Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni âk nadbannâ Ukraïnsʹkogo narodu ì častina svìtovoï arhìvnoï spadŝini
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2022.004Ключові слова
państwowy zasób archiwalny Ukraińskiej SRR, narodowy zasób archiwalny Ukrainy, archiwa państwowe Ukrainy, ukraińskie dziedzictwo archiwalneАнотація
Współczesne pojęcie narodowego zasobu archiwalnego Ukrainy (Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni, NAFU) jest efektem ewolucji terminologicznej, której początek sięga porządku wprowadzonego w ZSRR leninowskimi dekretami archiwalnymi i pojęcia zjednoczonego państwowego zasobu archiwalnego Ukraińskiej SRR (Êdinij deržavnij arhìvnij fond URSR). Etapami tego procesu były funkcjonujące kolejno w ukraińskiej archiwistyce pojęcia państwowego zasobu archiwalnego Ukraińskiej SRR (Deržavnij arhìvnij fond URSR), państwowego zasobu archiwalnego ZSRR (Deržavnij arhìvnij fond SRSR) i zasobu archiwalnego Ukrainy (Arhìvnij fond Ukraïni). Analiza źródeł przekonuję, że archiwiści ukraińscy opowiadali się za niezależnością własnego dziedzictwa archiwalnego od centralnego kierownictwa radzieckiego.
Termin „narodowy” ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla ustawodawstwa archiwalnego Ukrainy, ale także dla wielu innych krajów postsowieckich, ponieważ podkreśla ich tożsamość, prawo do samodzielnego określania dziedzictwa archiwalnego jako własności każdego narodu. Dlatego NAFU jest rozumiany jako złożony system informacyjny, składający się z materiałów archiwalnych odzwierciedlających historię życia duchowego i materialnego narodu ukraińskiego, mających wartość kulturową, będących własnością Ukraińców i Ukrainy oraz integralną częścią światowego dziedzictwa archiwalnego.
W polskiej historiografii problematyka ukraińskich spraw archiwalnych jest przedstawiana w dość ograniczony sposób, głównie przez prace badaczy ukraińskich publikowanych w czasopismach naukowych (m. in. „Archeion” oraz „Archiwista Polski”) oraz w tomach materiałów z konferencji naukowych. Dlatego autorka szczegółowo analizuje istotę i skład NAFU, porusza problem digitalizacji jako narzędzia umożliwiającego udostępniania archiwaliów w warunkach ograniczeń pandemicznych ograniczeń i wojny rozpętanej przez Rosję przeciwko Ukrainie.
Посилання
Antonenko, Ìrina. „Organìzacìâ arhìvnoï spravi u Federativnìj Respublìcì Nìmeččina”. Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva 1 (1996): 124–32.
Belousova, Lilia. „Jewish History as Reflected in the Documents of the State Archives of Odessa Region”. Avotaynu. The International Review of Jewish Genealogy 23, No 3 (2007): 41–52. https://avotaynuonline.com/2007/07/jewish-history-as-reflected-in-the-documents-of-the-state-archives-of-odessa-region-by-lilia-belousova/.
Bìlousova, Lìlìâ. „Nacìonalʹnij arhìv Âponìï: poglâd zblizʹka”. Arhìvi Ukraïni, No 5–6 (2015): 278–86.
Bìlousova, Lìlìâ, „Nacìonalʹnij arhìv Nepalu”. Arhìvi Ukraïni, No 3–4 (2010): 180–201.
Bìlousova, Lìlìâ. „Ukraïnsʹka Polonìka v dokumentah Deržavnogo arhìvu Odesʹkoï oblastì”. Odesʹkì arhìvi, No 1 (2007): 50–57.
Borâk, Gennadìj. Nacìonalʹna arhìvna spadŝina Ukraïni ta deržavnij reêstr „Arheografìčna ukraïnìka”: arhìvnì dokumentalʹnì resursi ta naukovo-ìnformacìjnì sistemi. Kiïv: NAN Ukraïni, Ìn-t ukr. arheografìï ta džereloznavstva ìm. M. S. Gruševsʹkogo, 1995.
Borâk, Gennadìj. „Sukupna arhìvna spadŝina Ukraïni: do problem zmìstu ponâtʹ Deržavnogo ta Nacìonalʹnogo arhìvnogo fondu”. Arhìvi Ukraïni, No 4–6 (1995): 42–61.
Borâk, Gennadìj, and Kostântin Novohatsʹkij. „Moderne arhìvne zakonodavstvo Ukraïni”. Arhìvi Ukraïni, No 3 (2004): 116–19.
Borâk, Gennadìj, and Kostântin Novohatsʹkij. „Moderne arhìvne zakonodavstvo Ukraïni: vìd totalìtarnoï spadŝini do demokratičnih standartìv”. Arhìvi Ukraïni, No 4–6 (2012): 5–10.
Centralʹnij deržavnij elektronnij arhìv Ukraïni. „Deržavna arhìvna služba Ukraïni”. Accessed September 5, 2022. https://archives.gov.ua/ua.
Centralʹnij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraïni, m. Kiïv. „Dokumenti Centralʹnogo deržavnogo ìstoričnogo arhìvu Ukraïni, m. Kiïv (CDÌAK Ukraïni) do ìstorìï nacìonalʹnih menših ta mìžnarodnih zv`âzkìv”. Accessed September 7, 2022. https://cdiak.archives.gov.ua/perelik_do_istorii_natsmenshyn.php.
Deržavna arhìvna služba Ukraïni. „Mìžarhìvnij pošukovij portal”. Accessed September 8, 2022. https://searcharchives.net.ua/.
Deržavna arhìvna služba Ukraïni. „Strategìâ rozvitku arhìvnoïspravi na perìod do 2025 roku. Proêkt”. Accessed September 21, 2020. https://archives.gov.ua/wp-content/uploads.
Dovžuk, Ìgor. „Pravove regylûvannâ Ìnformacìjnoï Dìâlʹnostì Deržavnih arhiviv Ukraïni”. Society. Document. Communication, No 6 (2019): 45–61. https://doi.org/10.31470/2518-7600-2018-6-45-61.
Dragomirova, Larisa. „Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni: normativno-pravove pole formuvannâ ta funkcìonuvannâ”. Arhìvi Ukraïni, No 4–6 (2012): 22–36.
Golovne arhìvne upravlìnnâ Ukraïni 1918–2000. Centralʹnij deržavnij arhìv viŝih organìv vladi ta upravlìnnâ Ukraïni, Kiïv. F. 14.
Hristova, Natalìâ, and Valentina Bezdrabko, ed. Nacìonalʹnij arhìvnij fond Ukraïni: zasobi ìntelektualʹnogo dostupu do dokumentìv: korotkij dovìdnik. Kiïv: Deržavnij komitet arhiviv Ukraïni Ukraïnsʹkij naukovo-doslidnij institutarhivnoï spravi ta dokumentoznavstva, 2002.
Kabìnet Mìnìstrìv Ukraïni. „Postanova vìd 21 lipnâ 1992 r. N 415 Kiïv Pro zatverdžennâ Položennâ pro Golovne arhìvne upravlìnnâ pri Kabìnetì Mìnìstrìv Ukraïni”. Vìdomostì Verhovnoï Radi Ukraïni, No 26, POSN 218 (2015).
Kabìnet Mìnìstrìv Ukraïni. „Postanova vìd 12 serpnâ 1992 r. N 466 Kiïv Pro zatverdžennâ Položennâ pro Deržavnij reêstr nacìonalʹnogo kulʹturnogo nadbannâ”. Accessed September 7, 2022. https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/466-92-%D0%BF#Text.
Kalakura, Âroslav, and Ìrina Matâš, ed. Arhìvoznavstvo: Pìdručnik dlâ studentìv ìst. fakulʹtetìv viŝih navčalʹnih zakladìv Ukraïni. Kiïv: Vidavničij dìm „KM Akademìâ”, 2002.
Kaševarova, Natalìâ. Dìâlʹnìstʹ Operativnogo štabu Rozenberg̀a z vivčennâ nacistami "shìdnogo prostoru” (1940–1945). Vol. 1: Džereloznavče doslìdžennâ. Kiïv: NAN Ukraïni. Ìnstitut ìstorìï Ukraïni, 2014.
Kaševarova, Natalìâ. Dìâlʹnìstʹ Operativnogo štabu Rozenberg̀a z vivčennâ nacistami „shìdnogo prostoru” (1940–1945). Vol. 2: Dokumenti. Kiïv: NAN Ukraïni. Ìnstitut ìstorìï Ukraïni, 2014.
Kovalʹ, Oksana. „Do pitannâ pro virìšennâ problemi rozpodìlu arhìvìv ta spìlʹnogo koristuvannâ arhìvnoû spadŝinoû (dosvìd kraïn, ŝo vhodili do skladu Avstro-Ugorsʹkoï ta Britansʹkoï ìmperìj)”. Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva 16 (2008): 5–14.
Levčenko, Larisa. Arhìvi ì arhìvna sprava Spolučenih Štatìv Ameriki: ìstorìâ ta organìzacìâ. Mikolaïv: Ìlìon, 2013.
Levčenko, Larisa. „Formuvannâ džerelʹnoï bazi z ìstorìï polʹsʹkogo etnosu v deržavnomu arhìvì Mikolaïvsʹkoï oblastì”. Naukovì pracì. Ìstorìâ 304 (2017): 44–63.
Levchenko, Larysa. „The archival branch of Ukraine from 1917 to 1960: Structural and management reforms”. Przegląd Archiwalno-Historyczny 7 (2020): 171–204.
Levchenko, Larysa. „Development of methodological basis and regulatory control on appraisal in Ukraine”. In Metodyka i standardy opracowania archiwalnego: rzeczywistość i potrzeby, edited by Irena Mamczak-Gadkowska and Krzysztof Stryjkowski: 149–70. Publikacje Instytutu Historii UAM 181. Poznań: Instytut Historii UAM, 2019.
Matâš, Ìrina. „Arhìv u tehnogennomu suspìlʹstvì: zagrozi ì šlâhi ïh podolannâ”. Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva 11 (2004): 137–40.
Matâš Ìrina. „Arhìvi ì arhìvna sprava”. In Ìstorìâ ukraïnsʹkoï kulʹturi u 5 tomah. T. 5, kn. 4: Problemi funkcìonuvannâ, zberežennâ ì rozvitku kulʹturi v Ukraïnì, edited by Mikola Žulinsʹkij, Mikola Bondar and Mikola Sulima, 297–326. Kiïv: Naukova dumka, 2013.
Matâš, Ìrina. Arhìvna nauka ì osvìta v Ukraïnì 1920–1930-h rokìv. Kiïv: Deržavnij komìtet arhìvìv Ukraïni, 2000.
Matâš, Ìrina. Arhìvoznavstvo. Teoretičnì zasadi. Kiïv: Nacìonalʹnij pedagogìčnij unìversitet ìm. M.P. Dragomanova, 2018.
Matâš, Ìrina. „Dokumenty Nacionalʹnogo Arhivnogo Fonda Ukrainy v Bibliotekah i Problemy Ih Ispolʹzovaniâ”. In Archives among the Memory Institutions: Papers of the International Conference, Warsaw, May 28–29, 2004, edited by Andrzej Biernat and Władysław Stępniak, 141–50. Papers of International Conferences on Archives of the States of Central and Eastern Europe. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2004.
Matâš, Ìrina. „Galuzeva programa «Arhìvna ukraïnìka»”. Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva 16 (2008): 29–32.
Matâš, Ìrina. „Nacìonalʹnij arhìvnij fond âk džerelʹna baza z ìstorìï deržavnoï službi Ukraïni”. In Deržavna služba Ukraïni v ìstoričnomu kontekstì: problemi stanovlennâ ta rozvitku: zb. tekstìv vistupìv na nauk.-prakt. konf. (Kiïv, 18 listopada 2008 r.), 13–18. Kiïv: Centr adaptacìï deržavnoï službi do standartìv Êvropejsʹkogo Soûzu, 2009.
Matâš, Ìrina. „Perša mìžnarodna ugoda ŝodo spìlʹnoï arhìvnoï spadŝini kolišnìh radânsʹkih respublìk: problemi realìzacìï”. Pam`âtki:arheografìčnij ŝorìčnik 6 (2006): 3–20.
Matiasz, Irina. „Archiwistyka na Ukrainie: nowy etap rozwoju”. Archeion 106 (2003): 183–90.
Matiasz, Irina. „Archiwistyka na Ukrainie na przełomie wieków”. Archiwista Polski 9, nr 1 (2004): 9–16.
Matiasz, Irina, and Hanna Wołkotrub. „Dziesięciolecie działalności Ukraińskiego Instytutu Naukowo-Badawczego Archiwistyki i Dokumentoznawstwa”. Archeion 108 (2005): 321–32.
Melʹnik, Rostislav. „Organìzacìâ dostupu ta koristuvannâ arhìvnimi dokumentami u Polʹŝì: normativno- pravovij aspekt ”. Arhìvi Ukraïni, nr 3–4 (2010): 202–14.
Melʹnik, Rostislav. „Ponâttâ Nacìonalʹnogo arhìvnogo fondu v arhìvnomu zakonodavstvì Polʹŝì”. Arhìvi Ukraïni, No 4 (2012): 178–98.
Nacìonalʹnij standart Ukraïni. Dìlovodstvo j arhìvnasprava: termìni ta viznačennâ ponâtʹ. DSTU 2732:2004. Kiïv: Deržspoživstandart Ukraïni, 2005.
Nadolʹsʹka, Valentina. „Reformuvannâ merežì arhìvnih ustanov u rosìjsʹkìj federacìï”. Arhìvi Ukraïni, No 3 (2013): 186–94.
„Nakaz 16.08.2016 No 2505/5 Pro zatverdžennâ Metodiki vìdnesennâ dokumentìv Nacìonalʹnogo arhìvnogo fondu do unìkalʹnih”. Accessed September 5, 2022. http://zakon3.rada.gov.ua/laws/show/z1148-16.
Novohatsʹkij, Kostântin. „Arhìvne zakonodavstvo Ukraïni (1991–2001)”. In Arhìvoznavstvo. Arheografìâ. Džereloznavstvo: mìžvìdomčij zbìrnik naukovih pracʹ. Vol. 5: Arhìvi – skladova ìnformacìjnih resursìv suspìlʹstva, 67–74. Kiïv: Ukraïnsʹkij derž. naukovo- doslìdìdnij ìn-t arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva et al., 2002.
Novohatsʹkij, Kostântin. „Mežì Nacìonalʹnogo arhìvnogo fondu”. In Arhìvoznavstvo. Arheografìâ. Džereloznavstvo: mìžvìdomčij zbìrnik naukovih pracʹ. Vol. 4: Studìï na pošanu Ruslana Piroga, edited by Gennadìj Borâk et al., 173–180. Kiïv: Ukraïnsʹkij derž. naukovo- doslìdìdnij ìn-t arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva et al., 2001.
Novohatsʹkij, Kostântin. „Nacìonalʹnì arhìvnì fondi v postradânsʹkih deržavah: porìvnâlʹnij analìz arhìvnih zakonìv”. Arhìvi Ukraïni, No 1–2 (2001): 3–10.
Novohatsʹkij, Kostântin. „Organìzacìâ dostupu do dokumentìv Nacìonalʹnogo arhìvnogo fondu Ukraïni ta vikoristannâ arhìvnoï ìnformacìï ”. Arhìvi Ukraïni, No 3–4 (2008): 75–83.
Novohatsʹkij Kostântin, and Larisa Skricʹka (Dragomìrova). „Koncepcìâ zabezpečennâ nacìonalʹnih ìnteresìv Ukraïni v arhìvnìj spravì (proekt)”. Studìï z arhìvnoï spravi ta dokumentoznavstva 8, (2002): 53–79.
Nowochacki, Konstantin. „Narodowe zasoby archiwalne i archiwa Ukrainy”. Archiwista Polski 1, nr 3 (1996): 41–44.
„Ob utverždenii Položeniâ ob Arhivnom fonde Rossijskoj Federacii i Položeniâ o Gosudarstvennoj arhivnoj službe Rossii: Ukaz Prezidenta Rossijskoj Federacii [17.03.1994]”. Otečestvennye Arhivy 3 (1994): 3–12.
Prihodʹko, Lûdmila. „Nacìonalʹnij arhìvnij fond: ponâttâ, sklad, struktura [1]”. Arhìvi Ukraïni, No 1 (2017): 63–83.
Prihodʹko, Lûdmila. „Nacìonalʹnij arhìvnij fond: ponâttâ, sklad, struktura [2]”. Arhìvi Ukraïni, No 2 (2017): 50–66.
„Pro êdinij deržavnij arhìvnij fond USRR”. Zbìrnik uzakonenʹ ì rozporâdženʹ Robìtničo-selânsʹkogo urâdu Ukraïni: vìddìl 1, No 101, POSN 556 (1925): 1430–1433.
„Pro Nacìonalʹnij arhìvnij fond ta arhìvnì ustanovi”. Vìdomostì Verhovnoï Radi Ukraïni, No 15, POSN 86 (1994). https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/3814-12#Text.
„Pro peredaču arhìvìv Kompartìï Ukraïni u pìdporâdkuvannâ Golovnomu arhìvnomu upravlìnnû pri Kabìnetì Mìnìstrìv Ukraïni”. Vìdomostì Verhovnoï Radi Ukraïni, No 40, POSN 538 (1991). https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1441-12#Text.
„Pro vnesennâ zmìn do Zakonu Ukraïni «Pro Nacìonalʹnij arhìvnij fond ì arhìvnì ustanovi»”. Vìdomostì Verhovnoï Radi Ukraïni, No 11, POSN 81 (2002). https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2888-14#Text.
Stępniak, Władysław, red. Dziedzictwo archiwalne we współpracy Polski i Ukrainy. Praca zbiorowa = Arhìvna spadšina u spìvpraci Pol’šì ì Ukraïni. Zbìrna pracâ pìd redakcìêû. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2009.
Tereŝuk, Galina. „«Šukaj v arhìvah!» Ìstorìâ ta rodovìd”. Radìo Svoboda, November 5, 2021, sect. Suspìlʹstvo. https://www.radiosvoboda.org/a/arkhivy-dokumenty-metrychni-knyhy/31545958.html.
„Ustava pro êdinij deržavnij arhìvnij fond USRR”. Zbìrnik uzakonenʹ ì rozporâdženʹ Robìtničo-selânsʹkogo urâdu Ukraïni: vìddìl 1, No 10, POSN 105 (1930): 172.
Downloads
The publisher's shop:
Опубліковано
Як цитувати
Номер
Розділ
Ліцензія
Авторське право (c) 2023 Ìrina Matâš
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 215
Number of citations: 0
