„Studium utraconej nadziei”. Stanowisko polskich uchodźców politycznych na forum Zgromadzenia Europejskich Narodów Ujarzmionych (ACEN) wobec wydarzeń w Polsce w 1956 roku
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2021-22.028Słowa kluczowe
Zgromadzenie Europejskich Narodów Ujarzmionych, ACEN, Komitet Wolnej Europy, Poznań, Październik 1956, Stany Zjednoczone, emigracja politycznaAbstrakt
Artykuł zawiera analizę wypowiedzi polskich uchodźców politycznych na forum Zgromadzenia Europejskich Narodów Ujarzmionych (ACEN) związanych z wydarzeniami w Polsce w 1956 roku. Zarówno wielonarodowy charakter ACEN, jak i specyficzne uwarunkowania działalności politycznej prowadzonej na obczyźnie w ramach współpracy z amerykańskim Komitetem Wolnej Europy (KWE) sprawiają, że analiza stanowiska Polaków na forum tej organizacji musi być przeprowadzona z uwzględnieniem kontekstu, na który składają się dwa elementy: ponadnarodowy (regionalna reprezentacja ujarzmionych) i międzynarodowy (zimnowojenna konfrontacja). Reakcja ACEN na represje wobec buntujących się robotników w Poznaniu, a następnie formułowana i konfrontowana na forum ACEN reakcja na polski Październik, stosunek do Gomułki, stanowią przedmiot zainteresowania autorki. Choć w dziejach ACEN, rok 1956 to przede wszystkim reakcja i działania związane z powstaniem węgierskim, kontynuowane aż do końca działalności Zgromadzenia, to właśnie sprawa udzielenia popaździernikowej Polsce pomocy gospodarczej stanowiła przedmiot pierwszych poważnych kontrowersji politycznych na forum ACEN, ale także w relacjach z finansującym jego działalność KWE.
Bibliografia
Archiwa:
Hoover Institution Archives, HIA, Radio Free Europe/Corporate Files.
Immigration History Research Center, Minneapolis, USA, Assembly of Captive European Nations, 62/5.
Instytut Pamięci Narodowej, BU IPN, 0204/16/2.
Źródła drukowane:
ACEN, A Survey of Recent Developments in Nine Captive Countries, Feb. 1956 – Feb. 1957, ACEN NY, 1957.
„ACEN, Third Session, Organization, Resolutions, Reports, ACEN publication” 1957 nr 16.
Foreign Relations of the United States, vol. XXV, Washington 1990.
[Tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty szósty] 1956: Polska emigracja a kraj. Antologia źródeł, red. M. M. Drozdowski, Warszawa 1998.
ACEN News, 1954–1971
Alberska M., Ośrodki emigracji polskiej wobec kryzysów politycznych w kraju (1956–1981), Wrocław 2000.
Gadomski F., Zgromadzenie Europejskich Narodów Ujarzmionych: krótki zarys, New York 1995.
Korboński S., W imieniu Polski walczącej, Warszawa 1999.
Łaptos J., Europa marzycieli. Wizje i projekty integracyjne środkowoeuropejskiej emigracji politycznej, 1940–1956, Kraków 2012.
Łozowski J., Poland 1964. A Study in Lost Hopes, Nowy Jork [b.r.].
Łukasiewicz S., Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „nie-podległość i Demokracja” 1945–1994, Lublin–Warszawa 2014.
Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, Warszawa 1999.
Mazurkiewicz A., Relacje pomiędzy Zgromadzeniem Europejskich Narodów Ujarzmionych a Komitetem Wolnej Europy na tle polityki amerykańskiej 1950–1960, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2013 nr 1 (21).
–, The Schism within the Polish Delegation to the Assembly of Captive European Nations 1954–1972, [w:] The Polish Diaspora in America and the Wider World, red. A. Walaszek, J. Pezda, Kraków 2012.
–, Uchodźcy polityczni z Europy Środkowo-Wschodniej a amerykańskiej polityce zimnowojennej, Warszawa–Gdańsk 2016.
–, Voice of the Silenced Peoples in the Global Cold War. The Assembly of Captive European Na-tions, 1954–1972, Berlin–Boston 2021.
Nowak-Jeziorański J., Wojna w eterze, Kraków 2005.
Polski Październik 1956 w polityce światowej, red. J. Rowiński, Warszawa 2006.
Stanek P., Stefan Korboński (1901–1989): działalność polityczna i społeczna, Warszawa 2014.
Tarka K., O Polskę narodową. Antoni Dargas i wywiad cywilny PRL, [w:] Emigracyjne Miscellanea. Studia z dziejów polskiej emigracji politycznej 1939–1990, red. S. Łukasiewicz, Warszawa 2017.
–, Reglamentowana odwilż. Obóz „zamkowy” na emigracji wobec wydarzeń w Polsce i bloku komunistycznym w 1956 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, t. 15, nr 2 (28).
–, Waldemar Sobczyk i „Nasz Znak” – dywersja w ruchu ludowym na emigracji, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011 10/2 (18).
Tyszkiewicz J., Rozbijanie monolitu: polityka Stanów Zjednoczonych wobec Polski, 1945–1988, Warszawa 2015.
W imieniu Stronnictwa i Międzynarodowej Unii Chłopskiej. Wystąpienia Stanisława Mikołajczyka z lat 1948–1966, red. S. Stępka, Warszawa 1995.
Wielkie mowy historii, t. 3, Warszawa 2006.
Witalec R., Franciszek Wilk, 1914–1990. Biografia ludowca niezłomnego, Rzeszów–Warszawa 2015.
Ziętara P., Anders, Korboński, Sieniewicz… Szkice z dziejów Drugiej Wielkiej Emigracji, Łomianki 2016.
–, Emigracja wobec Października. Postawy polskich środowisk emigracyjnych wobec liberalizacji w PRL w latach 1955–1957, Warszawa 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 404
Liczba cytowań: 0
