Pan Cogito myśli po hebrajsku. O recepcji poezji Zbigniewa Herberta w Izraelu
DOI:
https://doi.org/10.12775/AE.2020.011Słowa kluczowe
Zbigniew Herbert, Polish poetry in Israel, Polish poetry in translation, Hebrew translations, polska poezja w Izraelu, polska poezja w przekładzie, tłumaczenia hebrajskieAbstrakt
MISTER COGITO THINKS IN HEBREW. ON THE RECEPTIONOF ZBIGNIEW HERBERT’S POETRY IN ISRAEL
The aim of this article is to present the reception of Zbigniew Herbert’s work in Israel. Since the release of the first collection of poems in 1984 up until 2019, Hebrew translations of Herbert’s poetry were included in five poetry collections, three anthologies of Polish poetry, and also in many literary periodicals and daily newspapers. Over the next decades such characteristics of Herbert’s writings as classic equilibrium of style, contemplativeness, restraint and irony attracted the attention of Israeli critics and poets. The most important promoter of Herbert’s poetry in Israel is translator David Weinfeld whose translations have been appreciated for their faithfulness to the original, concern for comprehensibility and poetic prominence. It was due to David Weinfeld’s translations that the writings of the author of Mr Cogito—next to Czesław Miłosz’s and Wislawa Szybmorska’s poetry—have inspired many Israeli poets.
PAN COGITO MYŚLI PO HEBRAJSKU. O RECEPCJI POEZJI ZBIGNIEWAHERBERTA W IZRAELU
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie recepcji twórczości Zbigniewa Herberta w Izraelu. Od momentu wydania tam w 1984 r. pierwszego tomiku wierszy, aż do 2019 r., poezja Herberta w przekładach na język hebrajski prezentowana była w pięciu książkowych zbiorach wierszy, w trzech antologiach poezji polskiej, a także w licznych czasopismach literackich oraz w prasie codziennej. Takie cechy utworów Herberta jak klasyczna równowaga stylu, kontemplacyjność, powściągliwość oraz ironia przez kolejne dziesięciolecia przyciągały uwagę zarówno izraelskich krytyków, jak i poetów. Najważniejszym propagatorem poezji Herberta w Izraelu jest tłumacz Dawid Weinfeld, którego wysokiej próby przekłady zostały docenione w równym stopniu za zachowanie wierności wobec oryginału, jak i dbałość o zrozumiałość oraz oddanie kunsztu poetyckiego. Przekłady Weinfelda sprawiły, że twórczość autora Pana Cogito, obok wierszy Czesława Miłosza i Wisławy Szymborskiej, stała się ważną inspiracją dla wielu izraelskich poetów.
Bibliografia
Barańczak S., Uciekinier z Utopii. O poezji Zbigniewa Herberta, wyd. 3, Warszawa–Wrocław 2001;
Bozaglo Sz., Ma bejn ta’arubat le-tirkowet [Między mieszaniną a kombinacją], Maariw 6.01.2006, s. 26;
Brajerska-Mazur A., „Polityczność”, „polskość” i „uniwersalność” wierszy Herberta w przekładzie na język angielski, [w:] Język dalekosiężny. Przekłady i międzynarodowa recepcja twórczości Zbigniewa Herberta, red. M. Heydel, E. Wójciek-Leese, M. Woźniak, Kraków 2010, s. 202;
Bronowski J., Ha-realizm ha-holandi szel ha-szira ha-polanit [Holenderski realizm polskiej poezji], Haarec 31.10.1997, s. 2;
—, Machberet polanit: mi-Mickiewicz ad Herbert. Difduf mahir [Zeszyt polski: od Mickiewicza do Herberta. Szybki przegląd], Moznaim 1999 nr 4, s. 18–19;
—, Zbigniew Herbert, 1925(!)–1998, Haarec 30.07.1998, s. 3D;
Burstein D., Ruchot ha-refa’im szel chanujot sfarim, Mosaf Sfarim 4.10.2006, s. 16;
Dikman A., Lizkoro szel Mar Cogito [Pamięci Pana Cogito], Haarec 16.12.1998, s. 10;
Franaszek A., Pan Cogito, [w:] Herbert. Biografia, t. 2, Kraków 2018;
Gilboa J. A., Echad min „Ha-ja’ar Halochem” [Jeden z „Walczącego lasu”], Maariw 15.04.1977, s. 59C;
Gur B., Ha-ecem ha-jafe mi-kol hu ze sze’ejnenu [Najpiękniejszy jest przedmiot, którego nie ma], Haarec 10.07.1998, s. 14B;
Heaney S., Le-ruach ha-refa’im szel Zbigniew Herbert [Do ducha Zbigniewa Herberta], tłum. na hebr. O. Peled; Iton 77 2008 nr 333–334, s. 11;
Herbert Z., Dotknąć rzeczywistości, [w:] tenże, „Mistrz z Delft” i inne utwory odnalezione, oprac. B. Toruńczyk, H. Citko, Warszawa 2008, s. 161;
Hirsz E., Dawid Weinfeld, Iwrut, michbar tirgumej szira [Dawid Weinfeld, Hebraizacja, wybór przekładów poezji], Jedijot Achronot 18.01.2013, http://elihirsh.com/?p=4641 [do-stęp: 24.03.2018];
—, Michtaw hitabdut [List samobójcy], Jedijot Achronot 5.01.2015, https://www.yediot.co.il/ articles/0,7340,L-4748865,00.html [dostęp: 24.03.2017];
—, Zbigniew Herbert, Szirim, Jedijot Achronot 9.03.2012; http://elihirsh.com/?p=3607 [dostęp: 24.03.2018];
Itamar J., Philip Rosenau ose cheszbon: sicha [Philip Rosenau rozważa: rozmowa], Iton 77 2011 nr 353, s. 38;
Jarniewicz J., Przekleństwo przekładalności, czyli Herbert po angielsku, [w:] Język dalekosiężny. Przekłady i międzynarodowa recepcja twórczości Zbigniewa
Herberta, red. M. Heydel, E. Wójciek-Leese, M. Woźniak, Kraków 2010, s. 17;
Katz J., List z Kopenhagi, Znak 1997 nr 3 (502), s. 163–166;
Krynicki R., Od wydawcy, Kwartalnik Artystyczny nr 2 (62) 2009, s. 7;
Literatura polska w Izraelu. Leksykon, red. K. Famulska-Ciesielska, S. J. Żurek, Kraków–Budapeszt 2012, s. 35, 40, 104, 144;
Maszaw M., Gmi’ot achadot le-atid [Kilka łyków za przyszłość], Maariw 13.04.1984, s. 38;
Miszol A., Ha-meridianim szel ha-sifrut [Meridiany literatury], Iton 77 2008 nr 333–334, s. 33;
Or A., Sicha im Mar Cogito [Rozmowa z Panem Cogito], Iton 77 2008 nr 333–334, s. 11;
Reyzel M., Tachanat ruach [Wiatrak], Maariw 29.12.1989, s. SC6;
Ribner T., Le-zecher Zbigniew Herbert [Pamięci Zbigniewa Herberta], Iton 77 2008 nr 333–334, s. 11;
Rosenau P., Elegia le-mar Cogito [Elegia dla Pana Cogito], Iton 77 2008 nr 333–334;
—, Zbigniew Herbert — asor le-muto [Zbigniew Herbert
— w dziesiątą rocznicę śmierci], Iton 77 2008 nr 333–334, s. 5;
Rozenfeld Sz., Meszorer hacham we-acuw [Poeta mądry i smutny], Maariw 6.12.1985, s. 23;
Schweizer E., Szirim szel Zbigniew Herbert: ed ohew [Wiersze Zbigniewa Herberta: czułego świadka], Haarec 13.02.2012, https://www.haaretz.co.il/literature/poetrybelongings/1.1636452 [dostęp: 24.03.2018];
Szetel Sz., Bone olam, lo me-atomim, ela me-sze’eriot [Świat buduje, nie z atomów, lecz z odłamków], Iton 77 2006, nr 312–313, s. 11;
Szternfeld C., Intimiut im ha-necach [Intymność z wiecznością], Iton 77 2008 nr 333–334, s. 46;
Tarnowska B., Miłosz w Izraelu (rekonesans), Świat i Słowo 2015 nr 2 (25), s. 165–182;
Vizan J., Popolonizm: lama ha-szira ha-polanit ha-meturgemet mazika la-szira ha-iwrit ha-achszawit [Popolonizm: dlaczego tłumaczenia poezji polskiej szkodzą współczesnej poezji hebrajskiej], Haarec 27.09.2019, https://www.haaretz.co.il/literature/poetry/.premium-REVIEW-1.7889412 [dostęp: 12.12.2019];
Weichert R., Ha-bituj ha-medujak la-achzarjut ha-enoszit [Dokładne określenie ludzkiego okru-cieństwa], Maariw 18.09.1998, s. 37;
Weinfeld D., Ha-dimiun ha-mehapes et ha-seder: al szirato szel Zbigniew Herbert [Wyobraźnia szukająca porządku: o poezji Zbigniewa Herberta], Moznaim 1983 nr 5, s. 34–36;
—, Ha-metargemim ha-meatim mi-iwrit ma’adifim letargem proza: ra’ajon im Ryszard Krynicki [Nieliczni tłumacze z hebrajskiego wolą tłumaczyć prozę: wywiad z Ryszardem Krynic-kim], Iton 77 2009 nr 337–338, s. 30.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 605
Liczba cytowań: 0