Gotyckie malowidła ścienne w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu
Historia odkrycia i problematyka konserwatorska
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ZiK.2025.001Słowa kluczowe
średniowieczne malowidła ścienne, późny gotyk, konserwacja‑restauracja, badania nieniszczące, państwo zakonu krzyżackiego w Prusach, Morąg, kościół św. Piotra i PawłaAbstrakt
Celem artykułu jest omówienie najnowszych badań nad XV-wiecznymi malowidłami ściennymi zachowanymi w prezbiterium kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu (Prusy Górne). Malowidła te, mimo słabego stanu zachowania i niewysokiej klasy artystycznej, stanowią jeden z ważniejszych przykładów późnogotyckiego malarstwa w regionie, choć dotąd nie były przedmiotem pełnej analizy monograficznej ani porównawczej. Badania oparto na analizie źródeł historycznych dotyczących parafii w Morągu oraz na szerokiej literaturze przedmiotu. Ich podstawowym narzędziem była wnikliwa autopsja zabytkoznawcza malowideł (z naciskiem na stan zachowania), wspomagana analitycznymi technikami nieniszczącymi. Problematyka badawcza objęła historię odkrycia malowideł, przebieg kampanii konserwatorskich oraz ocenę ich aktualnego stanu. Kluczowym zagadnieniem stał się stopień autentyczności zachowanych przedstawień. Wyniki badań stanowią punkt wyjścia do dalszych, pogłębionych analiz stylistycznych i ikonograficznych.
Bibliografia
Źródła
Olsztyn. Archiwum Państwowe, sygn. 42/367/0/-/382, Mohrungen, evangelische Kirche, Provinzialkonservator der Denkmäler der Kunst und der Geschichte der Provinz Ostpreussen, 1895–1935.
Morąg. Archiwum Parafii św. Józefa, Muzyka, Emanuel. „Kronika parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem św. Józefa w Morągu.”Rękopis. Morąg, 1945.
Warszawa. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Archiwum fotografii i rysunków pomiarowych. Teczka „Morąg II.”
Opracowania
Białek-Kostecka, Dorota. Spoiwa stosowane w wybranych zabiegach konserwacji malowideł ściennych w Polsce w latach 1945–2018. Rozważania wokół wyników badań. Kraków: Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, 2023.
Boetticher, Adolf. Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen. T. 3 Das Oberland. Königsberg: Teichert, 1898.
Dąbrowski, Karol. „Konserwacja polichromii w Morągu.” Ochrona Zabytków 4 (1951): 65–77.
Dąbrowski, Karol. „Odpowiedź.” Ochrona Zabytków 5 (1952): 55–56.
Dehio, Georg, i Ernst Gall. Handbuch der deutschen Kunstdenkmäler. Deutschordensland Preußen. München–Berlin: Deutscher Kunstverlag, 1952.
Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce. Red. Alicja Karłowska-Kamzowa. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 1984.
Harnoch, Agathon. Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreußen. Neidenburg: Neidenburg S. Nipkow, 1890.
Kowalski, Zbigniew, i Zofia Kowalska. „Malowidła ścienne w prezbiterium kościoła parafialnego w Morągu, woj. olsztyńskie.” Dokumentacja konserwatorska, Morąg 1982, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie – Delegatura w Elblągu.
Łuszczewska, Alina. „Ludność.” W Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Halina Jaworskai Maria Lossman, 199–204. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze, 1973.
Małek, Jakub. „Gotyckie malowidła ścienne w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Morągu.” Praca magisterska. Wydział Sztuk Pięknych UMK, Toruń 2023.
Małek, Jakub. „Malowidło ścienne z przedstawieniem Czternastu Świętych Wspomożycieli
w kościele w Morągu.” Studia Elbląskie 25 (2024): 95–116.
Marconi, Bohdan. „Zastosowanie fotografii fluorescencji wzbudzonej pozafioletem w pozafiolecie i podczerwieni oraz próby zastosowania autoelektronografii do badań malowideł ściennych.” W Zagadnienia technologiczne konserwacji malowideł ściennych. Materiały z konferencji w Krakowie w dniach 22–24 października 1964 r. (Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Seria B, 11), red. Halina Andrzejewska i Piotr Rudniewski, 26–40. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, 1965.
Milczarska, Ewa. „Gotycki kościół parafialny w Morągu. Monografia architektury.”Praca magisterska, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego, 1981.
Milczarska, Ewa. „Gotycki kościół w Morągu: fazy budowy i datowanie.”Kwartalnik Architektury i Urbanistyki 28, nr 2 (1983): 119–142.
Schmadtke, Siegfried. Die Kirche St. Peter-Paul in Mohrungen („Deutsche evangelische Kirchen”1). Berlin: Verl. Kunst u. Kirche, 1939.
Slánsky, Bohuslav. Technika malarstwa. T. 1 Materiały do malarstwa i konserwacji. Warszawa: Arkady, 1960.
Slánsky, Bohuslav. Technika malarstwa. T. 2 Badanie i konserwowanie obrazów. Warszawa: Arkady, 1965.
Szymański, Walenty, i Anna Rzymska. Kościół farny św. Piotra i Pawła w Morągu. Morąg: Parafia Rzymskokatolicka Świętego Józefa, 2000.
Vetter, Rudolf. Kleiner Führer durch Mohrungen und die evang. St. Peter-Paulkirche. Mohrungen: [b.m.w.], 1917.
Wakar, Andrzej. „Z kroniki Morąga.”W Morąg. Z dziejów miasta i powiatu, red. Halina Jaworska i Maria Lossman, 99–113. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze, 1973.
Weyde, Arthur. Mohrungen. Ein Führer durch die Herderstadt. Mohrungen: C. L. Rautenberg, 1934.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jakub Małek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
CC BY-ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
- Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
- Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony
PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 13
Liczba cytowań: 0
