Fairy tales by Maria of the Kossaks Pawlikowska – abandoned works?

Abstract

Utwory prozatorskie Marii (Lilki) Pawlikowskiej, pochodzące z 1922 roku, do tej pory nieznane czytelnikom, zachowały się w Archiwum Rodziny Pawlikowskich w wersji rękopiśmiennej, jak również częściowo w maszynopisie.
Tytuły, nieobecne w zestawieniach bibliograficznych utworów poetki, m.in. Bajka o strachu na wróble, Bajka o dziewczynie, która nie miała zmysłu rzeczywistości skłaniają badacza przede wszystkim do postawienia pytań natury genologicznej. Poetycka opisowość, modernistyczna baśniowość zachowanych wśród archiwaliów tekstów są spójne z dziełem lirycznym Pawlikowskiej, jednak epickość, elementy makabry oraz groteskowość rodzą pytania o usytuowanie ich w jej dorobku. Czy są to formy i treści, które dały początek np. prozie poetyckiej, czy należy je odczytywać jedynie jako teksty będące próbą stylu.
Kwestią podstawową jest jednak pytanie o miejsce „utworów zaniechanych” w dorobku twórczym Marii Pawlikowskiej. Potencjalny edytor Bajek staje zarówno wobec problemu zasadności ich udostępnienia czytelnikom oraz ewentualnego wyboru podstawy druku. Autografy poetki, zawarte w notatniku, dopełnione zostały w dwóch przypadkach odpisem maszynowym, sporządzonym przez Jana Gwalberta Henryka Pawlikowskiego. Istotnym i pociągającym za sobą liczne konsekwencje zagadnieniem jest wybór modelu edycji, jaki należałoby przyjąć wobec tego typu utworów.