„Pisma” czy „dzieła”? O edycjach epistolografii Norwida w wydaniach zbiorowych

Abstrakt

Artykuł dotyczy pośmiertnych wydań zbiorowych „pism” Norwida zawierających również listy. Edycje, które służyły zarazem „odkrywaniu” poety, ujawniają problematyczny status między „pismami” a „dziełami”) epistolariów, udostępnianych publiczności nieomal równocześnie i na tych samych zasadach jak twórczość literacka. Co więcej, rękopiśmienny charakter sporej części Norwidowej spuścizny oraz nieomal równoczesne udostępnianie zarówno tekstów stricte literackich, jak i pism prywatnych determinował sposób funkcjonowania tych ostatnich w recepcji naukowej. Zwykle zapoznawano ich gatunkową specyfikę, traktując fragmenty listów jako bezpośrednią ekspresję poglądów poety, zapis jego myśli. Kiedy zaś zainteresowano się listami jako osobną domeną aktywności Norwida, podnosząc m.in. problem konstrukcji podmiotu epistolarnego, ich postać edytorska znacząco wpływała na wyniki analizy. Listy czytane były bowiem jako dzieło, spójna, konsekwentnie skonstruowana całość. Lektura listów jako listów – wypowiedzi uwikłanych sytuacyjnie, zdarzeniowych – wymagałaby najpierw destrukcji ich postaci książkowej.