„O honor” (1950) Jakuba Herziga, (nie)znany dramat na temat powstania w getcie warszawskim
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2021-22.020Słowa kluczowe
Jakub Herzig, getto warszawskie, Holokaust, dramat, świadectwoAbstrakt
W artykule przedstawiono dzieje dramatu pt. O honor…, a także losy jego autora, Jakuba Herziga (1887–1956). Przeżył on Holokaust na ziemiach polskich, bardzo często zmieniając miejsce zamieszkania. Był świadkiem wielu dramatycznych wydarzeń, z których relacje starał się zdać już po wojnie. Pozostawił po sobie kilka obszernych utworów literackich, w tym – prawdopodobnie nigdy niepublikowany w języku polskim – dramat O honor…, podejmujący temat powstania w getcie warszawskim z perspektywy żydowskich bojowców. Utwór jest wprawdzie niedoskonały literacko, jednak niezwykle cenny i interesujący jako świadectwo Zagłady. W artykule opisano także inne utwory Herziga, przekazane w postaci maszynopisów do Jad Waszem. Część z nich ukazała się później w Nowym Jorku i Tel Awiwie.
Bibliografia
Yad Vashem Documents Archive, M.49.E: Testimonies of Holocaust Survivors Collected by the Central Jewish Historical Commission in Poland, 1944–1947, sygn. 1131, J. Herzig, Likwi-dacja Bolechowa k. Stryja; sygn. 1132, J. Herzig, Likwidacja Lubaczowa koło Jarosławia.
Yad Vashem Documents Archive, O.3: Testimonies Department of the Yad Vashem Archives, sygn. 1696, Testimony of Jakub Jehoszua Herzig, born in Stryj, Poland, 1887, regarding his experiences in Stryj, Sieniawa, Brzezany and Lacko nad Dunajcem.
Yad Vashem Documents Archive, O.33: Testimonies, Diaries and Memoirs Collection, sygn. 193, J. Herzig, Etapy wojennej wędrówki; sygn. 194, J. Herzig, Jasło; sygn. 195, J. Herzig, Rozbi-tek (Dr Goldfein – wojenne dzieje lekarza; sygn. 196, J. Herzig, Macewot. Zbiór nowel; O honor. Żydowski dramat w 4-ech aktach.
Yad Vashem Documents Archive, O.39: Collection of Memoirs Written by Survivors as Part of a Competition Held by Yad Vashem, 1957, t. 7.
Antosik-Piela M., Oswajanie na odległość. Literatura polsko-żydowska wobec syjonistycznej wizji terytorialności, „Przegląd Humanistyczny” 2015, nr 4.
Archiwum Ringelbluma. Antologia, opr. M. Janczewska, J. Leociak, wstęp J. Leociak, Wrocław 2019.
Archiwum Ringelbluma. Utwory literackie z getta warszawskiego. Konspiracyjne archiwum getta Warszawy, t. 26, opr. A. Żółkiewska, M. Tuszewicki, Warszawa 2017.
Bauer Y., Powstanie w getcie warszawskim. Nowe spojrzenie, „Zagłada Żydów” 2018, nr 14.
Budrowska K., Inedita związane z tematyką II wojny światowej i Zagłady. Dramat „Bal barbarzyńców (Faszyści)” Alfreda Degala, [w:] Literatura w graniach prawa (XIX–XX w.), Warszawa 2013.
–, Zatrzymane przez cenzurę. Inedita z połowy wieku XX, Warszawa 2013.
Buryła S., Tematy (nie)opisane, Kraków 2013.
–, Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu, Kraków 2016.
Dreifuss H., „Oni wciąż we mnie żyją”. Izrael Gutman (1923–2013): ocalały z Zagłady uczestnik powstania w getcie warszawskim, historyk żydowski, „Zagłada Żydów” 2014 nr 10, t. 1.
Edelman E., Getto walczy, Łódź 1991.
Edelman M., I była miłość w getcie, Warszawa 2009.
Engelking B., Leociak J., Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2001.
Flisiak D., Powstanie, rozwój i ideologia organizacji Haszomer Hacair działającej w II Rzeczy-pospolitej, „Almanach Historyczny” 2018, t. 20.
Gensburger S., Niewiedzial A., Figure du Juste et politique publique de la mémoire en Pologne: entre relations diplomatiques et structures sociales (1945–2005), „Critique Internationale” 2007, nr 1 (34).
Gross J. T., Strach: antysemityzm w Polsce tuż po wojnie, historia moralnej zapaści, Kraków 2008.
Gutman I., Krakowski S., Unequal victims: Poles and Jews during World War Two, Nowy Jork 1986.
Gutman I., Lazare L., Bender S., The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews During the Holocaust, Jerozolima 2004.
Herzig J., The Wrecked life: the war story of the physician, Nowy Jork 1963.
–, W decydującej chwili, „Nasze Wiadomości. Biuletyn Związku Żydów Polskich we Francji”1947, nr 1(17).
Korczak J., Pamiętnik i inne pisma z getta, posł. J. Leociak, Warszawa 2012.
Leociak J., Janczewska M., Literatura dokumentu osobistego, [w:] Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968), red. S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak, Warszawa 2012.
Leociak J., Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego, Toruń 2016.
Lubetkin C., Zagłada i powstanie, przeł. M. Krych, Warszawa 1999.
Megargee G. P., The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945: pt. A. Incorporated eastern territories. Zichenau region (Regierungsbezirk Zichenau); Warthegau region (Reichsgau Wartheland); Eastern Upper Silesia region (Ost-Oberschlesien), Indiana 2009.
Męczeństwo i zagłada Żydów w zapisach literatury polskiej, opr. I. Maciejewska, Warszawa 1988,
Michael R., The Holocaust: A Chronology and Documentary, Northvale, New Jersey 1998.
Pieśń ujdzie cało: antologia wierszy o Żydach pod okupacją niemiecką, opr. M. Borwicz, Warszawa 1947.
Rice M., Holocaust Diaries. On Postwar Death and Resurrection. A Tale of Two Doctors, [w:] What? Still alive?! Jewish survivors in Poland and Israel remember homecoming, Syracuse 2017.
Semczyszyn M., Nielegalna emigracja Żydów z Polski 1944–1947 – kontekst międzynarodowy, „Dzieje Najnowsze” 2018.
Tenenbaum J., Tenenbaum S., In Search of a Lost People; The Old and The New Poland, Pickle Partners Publishing 2016.
Ubertowska A., Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Holokaustu, Kraków 2007.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 368
Liczba cytowań: 0
