Rzeźbiarka Piłsudskiego. Związki Olgi Niewskiej z Bydgoszczą
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2019.003Słowa kluczowe
Olga Niewska, rzeźbiarka, Muzeum Miejskie w Bydgoszczy, wystawa sztuki kobiet, pomnik Józefa Piłsudskiego, okres międzywojenny, BydgoszczAbstrakt
Na początku lat trzydziestych XX w. z miastem nad Brdą związana była warszawska rzeźbiarka Olga Niewska. Bydgoszczanie mieli wówczas okazję zapoznania się z reprezentatywnymi dziełami tej znakomitej i wpływowej artystki. W 1930 r. Niewska wzięła udział w I Wystawie Artystek Polskich zorganizowanej przez bydgoskie Muzeum Miejskie, a półtora roku później w mieście nad Brdą stanął rzeźbiarski portret marszałka Józefa Piłsudskiego jej autorstwa. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie bydgoskich epizodów w życiorysie twórczym Olgi Niewskiej.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta miasta Bydgoszczy 1920–1939, 189: sygn. 4325.
Muzeum Narodowe w Warszawie, Zbiory Ikonograficzne i Fotograficzne: rkps 2193/1–3, DI 92431/104-109.
Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: Inwentarz Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy, Wykaz teczek z wystawami, poz. 32, Pierwsza wystawa artystek polskich, teczka 32.
Narodowe Archiwum Cyfrowe: sygn. 1-U-461-1, Odsłonięcie pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Bydgoszczy, foto. Witold Pikiel, 1931.
Literatura
Artystki polskie. Katalog wystawy. Red. Agnieszka Morawińska. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Borucki, Kazimierz. Pomniki w Bydgoszczy zniszczone przez okupanta w latach 1939–1945. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1965.
Borucki, Kazimierz. Tablice pamiątkowe Bydgoszczy. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1963.
Bydgoszcz i powiaty: bydgoski, szubiński i wyrzyski. Mała encyklopedia turystyczna. Opracowanie Wojciech Rzeźniacki. Bydgoszcz: Wydawnictwo Związku Popierania Turystyki, 1938.
Daranowska-Łukaszewska, Joanna. „Szczekowska Olga”. W Polski słownik biograficzny. T. 47 (Szaniawski Józef – Szeliga Franciszek), red. Andrzej Romanowski, 247–250. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2010–2011.
Drozdowski, Krzysztof. Bydgoska architektura militarna w latach 1772–1945 (seria Fortyfikacje i Budowle Militarne, t. 3). Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017.
Drozdowski, Krzysztof, i Anna Kozłowska-Ryś. „Złamana szabla Prezydenta. Mjr Jan Konoplicki – prymus bydgoskiej Oficerskiej Szkoły dla Podoficerów”. W Militaria pomorskie. T. 9, red. Mirosław Giętkowski i Łukasz Nadolski, 161–178. Bydgoszcz: Muzeum Wojsk Lądowych, 2015.
Dworecki, Zbigniew. Poznańskie i Piłsudski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2008.
Dział Sztuki: Powszechna Wystawa Krajowa. Poznań: Powszechna Wystawa Krajowa, 1929.
Gliwiński, Eugeniusz. „Popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego w Seminarium Nauczycielskim Męskim w Bydgoszczy”. Kalendarz Bydgoski (1993): 198–199.
„Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce”. Red. Agata Jakubowska. Sztuka i Dokumentacja 15 (2016).
Hojka, Zdzisław. Muzeum w Bydgoszczy 1923-2008. Dzieje i zbiory (Od Kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923–2008. T. 1 red. Michał Woźniak). Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, 2008.
Jabłońska, Maria. „Pułk w Garnizonie”. W 50-lecie 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. gen. dyw. Gustawa Orlicz-Dreszera 29.XII.1918–29.XII.1968, red. Maria Jabłońska, i Henryk Kowalski, 179–181. Bydgoszcz–Londyn: Koło 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich,1970 (wyd. II uzupełnione).
Katalog I Wystawy Artystek Polskich styczeń–luty 1930. Bydgoszcz: Muzeum Miejskie, 1930.
Kotkowska-Bareja, Hanna. „Olga Niewska”. W Artystki polskie. Katalog wystawy, red. Agnieszka Morawińska, 259. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Kubaszewska, Hanna, i Wojciech Przybyszewski. „Niewska Olga”. W Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 6 N–Pc, red. Katarzyna Mikocka-Rachubowa i Małgorzata Biernacka, 84–87. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1998.
Kuczma, Rajmund. „Bydgoskie pomniki, tablice i rzeźby Marszałka Józefa Piłsudskiego w latach 1931–1939”. Kalendarz Bydgoski (1990): 248–254.
Kunert, Andrzej Krzysztof. „Szczekowski Władysław”. W Polski słownik biograficzny. T. 47 (Szaniawski Józef – Szeliga Franciszek), red. Andrzej Romanowski, 250–252. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, 2010–2011.
Melbechowska-Luty, Aleksandra. Posągi i ludzie. Rzeźba polska dwudziestolecia między wojennego (1918–1939). Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2005.
Morawińska, Agnieszka. „Artystki polskie”. W Artystki polskie. Katalog wystawy, red. Agnieszka Morawińska, 9–16. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1991.
Mościcka, Izabela. „Trzy gracje polskiej rzeźby art déco: Gross, Mickun, Niewska”. W Polskie art déco: Materiały piątej sesji naukowej „Polskie art déco. Rzeźba i płaskorzeźba”pod przewodnictwem prof. Ireny Huml, prof. Anny Sieradzkiej i prof. Andrzeja K. Olszewskiego w Muzeum Mazowieckim w Płocku 22–23 kwietnia 2013 roku, red. Zbigniew Chlewiński, 129–141. Płock: Muzeum Mazowieckie, 2015.
Mrozek, Zdzisław. „Polska kultura i sztuka w Bydgoszczy w latach 1920–1939”. W Historia Bydgoszczy. T. 2 cz. 1 1920–1939, red. Marian Biskup, 719–781. Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 1999.
Muzeum w Bydgoszczy. Katalog wystawy 26 września – 28 grudnia 2008, red. Barbara Chojnacka, Danuta Sójkowska, i Michał Woźniak (Od Kościoła Klarysek po Wyspę Młyńską. Muzeum w Bydgoszczy 1923–2008. T. 2 red. Michał Woźniak). Bydgoszcz: Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, 2008.
Nadolska, Anna. „Pierwszy Marszałek. Wątki bydgoskie”. Kalendarz Bydgoski 52 (2019): 35–38.
Osiński, Krzysztof. Bydgoskie puzzle. Szkice z dziejów miasta nad Brdą. Bydgoszcz–Gdańsk: Patria Media, 2018.
Polskie życie artystyczne w latach 1915–1939. Red. Aleksander Wojciechowski. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum, 1974.
Porada, Zbigniew. „Polskie artystki w Olimpijskich Konkursach Sztuki i Literatury 1928–1948”. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna 16, nr 4 (2017): 27–53.
Przybyszewski, Wojciech. „Jak Piłsudski ‘za manekin robił' ”. Spotkania z Zabytkami 11 (2001): 25–27.
Przybyszewski, Wojciech. Olga Niewska. Piękno za kurtyną zapomnienia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2001.
Rećko, Jan. Józef Piłsudski w sztuce i upamiętnianiu. Katalog. Bydgoszcz–Lubartów: Polonia Aid Foundation Trust, 2010.
Rogucki, Krzysztof. Józef Piłsudski na Kujawach i Pomorzu. Bydgoszcz: Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Gmina Miasta Toruń, Urząd Miejski w Kowalewie Pomorskim, 2011.
Rogucki, Krzysztof. Józef Piłsudski w Bydgoszczy. Bydgoszcz: RENOMA BIS, 2007.
Rzeźba Olgi Niewskiej. Katalog wystawy. Opracowanie Krystyna Mart. Chełm: Muzeum Chełmskie, czerwiec–październik 2000.
Sosnowska, Joanna. Poza kanonem. Sztuka polskich artystek 1880–1939. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2003.
Sztuka i Dokumentacja 15 (zeszyt monograficzny: „Historia wystaw sztuki kobiet w Polsce”. Red. Agata Jakubowska) (2016).
Umiński, Janusz. „Job Jakub (Job Giuseppe)”. W Encyklopedia Bydgoszczy. T. 2 red. Włodzimierz Jastrzębski, 374–375. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 2017.
Wystawa „Świat Kobiety” 25.V.–25.VI.1939. Warszawa: Wydawnictwo W. Majchert i Syn, 1939.
Artykuły prasowe
Komit. „W pracowniach znanych artystek: Olga Niewska”. AS, 25 października 1936, 2.
„Kronika. Wystawa artystek polskich”. Dziennik Bydgoski, 26 stycznia 1930, 12.
„Odsłonięcie pierwszego w Bydgoszczy pomnika Marszałka Piłsudskiego”. Dzień Bydgoski. Bezpłatne pismo codzienne, 18 sierpnia 1931, 1.
„Odsłonięcie pomnika Marszałka Piłsudskiego w Bydgoszczy”. Ilustrowany Kuryer Codzienny,19 sierpnia 1931, 3.
„Podniosła uroczystość promowania na oficerów wychowanków 7 kursu Szkoły Podchorążych w Bydgoszczy”. Dzień Bydgoski. Bezpłatne pismo codzienne, 18 sierpnia 1931, 7.
ski. „W sprawie pomnika marsz. Piłsudskiego w Bydgoszczy”. Dziennik Bydgoski, 1 sierpnia1931, 8.
Szczepan, Maciej. „W sprawie budowy pomnika marszałka Piłsudskiego”. Dziennik Bydgoski, 20 sierpnia 1931, 9.
„Uroczystości w Bydgoszczy”. Światowid, 22 sierpnia 1931, 15.
„Uroczystości w Szkole Podchorążych”. Dziennik Bydgoski, 18 sierpnia 1931, 2.
Winkler, K. „Gdy Marszałek pozował do portretu…” Polska Zbrojna, 2 czerwca 1935, 3.
„Wystawa Artystek Polskich”. Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 26 stycznia 1930, 6.
„Wystawa malarek i rzeźbiarek”. Gazeta Bydgoska. Kurjer Bydgoski, 28 stycznia 1930, 5.
Z.M. „Rzeźby Olgi Niewskiej w Muzeum Miejskim”. Dziennik Bydgoski, 9 lutego 1930, 12.
Netografia
Balutowska, Katarzyna. „Emancypacja kobiet w sztuce Olgi Niewskiej”. Dostęp 16 czerwca 2018. https://www.polishmuseumofamerica.org/emancypacja-kobiet-w-sztuce--olgi-niewskiej/.
Daranowska-Łukaszewska, Joanna. „Szczekowska (Niewska-Szczekowska) 1. v. Zbiza, 2. v. Maderowa, Olga (1898–1943), rzeźbiarka”. Dostęp 18 grudnia 2017. www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/olga-szczekowska.
Drozdowski, Krzysztof. „Donos na pomnik Piłsudskiego. ‘To była przymusowa składka' ”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,23003238,donos-na-pomnik-pilsudskiego-to-byla-przymusowa-skladka.html.
(ech). „Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wrócił do Bydgoszczy”. Dostęp 12 listopada 2018. https://bydgoszcz24.pl/pl/11_wiadomosci/19364_pomnik_marsza_ka_j_zefa_pi_sudskiego_wr_ci_do_bydgoszczy.html.
Freus, Paweł. „Olga Niewska”. CULTURE.PL Twórcy. Dostęp 16 czerwca 2018. http://culture.pl/pl/tworca/olga-niewska.
„Józef Piłsudski a Bydgoszcz – wystawa posterowa”. Dostęp 28 lipca 2018. http://muzeum.bydgoszcz.pl/wystawy/id,244,0,0,Jozef-Pilsudski-a-Bydgoszcz---wystawa--posterowa.
„Olga Niewska 1898–1943”. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Dostęp 16 czerwca 2018. www.rzezba-oronsko.pl/index.php?kolekcja_crp,38,174,niewska_olga.
„Olga Niewska, Japończyk”. DESA Dzieła Sztuki i Antyki. Dostęp 16 czerwca 2018. http://desa.art.pl/index.php?obiekt=2979&language=en.
Osiński, Krzysztof. „Bydgoszcz w hołdzie Marszałkowi”. Tygodnik Bydgoski. Dostęp 16 czerwca 2018. http://tygodnikbydgoski.pl/historia/bydgoszcz-w-holdzie-marszalkowi.
„Pomnik Piłsudskiego stanie przy ul. Gdańskiej. To już pewne”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,22981614,pomnik-pilsudskiego-stanie-przy-ul-gdanskiej-to-juz-pewne.html
„Popiersie Józefa Piłsudskiego”. Connaisseur Kraków, Salon Dzieł Sztuki. Dostęp 15 lipca 2018. http://koneser.krakow.pl/biografie/205-konstanty-laszczka/oferty/3948-popiersie-jozefa-pilsudskiego.
„Popiersie Marszałka Józefa Piłsudskiego – kopia”. Wirtualne Muzea Podkarpacia. Dostęp 15 lipca 2018. http://wmp.podkarpackie.pl/2017/01/25/%EF%BB%BFpopiersie-marszalka-jozefa-pilsudskiego-kopia/.
„Popiersie Piłsudskiego w Kancelarii Prezydenta”. Kurier 365.pl Dostęp 15 lipca 2018. https://www.kurier365.pl/polityka-prywatno%C5%9Bci/5001-popiersie-pilsudskiego-w-kancelarii-prezydenta.html.
Redaktor. „Piłsudski wrócił do Bydgoszczy”. Dostęp 12 listopada 2018. http://tygodnikbydgoski.pl/wydarzenia/pilsudski-wrocil-do-bydgoszczy-10-11-18.
Stańczyk, Tomasz. „Rzeźbiarski portret Marszałka”. Dostęp 16 czerwca 2018. http://muzeumpilsudskiblog.pl/rzezbiarski-portret-marszalka/.
„W Bydgoszczy odsłonięto pomnik Piłsudskiego”. Gazeta Wyborcza. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/1,35590,53499.html.
„W tym samym miejscu co przed wojną pomnik Piłsudskiego nie stanie”. Bydgoszcz24.pl. Dostęp 16 czerwca 2018. http://bydgoszcz24.pl/pl/11_wiadomosci/18005_w_tym_samym_miejscu_co_przed_wojna_pomnik_pilsudskiego_nie_stanie.html.
„Wystawa: I Wystawa Artystek Polskich, Wystawy Sztuki Kobiet”. Dostęp 16 czerwca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu.pl/wystawa/i-wystawa-artystek-polskich,33.html.
„Wystawy Sztuki Kobiet”. Dostęp 29 czerwca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu wystawy.html.
„Wystawa: Świat Kobiety”. Dostęp 22 lipca 2018. http://wystawykobiet.amu.edu.pl/wystawa/swiat-kobiety,46.html.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 675
Liczba cytowań: 0
