Cynobrowy Hilary
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2024-2025.10Słowa kluczowe
alchemia, cynober, Stanisław Swen Czachorowski, flaga RP, Zuzanna Ginczanka, Zbigniew Herbert, Huta Uthemanna, Bruno Jasieński, Hilary Krzysztofiak, Hugh Lofting, Edith Nesbit, Bruno Schulz, Lech Emfazy Stefański, Teatr Cynobrowych Snów, Marta Tomczok, Julian Tuwim, Aleksander WatAbstrakt
Artykuł jest próbą zanalizowania roli barwy cynobrowej w twórczości Hilarego Krzysztofiaka i możliwie szerokiego przedstawienia jej różnorodnych znaczeń kulturowych. Punktem wyjścia jest działalność efemerycznego Teatru Cynobrowych Snów (1946), przedstawiona w bardzo szerokim kontekście synchronicznym. Następnie przedstawiono semantykę cynobru, jego genezę oraz miejsce w kulturze dawniejszej, od Biblii i literatury antycznej poprzez sztukę dawniejszą do piśmiennictwa staropolskiego. Kolejny omawiany temat to obecność motywu cynobru i jego malarskich konotacji w poezji i prozie okresu międzywojennego (Z. Ginczanka, B. Jasieński, B. Schulz) i po wojnie (St. Swen Czachorowski). Przedstawiono też rolę cynobru i pokrewnych barw w angielskich powieściach młodzieżowych (H. Lofting, E. Nesbit). Kolejna część artykułu poświęcona została prezentacji motywu cynobru w malarstwie Hilarego Krzysztofiaka w interakcji z obrazami innych malarzy oraz z utworami poetyckimi takich autorów, jak Z. Herbert, A. Wat. Zakończenie wskazuje na śląski rodowód motywu cynobru w twórczości urodzonego w Szopienicach i pracującego w czasie wojny w Hucie Uthemanna malarza oraz na stałą obecność tej tematyki w aktualnym piśmiennictwie (M. Tomczok).
Bibliografia
Anon., Co powiedział Julian Tuwim przedstawicielowi „Expressu Wieczornego”, „Express Wieczorny” 1946, 13 czerwca.
Anon., Teatr lalek jedzie na zachód, „Express Wieczorny” 1946, 13 czerwca.
Arndt A., Z Tibullusowej palety gatunkowej. Modlitwa i hymn jako wykładniki programu poetyckiego elegika, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae Et Latinae” 2014 (XXIC), nr 1.
Bauer R., The Blood of the Dragon, [w:] Medical Cultures of the Modern Spanish Empire, red. J. Slater, M. López-Terrada, J. Pardo-Tomás, London 2016.
Białoszewski M., Na każdym rogu ta sama truskawka. 1946–50, opr. A. Poprawa, Warszawa 2022.
Biblia Święta. To jest: Wszystko Pismo Święte Starego i Nowego Przymierza, z żydowskiego i greckiego języka na polski pilnie i wiernie przetłumaczone a teraz podług gdańskiego egzemplarza przedrukowane, Amsterdam 1660.
Czachorowski St. S., Czas do człowieka, Warszawa 1963.
–, Pejzaż Gnojnej Góry, Warszawa 2019.
Estreicher K., Bibliografia polska, Kraków 1897, t. 15.
Ewers H.-H., Geschichtenerzähler und moderner Kinderliteratur, [w:] G. von Glasenap, C. M. Pecher, M. Anker (red.), Vom Sprachmeertauchen und Wunschpunkterfinden. Beiträge zu kinderliterarischen Erzählwelten von Josef Gugenmos und Paul Maar, Balmansweiler 2021.
Hilary (Hilary Krzysztofiak). Malarstwo i rysunek. [Wystawa przygotowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie], oprac. H. Kotkowska-Bareja, E. Zawistowska, Warszawa 1997.
Jasieński B., Palę Paryż, Warszawa 1931.
Kawczyński J., I książki mają swoje losy. Muzeum Śląskie odżyło, „Gazeta Ludowa” 1946, 7 czerwca.
Limon J., Czytanie twarzy, [w:] Twarz, „Punkt Po Punkcie” 2000, nr 1.
Łoziński W., Madonna Busowiska, „Przegląd Polski” 1886, styczeń.
Maciejewski J., O Stanisławie Swenie Czachorowskim i Mironie Białoszewskim z Hanną Czachorowską rozmawia…, „Odra” 1997, nr 10.
Maeterlinck M., Joyzella. Sztuka w 5 aktach, przeł. A. L[ange], Warszawa 1904.
Nasiłowska A., Mrożek. Biografia, Kraków 2023.
Nesbit E., Historia amuletu, przeł. I. Tuwim, Kraków 2013.
–, The Story of the Amulet, New York 1907.
Siewkowski M., Poetyckie światy Stanisława Swena Czachorowskiego, Toruń 2004.
Tomczok M., Terranimizm: nowe duchy starej ziemi, „Czas Kultury” 2023, nr 10.
–, Wycieczki: wakacje na krańcach, „Dwutygodnik” 2023, nr 7 (364).
[Trojanowski J.?] J. T., Teatr Cynobrowych Snów, „Dziś i Jutro” 1946, 7 lipca.
Wat A., Ciemne Świecidło, Paryż 1968.
–, Poezje zebrane, oprac. A. Micińska i J. Zieliński, Kraków 1992.
Wojda D., „Sprawy korzenne”. Fenomenologia Zuzanny Ginczanki, „Przestrzenie Teorii” 2017, nr 28.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jan Zieliński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 2
Liczba cytowań: 0
