Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

The Art of Editing. Textological and Editorial Studies

Editorial form of the “Przyjaciółka” weekly – inspirations and changes. Part 1: 1948–1956
  • Home
  • /
  • Editorial form of the “Przyjaciółka” weekly – inspirations and changes. Part 1: 1948–1956
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 22 No. 2 (2022): Book without borders, ed. by M. Bizior-Dombrowska and P. Chłopek /
  4. Articles, documents, manuscripts

Editorial form of the “Przyjaciółka” weekly – inspirations and changes. Part 1: 1948–1956

Authors

  • Katarzyna Wodniak Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0003-1844-418X

DOI:

https://doi.org/10.12775/SE.2022.00036

Keywords

“Moja Przyjaciółka” (Żnin), “Przyjaciółka” (Warsaw), women’s press, aesthetics, typography, visual communication, propaganda

Abstract

The press hit of the PRL readers, the weekly “Przyjaciółka”, has received many studies mainly relating to its content, analyzed in various contexts and perspectives. The subject of its publishing form – the editorial shape, graphic design, lettering or typography – of important tools of visual communication, carrying a specific propaganda message of the political administrator of the journal, was discussed much less frequently. These elements were outlined in chronological order, with particular reference to the period when “Przyjaciółka” was published under the name of the Instytut Prasy Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik” (March 1948–February 1951) and in the first years at the Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza “Prasa” (March 1951–1956). The starting point for the analysis is the direct predecessor of “Przyjaciółka”, the pre-war nationwide biweekly “Moja Przyjaciółka” from Żnin in Wielkopolska region, published in the years 1934–1939. Its graphic design was prepared by young graduates of the Poznań “Zdobnicza” College, who created, inter alia, for this magazine original cover illustrations. Although “Przyjaciółka” weekly, faithful to the conventions of realism, did not transfer this kind of solutions to its covers and used photographs, on its back cover for many years it published reproductions of paintings, and its draftsmen in the discussed and later period included: Władysław Buśkiewicz, Jadwiga Lipowska, Antoni Uniechowski, Grażyna Staszko, Ada Święcicka, occasionally Maja Berezowska. High circulation, reaching even 2 million copies of a single issue, made it, after all, a tool for shaping the taste of an aesthetic multi-million audience.

Author Biography

Katarzyna Wodniak, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

dr, absolwentka bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, studiów polonistycznych oraz edytorstwa komputerowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Adiunkt w Instytucie Komunikacji Społecznej i Mediów Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zainteresowania naukowe: prasoznawstwo (szczególnie dzieje prasy kobiecej), literatura i kultura popularna, kobieca przestrzeń medialna. Autorka książek: Współczesna prasa kobieca a sprawy książki: treści literackie w czasopismach: „Przyjaciółka”, „Twój Styl”, „Cienie i Blaski” (2004), Beletrystyka w „Przyjaciółce”: bibliografia 1948–1989 (2018), „Moja Przyjaciółka” (1934–1939): przebój prasowy żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyckiego (2020), „Ksantypy i inne typy”: publicystyka Konstancji Hojnackiej, Felicji Stendigowej i Heleny Bartoszek-Zastawniakowej w „Mojej Przyjaciółce”, wstęp, redakcja i opracowanie K. Wodniak (2022 – w druku).

References

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Zespół 1827: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” Zarząd Główny w Warszawie. Akta osobowe dziennikarzy: Issat Koszutska Jadwiga, sygn. 2687; Kreutz Zofia, sygn. 3745; Orgelbrand Halina, sygn. 5963; Święcicka Ada, sygn. 7818.

Źródła prasowe

„Przyjaciółka” 1948–1956.

Issat J., 1968, Tak się zaczęło, „Przyjaciółka”, nr 12.

Jak zaczynaliśmy, 1978, „Przyjaciółka”, nr 12.

Pragier R., 1978, Trzydzieści lat minęło…, „Przyjaciółka”, nr 12.

Przedstawiamy czytelnikom współtwórców – „Przyjaciółki”, 1948, „Przyjaciółka”, nr 37.

Szeląg J. (Zbigniew Mitzner), 1948, Milionerka, „Przyjaciółka”, nr 37.

Literatura przedmiotowa

Fikus F., 1973, Ze wspomnień, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, nr 1.

Fogelzang-Adler E., 2018, Przez radosne okulary. Polska Ludowa w listach do „Przyjaciółki” 1948–1956. Część I: 1948–1952, Kraków.

Fogelzang-Adler E., 2013, Żony, matki, pracownice. Role społeczne kobiet w Polsce Ludowej w interpretacji tygodnika „Przyjaciółka” (1948–1953), „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, nr 10.

Katalog Prasy Polskiej, 1963, Warszawa.

Kłyszyński A., 1990, Trudne początki w trudnych czasach. (Ze wspomnień dziennikarza z lat czterdziestych), w: Materiały Pomocnicze do Historii Dziennikarstwa Polski Ludowej, t. 13, pod red. A. Słomkowskiej, Warszawa.

Kowalski J., 2008, Anna Fredek i Przyjaciółka, „Wysokie Obcasy”, nr 40.

Koźniewski K., 1977, Historia co tydzień: szkice o tygodnikach społeczno-kulturalnych 1944–1950, Warszawa.

Łukasiewicz E., 1985, Kobieca ale nie babska, „Dziennik Łódzki”, nr 57.

Paczkowski A., 1980, Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa.

Peters S., 1952, Szata graficzna gazety, „Poligrafika”, nr 3.

Peters S., 1958, Redagowanie książki, gazety i czasopisma, Warszawa.

(Rt), 1952, Jak powstaje „Przyjaciółka” – pismo o 2 milionach nakładu, „Życie Warszawy”, nr 57.

Słownik artystów plastyków: artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP: 1945–1970: słownik biograficzny, 1972, Warszawa.

Sokół Z., 2003, „Przyjaciółka” – tygodnik kobiecy (Część II: marzec 1951 – marzec 1990), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” (7).

Sokół Z., 2001, „Przyjaciółka” – tygodnik kobiecy (1948–1989). Część I – lata 1948–1951, „Kieleckie Studia Bibliologiczne”, t. 6.

Sokół Z., 1998, Prasa kobieca w Polsce w latach 1945–1995, Rzeszów.

Sokół Z., 2004, Tygodnik „Przyjaciółka” – czasopismo dla kobiet. Część III: „Przyjaciółka” w latach 1989–2002, „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” (8).

Toeplitz J., 1974, Historia filmu polskiego, t. 3, Warszawa.

Tomaszewski A., 1989, Pismo drukarskie, Wrocław.

Tomaszewski A., 1996, Leksykon pism drukarskich, Warszawa.

Wd., 1937, Druk dwukolorowy systemem Beckmanna, „Przegląd Graficzny”, nr 5.

Wodniak K., 2017, „Moja Przyjaciółka” (1934–1939) w kręgu zainteresowań badaczy, w: Dzieje książki i prasy: przegląd badań za lata 2013–2015, red. B. Iwańska-Cieślik, E. Pokorzyńska przy współpr. Z. Kropidłowskiego i D. Spychały, Bydgoszcz.

Wodniak K., 2018, Beletrystyka w „Przyjaciółce”. Bibliografia 1948–1989, Bydgoszcz.

Wodniak K., 2020, „Moja Przyjaciółka” (1934–1939). Przebój prasowy Żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyckiego, Bydgoszcz–Żnin.

Wodniak K., 2014, Powieść w odcinkach na łamach tygodnika „Przyjaciółka” w latach 1948–1989, w: Literatura i kultura popularna: badania i metody, pod red. A. Gemry, A. Mazurkiewicza, Wrocław.

Wodniak K., 2020, Redaktorki „Mojej Przyjaciółki” (1934–1939) i „Przyjaciółki” w okresie czytelnikowskim (1948–luty 1951), w: Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX wieku: stan badań i perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok.

Wodniak K., 2007, Udział tygodnika „Przyjaciółka” w upowszechnianiu czytelnictwa masowego w powojennym 40-leciu, „Roczniki Biblioteczne”, R. 51.

Woźniak B., 2015, Pod hitlerowskim zarządem komisarycznym, „Pałuki”, nr 14.

Zajko-Czochańska J., 2021, „Przyjaciółka” jako źródło do badań nad tematyką kobiet w Polsce (1945–1989), w: Badania historii kobiet polskich na tle porównawczym: kierunki, problematyka, perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok.

The Art of Editing. Textological and Editorial Studies

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2022-12-01

How to Cite

1.
WODNIAK, Katarzyna. Editorial form of the “Przyjaciółka” weekly – inspirations and changes. Part 1: 1948–1956. The Art of Editing. Textological and Editorial Studies. Online. 1 December 2022. Vol. 22, no. 2, pp. 177-194. [Accessed 12 December 2025]. DOI 10.12775/SE.2022.00036.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 22 No. 2 (2022): Book without borders, ed. by M. Bizior-Dombrowska and P. Chłopek

Section

Articles, documents, manuscripts

License

Copyright (c) 2022 Katarzyna Wodniak

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 890
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

“Moja Przyjaciółka” (Żnin), “Przyjaciółka” (Warsaw), women’s press, aesthetics, typography, visual communication, propaganda
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop