„Praca zbiorowa”. O rękopisie „Pierwszej Szopki Reflektora”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2020.00036Słowa kluczowe
Pierwsza Szopka Reflektora, Jan Arnsztajn, Konrad Bielski, Wacław Gralewski, twórczość wieloautorska, kultura przemysłowa, literatura popularnaAbstrakt
Artykuł jest prezentacją niedawno odnalezionego rękopisu Pierwszej Szopki Reflektora (1927) Jana Arnsztajna, Konrada Bielskiego oraz Wacława Gralewskiego. Tekst ten został potraktowany jako przykład twórczości wieloautorskiej, która wytwarzała się w owym czasie na gruncie „kultury przemysłowej” (H. Segeberg). Analiza poszczególnych kart pozwoliła na wydzielenie kilku etapów genezy, na których utwór podlegał przekształceniom związanym z dynamiką pracy autorskiego tria (samodzielne przygotowywanie tekstów, krzyżowe poprawki, ustalanie kompozycji oraz podziału na akty). Przygotowywane przez trzech pisarzy teksty nie odsłaniają jednak intymnej przestrzeni pisania, gdzie twórca sprawdza własne możliwości, a raczej dają wyobrażenie o specyfice ówczesnej działalności na terenie kultury popularnej. Z tego względu zamiast o „laboratorium” (P.-M. de Biasi) lepiej mówić o „warsztacie” – miejscu wykonywania pracy literackiej, w celach zarobkowych. Na peryferiach sztuki wysokiej, w strefie, gdzie literatura i przemysł rozrywkowy przenikały się wzajemnie, pojawiała się figura sprawnego rzemieślnika – sprawnego dostawcy tekstów, piosenek i scenariuszy. A w niektórych wariantach – jak w przypadku Szopki Reflektora – kilku rzemieślników, którzy pracowali nad wspólnym utworem.
Bibliografia
Biasi P.-M. de, 2015, Genetyka tekstów, tłum. F. Kwiatek i M. Prussak, Warszawa.
Bielski K., 1963, Most nad czasem, Lublin.
Bocheński T., 1927, Szopka lubelska, „Ziemia Lubelska”, z 15 maja.
Donin N., Ferrer D., 2019, Autor(-rzy) i aktorzy genezy, „Wielogłos”, nr 1.
Goodman N., 1976, Languages of Art. An Approach to a Theory of Symbols, Indianapolis.
Gralewski W., 1968, Stalowa tęcza. Wspomnienia o Józefie Czechowiczu, Warszawa.
Hemar M., Lechoń J., Słonimski A., Tuwim J., 1927, Szopki Pikadora i Cyrulika Warszawskiego, Warszawa.
Januszewski T., 2013, Nota wydawcy, w: M. Hemar, J. Lechoń, A. Słonimski, J. Tuwim, Szopki Pikadora i Cyrulika Warszawskiego, oprac. T. Januszewski, Warszawa.
Kanarowski J., Lubelska szopka Reflektora, 1927, „Głos Lubelski”, z 18 maja.
Kłak T., 1978, Czasopisma awangardy. Część I: 1919–1931, Wrocław.
Marczuk J., 1984, Rada Miejska i Magistrat Lublina 1918–1939, Lublin.
Marczuk J., 1994, Prezydenci miasta Lublina: 1918–1939, Lublin.
Ptak T. [K. Bielski], Wit K. [J. Arnsztajn], 1931, Trzecia lubelska szopka polityczna, Lublin.
Reflektor. Materiały archiwalne i prasowe, 2018, oprac. J. Cymerman i A. Wójtowicz, Lublin.
Segeberg H., 2012, Literatura w kulturze przemysłowej, tłum. B. Balicki, „Teksty Drugie”, nr 6.
Stillinger J., 1991, Multiple Authorship and the Myth of Solitary Genius, New York.
Waszkiel M., 1990, Dzieje teatru lalek w Polsce (do 1945 roku), Warszawa.
Wierzbowski R., 1990, Szopka satyryczna, w: idem, O szopce, Łódź.
Wójtowicz A., 2017, Od „punktu wyjścia” do „bilansu”. Czesław Bobrowski i „Reflektor”, w: Nowa Sztuka. Początki (i końce), Kraków.
Z teatru, 1927, „Ziemia Lubelska”, z 3 maja.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 510
Liczba cytowań: 0