Archiwa jako pamięć czynna w ramach polityki historycznej. Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.12775/AKZ.2022.001Słowa kluczowe
pamięć kulturowa, polityka historyczna, archiwaAbstrakt
Współczesne dyskusje o polityce historycznej pojawiają się w kręgach historyków, a także zwykłych obywateli. Jaką rolę odgrywają archiwa w pamięci zbiorowej i polityce historycznej? Czy są one tylko biernymi repozytoriami pamięci kulturowej, jak twierdzi Aleida Assmann? Czy są raczej instytucjami pamiętania aktywnego? Tekst jest próbą zarysowania tej tematyki i udzielenia odpowiedzi na te pytania, analizując współczesne przykłady działalności różnego typu archiwów, zarówno instytucji państwowych jak i społecznych. Przedstawione działania archiwów sytuują je, podobnie jak muzea, w kręgu instytucji czynnej pamięci kulturowej. Archiwa działające w służbie historii krytycznej nie sposób w konsekwencji oderwać od polityki historycznej istniejącej niezależnie od czasów i systemów, prowadzonej jako polityka państwa albo jej przeciwstawna „kontrpolityka”.
Bibliografia
Archiwa Państwowe. „Archiwa w polityce historycznej państwa”. Udostępniono 24 kwietnia 2021. https://www.archiwa.gov.pl/pl/601-archiwa-w-polityce-historycznej-pa%C5%84stwa.
Archiwa Rodzinne Niepodległej. „O projekcie Archiwa Rodzinne Niepodległej”. Udostępniono 15 stycznia 2022. https://archiwarodzinne.gov.pl/o-projekcie.
Assmann, Aleida. Między historią a pamięcią. Antologia. Zredagowała Magdalena Saryusz-Wolska. Communicare : historia i kultura. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2016.
Bewicz, Piotr, i Aleksandra Sitkiewicz. „Zmagania z postmodernizmem i koncepcje archiwum według LaCapry, Derridy i Foucaulta”. Archeion 116 (2015): 98–109.
Cenckiewicz, Sławomir, i Piotr Gontarczyk. SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii. Monografie 40. Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008.
Centrum Archiwistyki Społecznej. „BIP – Centrum Archiwistyki Społecznej”. Udostępniono 15 stycznia 2022. https://cas.bip-e.pl/.
Fundacja Ośrodka KARTA. „O nas”. Udostępniono 15 stycznia 2022 . https://karta.org.pl/nas.
Internetowe Forum Archiwalne. „Archiwa i polityka historyczna”. Udostępniono 18 kwietnia 2021. http://www.ifar.pl/index.php?topic=2919.0.
Instytut Pamięci Narodowej. „Archiwum Pełne Pamięci”. Udostępniono 18 marca 2022. https://archiwumpamieci.pl/app/o-projekcie/414,Archiwum-Pelne-Pamieci.html.
Instytut Pileckiego. „Pamięć jako archiwum: Dylematy historii mówionej”. Udostępniono 15 stycznia 2022. https://instytutpileckiego.pl/pl/kolekcje-cyfrowe/mediateka/pamiec-jako-archiwum-dylematy-historii-mowionej-twierdza.
IPNtvPL. ARCHIWUM PEŁNE PAMIĘCI: Razem ocalmy zapomniane historie! – projekt Archiwum IPN, 2019. https://www.youtube.com/watch?v=0Cj3PUfIXe8.
IPNtvPL. Taśmy z Magdalenki, 2016. https://www.youtube.com/watch?v=pqmiV2gOLkA.
Jabłońska, Marlena. „Archiwa w przestrzeni. Ludzie, miejsca, działania. Wprowadzenie do problematyki obecności archiwów w przestrzeni publicznej”. Archeion 120 (2019): 136–48. https://doi.org/10.4467/26581264ARC.19.006.11815.
Jabłońska, Marlena. Nowe wyzwania archiwów. Komunikacja społeczna i public relations, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
Karwat, Mirosław. „Gra historią, czyli polityka historyczna”. W Dylematy historii i polityki. Księga dedykowana profesor Annie Magierskiej, zredagowali Rafał Chwedoruk i Daniel Przastek, 455–72. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, 2008.
Majewski, Piotr M. „Do kogo należą muzea historyczne?”. Udostępniono 15 stycznia 2022. http://xxpzhp.umcs.lublin.pl/referaty/.
Mazur, Hubert. „Archiwa – pamięć – edukacja”. W Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań... Pamiętnik XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie 18-20 września 2019 roku. T. 1: Potęga historii, zredagowali Mariusz Mazur i Jan Pomorski, 561–71. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; Lublin : Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2021.
Mazur, Mariusz, i Jan Pomorski, red. Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań... Pamiętnik XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie 18–20 września 2019 roku. T. 1: Potęga historii. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; Lublin : Instytut Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2021.
Nowak, Andrzej. Historia i polityka. Kraków: Biały Kruk, 2016.
„Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 20 stycznia 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu”. Dziennik Ustaw, poz. 177 (2021). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210000177.
Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. „Polityka historyczna służy budowaniu potencjału państwa”, 17 listopada 2015. https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/musimy-ksztaltowac-postawy-obywatelskie-i-patriotyczne,62.
Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. „Wystąpienie Prezydenta na XX Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich”, 18 września 2019. https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wypowiedzi-prezydenta-rp/wystapienia/wystapienie-prezydenta-na-xx-powszechnym-zjezdzie-historykow-polskich,4014.
Paczkowski, Andrzej. „«Druga wojna o przeszłość». Rola przeszłości w polityce okresu transformacji”. Udostępniono 15 stycznia 2022. http://xxpzhp.umcs.lublin.pl/referaty/.
Pomorski, Jan. „O potrzebie środowiskowej autorefleksji. Założenia i podstawa programowa XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich”. Udostępniono 15 stycznia 2022. http://xxpzhp.umcs.lublin.pl/#odezwa.
Pospischil, Alina. „Głos naukowców na zjeździe historyków: Uprawiamy naukę, a nie politykę historyczną”. lublin.wyborcza.pl. Udostępniono 15 stycznia 2022. https://lublin.wyborcza.pl/lublin/7,48724,25209929,glos-naukowcow-na-zjezdzie-historykow-uprawiamy-nauke-a-nie.html.
Rosa, Agnieszka. Funkcja edukacyjna archiwów. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2012.
Rosa, Agnieszka. „Wystawy archiwalne w służbie polityki historycznej państwa. Funkcja propagandowa wystaw archiwalnych w Polsce Ludowej”. Archiwista Polski 12, nr 4 (2008): 43–69.
Rzeczpospolita. „Sąd ws. książki «Dalej jest noc»: prof. Engelking i Grabowski mają przeprosić”. Udostępniono 15 stycznia 2022. https://www.rp.pl/dobra-osobiste/art284421-sad-ws-ksiazki-dalej-jest-noc-prof-engelking-i-grabowski-maja-przeprosic.
Sępkowski, Andrzej. Mity. Historia. Polityka, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011.
Traba, Robert. Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2009.
TVP. TW „Bolek”. 2008. https://vod.tvp.pl/website/tw-bolek-2008,24077169.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika. „VII Toruńskie Konfrontacje Archiwalne”. Udostępniono 24 kwietnia 2021. https://www.umk.pl/badania/konferencje/app/?task=conference&action=one&id=1918.
„Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu”. Dziennik Ustaw, nr 155, poz. 1016 (1998). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19981551016.
„Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze”. Dziennik Ustaw, poz. 177 (2016). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160000178
Wiślicz, Tomasz. Smak archiwum i zapach krwi. Dwa poziomy badań terenowych historyka. W Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych, zredagowali Barbara Wagner i Tomasz Wiślicz, 113–19. Zabrze: Wydawnictwo Stara Szuflada, 2008.
Wiśniewska, Magdalena. „Archiwa organizacji pozarządowych w Polsce. Lublin, 8 listopada 2012 r.” Archiwa – Kancelarie – Zbiory, nr 3 (5) (2012): 254–66. https://doi.org/10.12775/AKZ.2012.013.
Zalesiński, Jarosław. „Historia teczki TW «Bolka». Droga z sejfu do Belwederu i znów do sejfu”. plus.pomorska.pl, 19 lutego 2016. https://plus.pomorska.pl/historia-teczki-tw-bolka-droga-z-sejfu-do-belwederu-i-znow-do-sejfu/ar/9414403.
Ziętal, Katarzyna. Archiwa społeczne w Polsce. Stan obecny i perspektywy. Warszawa: Fundacja Ośrodka KARTA, 2016. https://archiwa.org/sites/default/files/files/archiwistyka-spoleczna-diagnoza-i-wyzwania.pdf.
Pobrania
Sklep wydawnictwa:
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Jaskółka-Leśniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 368
Liczba cytowań: 0
