazów i grafiki artystek-malarek zamieszkałych w Bydgoszczy oraz grafiki zakupionej w ostatnim roku do zbiorów
muzeum, 20 III–10 IV 1932, sygn. 45.
XXIII Wystawy, Ausstellungen, sygn. 40.
K A R T Y N A U K O W E Z A B Y T K Ó W
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Dział Historii, Chusta, Wanda Gentil-Tippenhauer, nr inw. MOB H-917, karta naukowa zabytku, oprac. Danuta Sójkowska, Bydgoszcz 2017.
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Dział Sztuki, Dolina Białej Wody, Wanda Gentil-Tippenhauer, nr inw. MOB MW-412, karta naukowa zabytku, oprac. Elżbieta Kantorek, Bydgoszcz 1978.
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Dział Sztuki, Nad kanałem, Wanda Gentil-Tippenhauer, nr inw. MOB MW-413, karta naukowa zabytku, oprac. Elżbieta Kantorek, Bydgoszcz 1978.
O P R A C O W A N I A
Adresy miasta Bydgoszczy na rok 1923. Bydgoszcz: Władysław Weber, 1923.
Adresy miasta Bydgoszczy na rok 1925. Bydgoszcz: Władysław Weber, 1925.
Adresy miasta Bydgoszczy na 1926 rok. Bydgoszcz: Władysław Weber, 1926.
Borowska, Marta. „Wystawy Związku Plastyków Pomorskich i Grupy Plastyków Pomorskich w Muzeum Miejskim w Bydgoszczy w latach 1930–1936.” Porta Aurea 17 (2018): 133–161.
Borucki, Kazimierz. „Plastyka bydgoska w latach 1920–1945.” W Bydgoszcz w latach 1920–1970. Materiały z sesji popularnonaukowej, red. Jerzy Konieczny i Edmund Trempała (Prace Popularnonaukowe nr 6), 247–256. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1972.
Cetera-Włodarczyk, Anna, i Alicja Kosim. Polskie przekłady Shakespeare’a w XIX wieku. Cz. I Zasoby, strategie, recepcja. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2019.
Chojnacka, Barbara. „Malarstwo w międzywojennej Bydgoszczy (1920–1939). Zapomniane dziedzictwo?” W Stare i nowe dziedzictwo Torunia, Bydgoszczy i regionu, red. Juliusz Raczkowski i Monika Jakubek-Raczkowska (Studia i Materiały z Dziedzictwa Kulturowego Torunia i Regionu 2), 175–198. Toruń: Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2018.
Chojnacka, Barbara. „Od bydgoskiej ‘Zachęty' do ‘Salonów Bydgoskich.' Związki i grupy artystyczne w latach 1921–1939.” W 100 lat Związku Polskich Artystów Plastyków. Zaczęło się w Krakowie w roku 1911. Historia ZPAP 1911–1939 w oparciu o kolekcję sztuki Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Katalog wystawy, red. Elżbieta Kantorek, 35–43. Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 2012.
Dział Sztuki: Powszechna Wystawa Krajowa. Poznań: Powszechna Wystawa Krajowa, 1929.
Gentil-Tippenhauerowa, Wiktoria. Bajki murzyńskie z Haiti. Warszawa: „Polska Zjednoczona,” 1931.
Grupa Plastyków Pomorskich. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, 1934–1935.
Hojka, Zdzisław. Muzeum w Bydgoszczy. Dzieje i zbiory (Od kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923–2008, t. 1, red. Michał Woźniak). Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, 2008.
Jakubowska, Agata. „Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce. Wstęp.” Sztuka i Dokumentacja 15 (2016): 7.
Katalog Galerji Miejskiej, wystawa czerwiec–wrzesień 1929. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, 1929.
Katalog ilustrowany Miejskiej Galerji obrazów i rzeźb w Bydgoszczy. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie, 1929.
Katalog jubileuszowej wystawy zbiorowej obrazów prof. Kazimierza Stabrowskiego w 40-lecie jego pracy artystycznej oraz p. Wandy Gentil-Tippenhauer, grudzień 1927. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, 1927.
Katalog I Wystawy Artystek Polskich styczeń–luty 1930. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, 1930.
Księga adresowa m. Bydgoszczy 1933 rok. Bydgoszcz: Władysław Weber, 1933.
Księga adresowa miasta Bydgoszczy rocznik 1936/1937. Bydgoszcz: Jan Miernik, 1937.
Kulpińska, Katarzyna. „Studentki szkół artystycznych i artystki w Polsce okresu międzywojennego – wybrane aspekty profesji.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 66 (2018): 33–53.
Morawińska, Agnieszka. „Malarki polskie między wojnami.” W Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc, 255–269. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2000.
Mrozek, Zdzisław. „Polska kultura i sztuka w Bydgoszczy w latach 1920–1939.” W Historia Bydgoszczy. T. 2, cz. 1 1920–1939, red. Marian Biskup, 719–781. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1999.
Oppenheim, Józef. Szlaki narciarskie Tatr Polskich i główne przejścia na południową stronę. Kraków: Polski Związek Narciarski, 1936.
Polska Bydgoszcz 1920–1930. Dziesięć lat pracy twórczej (Wydawnictwo Jubileuszowe). Bydgoszcz: Komitet Obchodu Dziesięciolecia Oswobodzenia Miasta Bydgoszczy, 1930.
Przewodnik po wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, nr 51. Warszawa: Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1930.
Shakespeare, William. Romeo i Julia. Tragedya w 5 aktach. Tłum. Wiktorya Rosicka. Łódź: Księgarnia L. Fischera, 1892.
Sieradzka, Anna. „Nie tylko Stryjeńska. Udział kobiet-artystek w tworzeniu stylu art. déco w Polsce.” W Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim. Zbiór studiów. T. 4, red. Anna Żarnowska i Andrzej Szwarc, 203–210. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1996.
Sosnowska, Joanna. Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
Staniszewska, Anna. „Gentil-Tippenhauer Wanda Anna.” W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 2 D–G, red. Jolanta Maurin-Białostocka et al., 304–305. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk / Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.
Szatkowski, Wojciech. Józef Oppenheim, przyjaciel Tatr i ludzi. Zakopane–Łomianki: Muzeum Tatrzańskie / Wydawnictwo LTW, 2021.
Teichert, Małgorzata. „Wanda Anna Gentil-Tippenhauer.” W Artystki polskie. Katalog wystawy, red. Agnieszka Morawińska, 161. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1991.
Zientara, Maria. „Artystki polskie i ich sztuka w latach 1900–1939. Część I. Nurt narodowej sztuki dekoracyjnej.” Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 25 (2007): 149–170.
ARTYKUŁY PRASOWE
„Bydgoszcz w Zachęcie Warszawskiej.” Gazeta Bydgoska, 2 października 1923, 4.
Gentil-Tippenhauer, Wanda. „Kościół w Szaradowie.” Gazeta Bydgoska, 12 września 1926, 6.
(hak) [Kuminek, Henryk]. „Wystawa Grupy Plastyków Pomorskich.” Dziennik Bydgoski, 6 stycznia 1935, 8.
(hak) [Kuminek, Henryk]. „Wystawa plastyków pomorskich dowodem żywotności kulturalnej regjonu.” Dziennik Bydgoski, 19 grudnia 1934, 8.
„Kronika. Wystawa artystek polskich.” Dziennik Bydgoski, 26 stycznia 1930, 1, 12.
„Koncert piątkowy.” Dziennik Bydgoski, 17 stycznia 1922, 3.
„Otwarcie nowej wystawy w Muzeum Miejskim.” Gazeta Bydgoska, 22 marca 1932, 7.
S.P.O. [Stefania Podhorska-Okołów]. „Malarstwo Wandy Gentil-Tippenhauer.” Bluszcz. Społeczno-Literacki Tygodnik Kobiecy 50 (1938): 2 (1246).
„Wystawa artystek polskich.” Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 26 stycznia 1930, 6.
„Wystawa malarek i rzeźbiarek.” Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 28 stycznia 1930, 5.
„Wystawa obrazów.” Dziennik Bydgoski, 12 kwietnia 1922, 3.
Z. M. [Zygmunt Malewski]. „Wystawa artystek polskich.” Dziennik Bydgoski, 4 lutego 1930, 5.
„Z Muzeum Miejskiego.” Dziennik Bydgoski, 13 grudnia 1927, 8.
„Z Muzeum Miejskiego.” Dziennik Bydgoski, 9 kwietnia 1932, 10.
N E T O G R A F I A
Karnkowska, Maria z Bartoszewiczów. „Wspomnienia cz. I i II”. Wydano przez Kazimierza Karnkowskiego, Baden CH-5400 – czerwiec 2013, [s.] 78. Dostęp 14 lipca 2020. file:///C:/Users/Ania/Desktop/Maria%20Karnkowska%20Wspomnienia%20(1).PDF.
Komisarek, Monika. „Wzbogaciły historię niepodległej Bydgoszczy. Zostały wyróżnione na wystawie. TVP 3 Bydgoszcz.” Dostęp 28 listopada 2020. https://bydgoszcz.tvp.pl/47005265/sylwetki-16-kobiet-zasluzonych-dla-bydgoszczy.
Król, Klaudia. „Zakopiańskie love story. Portal Tatrzański.” Dostęp 29 listopada 2020. https://portaltatrzanski.pl/wiedza/historia/zakopianskie-love-story,1651.
„Polski Szekspir.” Dostęp 8 marca 2021. http://polskiszekspir.uw.edu.pl/tlumacze
Radziewicz, Joanna. „Batik – z Indonezji do Polski.” Dostęp 7 września 2021. https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/739-listopad-grudzien-nr-82/kultura-i--tradycje-ludowe/1102-batik-z-indonezji-do-polski.
„Straty wojenne Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy. Giewont, Wanda Gentil-Tippenhauer, dawna numeracja O 00320.” Dostęp 27 listopada 2020. http://www.stratywojenne.muzeum.bydgoszcz.pl/straty/giewont/.
Szatkowski, Wojciech. „‘Ruda' Wanda i ‘Opcio'. Love story z Pysznej?” Dostęp 28 sierpnia 2021. http://archiwalna.muzeumtatrzanskie.pl/UserFiles/File/PDF/Ruda_Wanda_i_Opcio_Love_story_z_Pysznej.pdf.
Szatkowski, Wojciech „‘Ruda' Wanda – z Haiti do Zakopanego.” Dostęp 16 lipca 2020.
https://muzeumtatrzanskie.pl/ruda-wanda-z-haiti-do-zakopanego/.
„Wystawa: I Wystawa artystek polskich. Wystawy sztuki kobiet.” Dostęp 16 czerwca 2018.
http://wystawykobiet.amu.edu.pl/wystawa/i-wystawa-artystek-polskich,33.html.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
CC BY ND 4.0. The Creator/Contributor is the Licensor, who grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work on the fields indicated in the License Agreement.
- The Licensor grants the Licensee a non-exclusive license to use the Work/related rights item specified in § 1 within the following fields: a) recording of Work/related rights item; b) reproduction (multiplication) of Work/related rights item in print and digital technology (e-book, audiobook); c) placing the copies of the multiplied Work/related rights item on the market; d) entering the Work/related rights item to computer memory; e) distribution of the work in electronic version in the open access form on the basis of Creative Commons license (CC BY-ND 3.0) via the digital platform of the Nicolaus Copernicus University Press and file repository of the Nicolaus Copernicus University.
- Usage of the recorded Work by the Licensee within the above fields is not restricted by time, numbers or territory.
- The Licensor grants the license for the Work/related rights item to the Licensee free of charge and for an unspecified period of time.
FULL TEXT License Agreement
Stats
Number of views and downloads: 633
Number of citations: 0