„Przecież niebo i niebiosa najwyższe nie mogą Cię objąć” (1 Krl 8, 27)

Zaginiony obraz Chrystofanii Marii (1506 r.) z klasztoru wrocławskich Klarysek oraz problem relacji wiary i dotyku

Abstrakt

Artykuł traktuje o zaginionym obrazie z przedstawieniem Zmartwychwstałego Chrystusa ukazującego się Marii, powstałym w 1506 roku i pochodzącym z dawnego zespołu klasztornego wrocławskich klarysek. Powód poświęcenia mu osobnego omówienia leży przede wszystkim w jego rzadkiej – nawet w skali europejskiej – ikonografii, stanowiącej mariaż scen apokryficznych i biblijnych oraz jednocześnie syntetyzującej średniowieczne opisy Chrystofanii, zwłaszcza wychodzące spod pióra franciszkańskich autorów. Co więcej, dzieło okazuje się w swojej intelektualno-ideowej wymowie tym bardziej złożone, im lepiej wykształcona i świadoma swoich medytacyjnych celów była modląca się przed nim klaryska. Mniej zaawansowane w naukach lub zaangażowane siostry mogły przy jego pomocy, szczególnie w okresie Wielkanocy, oddawać cześć Marii Królowej Nieba (Regina Caeli) i rodzicielce Boga. Z kolei dojrzalsze duchowo i umysłowo klaryski, świadome, iż możliwość dotknięcia, a tym bardziej objęcia Boga oraz Marii stanowi przywilej tych, których wiara pozostaje niezachwiana, obraz mógł prowadzić głębiej i wspomagać kontemplację mającą skutkować, zgodnie z zaleceniami św. Klary, „przytuleniem się do najsłodszej Matki, która porodziła tak wielkiego Syna, że ‘niebiosa nie mogą Go objąć' ”.