Dziewiętnastowieczna polszczyzna cieszyńska – w prasie, szkole, kościele

Abstrakt

Wiek XIX był dla germanizowanych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, znajdującego się pod panowaniem dynastii Habsburgów od pierwszej połowy XVI wieku, niezwykle bogaty w wydarzenia polityczne i kulturalne. Skutki Wiosny Ludów oraz uświadomienie wspólnoty Cieszynian z narodem polskim i jego tradycjami prowadziły do zacieśniania kontaktów z językiem i kulturą polską. Stan ten przejawił się w upowszechnieniu polszczyzny ogólnej wśród mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, szczególnie jej odmiany pisanej. Analizowane dokumenty polskie z XIX wieku zawierają elementy innojęzyczne, przede wszystkim zaś czeskie i niemieckie. Z drugiej strony obecność pierwiastków staro- i średniopolskich we wszystkich planach językowych świadczy o peryferyjności, ale i zachowawczości polszczyzny cieszyńskiej badanego okresu.