CZWARTY REDAKTOR ZYGMUNT NOWAKOWSKI A MIECZYSŁAW GRYDZEWSKI I JEGO MEDIA (STUDIUM CONVERSATION PIECE)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2023.005Słowa kluczowe
Zygmunt Nowakowski, Mieczysław Grydzewski, „Wiadomości”, emigracja, literatura, publicystykaAbstrakt
W artykule omówiono współpracę Zygmunta Nowakowskiego z Mieczysławem Grydzewskim w latach 1924–1945. Wykazano, że przed II wojną światową Nowakowski współpracował z „Wiadomościami Literackimi” (m.in. popularne Listy z Krakowa) i „Przyjacielem Psa”. Ściślejszy kontakt z Grydzewskim nawiązał na emigracji. W latach 1940–1944 Nowakowski formalnie występował jako redaktor (naczelny) i – praktycznie – wraz z Grydzewskim kierował pismem. Obecny był również w większości inicjatyw wydawniczych (almanachy, antologie) w okresie nieukazywania się tygodnika. W pierwszej fazie (1946–1950) jego reinkarnacji, do czasu nawiązania regularnej współpracy z „Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza” oraz RWE, był jednym z najważniejszych autorów „Wiadomości”. Jedną z ważniejszych podstaw źródłowych opracowania jest korespondencja znajdująca się w zbiorach Archiwum Emigracji.
Bibliografia
Nie uwzględniono artykułów i utworów literackich jedynie przywołanych w studium, jak i artykułów Mieczysława Grydzewskiego przedrukowanych za zbiorem: M. Grydzewski, Silva rerum, wyb. J. B. Wójcik, M. A. Supruniuk, Warszawa 2014.
Archiwum Emigracji w Toruniu: Archiwum „Wiadomości Polskich, Politycznych i Literackich”: AE AWP/I/7.
Archiwum Emigracji w Toruniu: Archiwum „Wiadomości Polskich”: AE AW/CCXXVI/1-9; AE AW/CCXXVII/1-6.
Biblioteka Polska POSK w Londynie: Archiwum Zygmunta Nowakowskiego: 1255/Rps/4; 1255/Rps/9.
„Akropolis” w Krakowie, fot. Światowid [fotoreportaż], „Wiadomości Literackie” 1927, nr 1 (157).
Ali [Józef Mackiewicz], „(„Wiadomości Literackie”)”, „Słowo” 1924, nr 23 (440).
Anstruther F. C., Old Polish Legends, forewords by Z. Nowakowski, with wood engravings by J. Sękalski, Glasgow 1945.
Biblioteka Ziemi Naszej. Niezłomni, Londyn 1946.
Biblioteka Ziemi Naszej. Postaci kobiece w prozie i malarstwie polskim, Londyn 1946.
Bieg czasu, bieg atramentu. O czasopismach Mieczysława Grydzewskiego i o nim samym. Wspomnienia, wyb., oprac. i wstęp R. Habielski, Warszawa 2022.
Breiter E., Dyktatura miłości, „Wiadomości Literackie” 1939, nr 28 (820).
–, Podróż do zaczarowanego kraju, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 5 (535).
Cenckiewicz S., „Hiram” w poetyckiej klamrze. O literacko-politycznych żywiołach płk. Ignacego Matuszewskiego (1891–1946), [w:] I. Matuszewski, Nie ma wolności bez wielkości. Pisma wybrane, t. 1: 1912–1942, wprow., wyb. i oprac. S. Cenckiewicz, Warszawa 2019.
Chojnacki P., Gmina. Życie powszednie na południu Polskiego Londynu (lata pięćdziesiąte–sześćdziesiąte XX wieku). Dzieje Gminy Polskiej Londyn-Południe, Kraków–Warszawa 2023.
–, Krytyka i historia. O „Scenie w kaplicy” Zygmunta Nowakowskiego, „Twórczość” 2022, nr 7/8, https://tworczosc.com.pl/artykul/krytyka-i-historia-o-scenie-w-kaplicy-zygmunta-nowakowskiego/ (dostęp online: 31 marca 2023).
–, Książki o Grydzewskim (I), „Nowe Książki” 2023, nr 3.
–, O prozie politycznej Zygmunta Nowakowskiego, https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/78034,O-prozie-politycznej-Zygmunta-Nowakowskiego.html (dostęp online: 31 marca 2023).
–, Reemigrejtan. Kiedy Zygmunt Nowakowski wróci wreszcie do Krakowa?!, Kraków 2019.
–, „Wartość z gatunku rzeczy bezpowrotnych”. Zygmunt Nowakowski o polskiej stolicy, „Biuletyn IPN” 2021, nr 9 (190), https://przystanekhistoria.pl/pa2/teksty/94696,Wartosc-z-gatunku-rzeczy-bezpowrotnych-Zygmunt-Nowakowski-o-polskiej-stolicy.html (dostęp online: 31 marca 2023).
Danilewicz Zielińska M., Szkice o literaturze emigracyjnej półwiecza 1939–1989, Wrocław 1999.
–, Trzech Grydzewskich: warszawski, paryski i londyński, [w:] „Wiadomości” i okolice. Szkice i wspomnienia, [t. 1], red. i oprac. M. A. Supruniuk, Toruń 1995.
Estreicher K., Dziennik wypadków, t. 1: 1939–1945, red. A. M. Joniak, wstęp Z. K. Witek, Kraków 2001.
Fryling J., Dwór w Harborowie, czyli oda do młodości, „Wiadomości” 1958, nr 11 (624).
Gretkowska M., Poetka i książę. Pierwsza powieść o Agnieszce Osieckiej, Kraków 2019.
[Grydzewski M.], Nowakowski i „Wiadomości” (w rubryce Silva rerum), „Wiadomości” 1955, nr 7 (463).
Grydzewski M., Lechoń J., Listy 1923–1956, t. 1–2, przyg. do druku, wstęp, przypisy B. Dorosz, Warszawa 2006.
–, Listy do Tuwima i Lechonia (1940–1943), oprac. J. Stradecki, Warszawa 1986.
–, Na 150-lecie rzezi Pragi 4 listopada 1794. O próbie rehabilitacji Suworowa, „Tygodnik Polski” 1944, nr 46 (98).
–, Wierzyńscy K. i H., Listy, t. 1–4, oprac. B. Dorosz, współpr. P. Kądziela, Warszawa 2022.
Günther W., Kraj i emigracja, „Wiadomości” 1946, nr 18.
–, O czystość doktryny, „Wiadomości” 1946, nr 11.
–, Prawda o Grecji, „Wiadomości” 1946, nr 9.
Habielski R., Juliusz Mieroszewski i jego pisarstwo, [w:] J. Mieroszewski, Listy z Wyspy. ABC polityki „Kultury”, wyb., oprac. i posł. R. Habielski, Paryż–Kraków 2012.
–, Niezłomni nieprzejednani. Emigracyjne „Wiadomości” i ich krąg 1940–1981, Warszawa 1991.
–, Realizm, wizje i sny romantyków. O pisarstwie Juliusza Mieroszewskiego, [w:] J. Mieroszewski, Finał klasycznej Europy, wyb., oprac. i wstęp R. Habielski, Lublin 1997.
Kowalewski J., Listy do redaktorów „Wiadomości”, oprac. i przypisy P. Matysiak, konsultacja edytorska B. Dorosz, Toruń 2014.
„Kraj, co się nigdy w myślach nie odmienia…”. Wybór poezyj, Londyn 1945.
Kulisy twórczości. Listy 14 pisarzy emigracyjnych do Juliusza Sakowskiego 1945–1977, Paryż [1979].
Mackiewicz J., Bulbin z jednosielca, wyb. M. Bąkowski, przyp. N. Karsov, [w:] tegoż, Dzieła, t. 14, Londyn 2001.
–, Wrzaski i bomby, wyb. M. Bąkowski, przyp. N. Karsov., [w:] tegoż, Dzieła, t. 33, Londyn 2021.
Matuszewski I., Nie ma wolności bez wielkości. Pisma wybrane, t. 1: 1912–1942, wprow., wyb. i oprac. S. Cenckiewicz, Warszawa 2019.
–, Wola Polski, „Wiadomości Polskie” 1941, nr 40 (82).
Moczkodan R., Na ile edycja ma wymiar polityczny? Prace redakcyjno-edytorskie Mieczysława Grydzewskiego w latach 1945–1947, „Sztuka Edycji” 2015, nr 2.
Niecne intrygi kołtunerii krakowskiej. Nowaczyński i Goetel zrzekli się przyznanych im nagród literackich, „Słowo Pomorskie”, 3 stycznia 1929.
Nowakowski Zygmunt, Basia, czyli kopciuszek propagandy, „Wiadomości Polskie” 1942, nr 29 (123).
–, Balast serdeczny, [w:] Biblioteka Londyńska. „Balast serdeczny”, [red. M. Grydzewski], Londyn 1946.
–, Bieda-Szyb, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 33 (560).
–, Carino. Dla zaawansowanych w angielskim, „Wiadomości” 1950, nr 43 (238).
–, Bunt w klasie (fragm. powieści Rubikon), „Wiadomości Literackie” 1934, nr 52/53 (579/580).
–, Castrum doloris, „Wiadomości Polskie” 1943, nr 18 (164).
–, Cham i Kordian, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 55 (526).
–, „Clamour”, czyli krzyk, „Wiadomości” 1949, nr 6 (149).
–, Coś podobnego, ale o czemś innem, „Wiadomości Polskie” 1944, nr 4 (202).
–, Część zamiast całości, „Lwów i Wilno” 1946, nr 4.
–, Dla kilku kokoszy…, „Wiadomości Literackie” 1939, nr 31/32 (823/824).
–, Dwudziestu sprawiedliwych, „Wiadomości” 1951, nr 18 (266).
–, Dziwny jubileusz, „Dziennik Polski” (Detroit), 9 czerwca 1954.
–, Fundusz prawdziwej kultury narodowej, „Wiadomości Polskie” 1941, nr 42 (84).
–, Gentleman i zwierzę, „Przyjaciel Psa” 1936, nr 1, styczeń.
–, Kardynalna sprawa, „Wiadomości” 1949, nr 12/13 (155/156).
–, Król na bagaż (odpowiedź na sondę pt. O pamięć Stanisława Augusta. Ankieta „Wiadomości Literackich”), „Wiadomości Literackie” 1938, nr 36 (775).
–, Książka zażaleń, Kraków 1933.
–, Kwiatek do kożucha, „Dziennik Polski” (Detroit), 30 sierpnia 1952.
–, Lajkonik, Lwów 1938.
–, Lajkonik. Wybór felietonów z lat 1931–1939, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1975.
–, Legenda, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, 4 kwietnia 1963.
–, Le théâtrec’est moi. Rzecz o Ludwiku Solskim, Pamiętnik Wędrowca. „Dziewczyna z Champs-Élysées”, [red. M Grydzewski], Londyn 1946.
–, Liść bobkowy, czyli niedyskrecje konkursowe, „Wiadomości” 1950, nr 42 (237).
–, Mój Kraków, Nowy Jork 1946.
–, Musimy je poznać! [Słowo wstępne], [w:] K. Treterowa, Musimy je poznać! Opowiadania o zwierzętach, Lwów 1935.
–, Niezłomni. Powstanie powszechne, równe, jawne i bezpośrednie (w rubryce Wśród książek), „Wiadomości” 1947, nr 1 (40).
–, O drugie „nie!”, „Wiadomości Polskie” 1944, nr 6 (204).
–, Odżywotniająca nauka, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 24 (495).
–, Pająk. Kartki z raptularza, „Wiadomości” 1949, nr 42 (185).
–, „Podajże ruku kozakowi”…, „Wiadomości Literackie” 1936, nr 4 (636).
–, Proszę państwa!, „Wiadomości Literackie” 1937, nr 12 (698).
–, Quo Vadis? czyli druga półka, „Wiadomości” 1947, nr 13 (52).
–, Scena w kaplicy, „Twórczość” 2022, nr 7/8.
–, Semitotalizm, „Wiadomości Literackie” 1937, nr 48 (734).
–, „Sisto activitatem”, „Wiadomości” 1956, nr 9 (517).
– Słodkie życie, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, 5 października 1950.
–, Sprzęt podobny do fortepianu, „Wiadomości Polskie” 1941, nr 28 (70).
–, Tabu Wyspiańskiego, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 4 (743).
–, Tajfun, „Wiadomości Literackie” 1932, nr 51 (467 [sic!]).
–, W pogoni za formą. Wrażenia z pobytu w Moskwie, Lwów 1934.
–, Walka byków z Hiszpanią, „Wiadomości” 1946, nr 16.
–, „Wejrzenie biblioteczki mej”, „Wiadomości” 1951, nr 32 (280).
–, Wiedza radosna, „Wiadomości” 1950, nr 37/38 (232/233).
–, Wspomnienia przedjałtańskie, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, 17 lutego 1955.
–, Z mojej pralni, Warszawa 1938.
Pawlikowski M. K., Listy do redaktorów „Wiadomości”, oprac. i przyp. P. Rambowicz, konsultacja edytorska B. Dorosz, Toruń 2014.
Piwiński L., Powieść i nowela. Geografia serdeczna, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 49 (414).
–, Powieść i nowela. Przylądek dobrej nadziei. Start Edmunda Sulimy, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 11 (482).
Policja w teatrze krakowskim!, „Głos Narodu”, 28 stycznia 1929.
Pragier A., Kilka wspomnień o Grydzewskim, [w:] Książka o Grydzewskim, Londyn 1971.
–, Nowakowski – pisarz polityczny, „Wiadomości” 1963, nr 49 (923).
r. r. [R. Reicherówna], Nowe tomy Biblioteki Narodowej, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 34 (190).
Rogoż S., Felietony Nowakowskiego, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 23 (762).
Rozmowa z red. Zygmuntem Nowakowskim, [w:] S. Mackiewicz (Cat), Pińsk, luty 1944, tenże, Nie! Broszury emigracyjne 1944, wyb. i oprac. J. Sadkiewicz, Kraków 2014.
Sakowski J., Z ubocza loży na czoło sceny, [w:] Dawne i nowe lata, Paryż 1970.
Silva rerum, „Wiadomości” 1950, nr 40 (235).
Słonimski A., Cztery premiery. Gałązka rozmarynu, „Wiadomości Literackie” 1937, nr 48 (734).
–, Ruch teatralny, „Wiadomości Literackie” 1924, nr 18.
Staliński S., Stolica współczesnego teatru za czerwoną kurtyną sowiecką. Korespondencja własna „Wiadomości Literackich”, „Wiadomości Literackie” 1924, nr 2.
Stern A., Prawda Rosji i prawda Europy. Walka o nową sztukę czy o nowego człowieka? Dwa programy – dwie ideologie, „Wiadomości Literackie” 1924, nr 4.
Stroński S., Książka bez nadziei, „Wiadomości” 1946, nr 14/15.
Supruniuk A., Supruniuk M. A., Grydzewski – heurysta i erudyta, [w:] Twarze emigracji. Wierzyński, Hłasko, Gombrowicz, Stempowski, Grydzewski, oprac. i red. M. A. Supruniuk, Toruń 1999.
Supruniuk M. A., Gdyby nie było „Kultury”. Jerzy Giedroyc i próba reaktywowania „Wiadomości” w 1945 roku, „Archiwum Emigracji” 2007, z. 1 (9).
–, Mieczysław Grydzewski – herbu Zerwikaptur. Najpokorniejszy sługa literatury, [w:] M. Grydzewski, Silva rerum, wyb. J. B. Wójcik, M. A. Supruniuk, Warszawa 2014.
–, Pracowita nieobecność. (Prace redakcyjne Mieczysława Grydzewskiego w latach 1944–1947. Próba reaktywowania „Wiadomości”), [w:] „Wiadomości” i okolice. Szkice i wspomnienia, t. 1, red. i oprac. M. A. Supruniuk, Toruń 1995.
Syruczek W., Paszport artystyczny Nowakowskiego, Kraków 1937.
Świderska H., Z dziejów polskiej prasy opozycyjnej w Londynie, „Zeszyty Historyczne” 1992, nr 101.Terlecki T., Mieczysław Grydzewski, „Kultura” 1970, nr 4.
W pracowniach pisarzy polskich. Ankieta „Wiadomości Literackich”, „Wiadomości Literackie” 1933, nr 55 (526).
„Wiadomości Literackie” 1924–1933. Zestawienie treści – Indeks ilustracyj. Pseudonimy i kryptonimy, oprac. M. Toporowski, Warszawa 1939: http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=1761 (dostęp online: 31 marca 2023).
„Wiadomości Literackie” 1934–1939. Bibliografia zawartości, oprac. A. Czachowski, Wrocław 1999.
Wiersze polskie wybrane. Antologia poezji od „Bogurodzicy” do chwili obecnej, zebrał i ułożył M. Grydzewski, Londyn 1946.
Wittlin J., Listy do redaktorów „Wiadomości”, oprac. i przyp. J. Olejniczak, konsultacja edytorska B. Dorosz, Toruń 2014.
Z. O., Kilka słów o „stolicy współczesnego teatru”, „Słowo” 1924, nr 13 (430).
Zadora Wiktor, Komuniści na froncie Odry-Nissy, „Wiadomości” 1947, nr 8 (47).
https://instytutliteratury.eu/2022/11/07/program-wydawniczy-kanon-polski/ (dostęp online: 31 marca 2023).
https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/239194?language=en (dostęp online: 31 marca 2023).
http://mbc.malopolska.pl/publication/33329 (dostęp online: 31 marca 2023).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Gwiazdoski (dostęp online: 31 marca 2023).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Conversation_pieces (dostęp online: 31 marca 2023).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Pi%C4%85tkowski_(genera%C5%82) (dostęp online: 31 marca 2023).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Chojnacki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 124
Liczba cytowań: 0
