Constellations of the “rebellious”. Around the biography of Józefa Kodis (Krzyżanowska)
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00011Keywords
early generations of Polish women students, memoirs, Russia, Switzerland, United States, autobiographical writing, interwar Poland, social activism, feminist pacifismAbstract
Despite the growing attention of scholars studying the history of Polish women’s movement in the 19th and 20th centuries as well as Polish women’s lives and their autobiographical writing, there is still a significant number of female activists and authors who – despite their remarkable personality and/or pioneering work – met with little interest. One of those extraordinary women is Józefa Krzyżanowska-Kodis (1865–1940), one of the first Polish women to receive a doctorate in philosophy (from University of Zurich in 1893), a socialist, feminist, and co-founder of the Polish Section of the Women’s International League for Peace and Freedom. Although she was unsuccessful in her efforts to obtain a university position in the United States, Józefa Kodis (Kodisowa) was a passionate philosopher, as well as a social activist and publicist. The few scholarly pieces on her focused on her friendship with Carl Hauptmann. By contrast, the author proposes to have a closer look at the memoirs of Józefa and her daughter Zofia Kodis-Freyer and other archival sources in order to present the most important experiences, cultural and interpersonal constellations, and networks that shaped Kodisowa’s biography and perspective on female emancipation, female-male relations, social (in)equality, and pacifism.
References
Avenarius, Richard, 1953, w: Neue Deutsche Biographie 1, https://www.deutsche-biographie.de/pnd116389311.html#ndbcontent, dostęp: 20.09.2021.
Barlicki N., 1937, Aleksander Dębski. Życie i działalność 1857–1935, Warszawa.
Berger E., 2000, Erkundungen zu Carl Hauptmanns „Sonnenwanderer“, „Orbis Litterarum” (15).
Bleker J., Ludwig S., 2007, Emanzipation und Eugenik. Die Briefe der Frauenrechtlerin, Rassenhygienikerin und Genetikerin Agnes Bluhm an den Studienfreund Alfred Ploetz aus den Jahren 1901–1938, mit einer biographischen Einführung von J. Bleker, Husum.
Carl Hauptmann, pisarz z krainy Liczyrzepy, 2017, oprac. i szkic końcowy M. Półrola, Łódź.
Creese M. R. S., Creese T. M., 2015, Ladies in the Laboratory IV: Imperial Russia’s Women in Science, 1800–1900, Langham.
Czarnecka M., 2003, Carla Hauptmanna życie i droga twórcza od naukowca do poety, w: C. Hauptmann, Lot sowy. Antologia utworów literackich, pod red. M. Czarneckiej, Wrocław.
Domarańczyk D., 2014, Wkład Polek w rozwój myśli psychologicznej na przełomie XIX i XX wieku, w: Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy”: Polki w realiach epoki, t. 2, pod red. J. Kity i M. Sikorskiej-Kowalskiej, Łódź.
Goldstein W., 1931, Carl Hauptmann: ein Lebensbild, Schweidnitz.
Goldstein W., 1931, Carl Hauptmann: eine Werkdeutung, Breslau.
Hauptmann M., 2014, Drogi mojego życia. Wspomnienia, tłum. M. Mackiewicz, wstęp, posłowie oraz red. nauk. K. A. Kuczyński, Jelenia Góra–Szklarska Poręba.
Henrich D., 1991, Konstellationen: Probleme und Debatten am Ursprung der idealistischen Philosophie (1789–1795), Stuttgart.
Hulewicz J., 1939, Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Kraków.
Hulewicz J., 1958, Wstęp, w: R. Pachucka, Pamiętniki z lat 1886–1914, wstęp i objaśnienia J. Hulewicz, Wrocław.
Iwasyk E., 2012, Briefe an Carl Hauptmann in den Beständen der Handschriftenabteilung der Universiätsbibliothek Wrocław, w: Carl Hauptmann w polskiej nauce i krytyce literackiej, pod red. K. A. Kuczyńskiego, Włocławek.
Kiper D., 2019, Wpływ polskiej emigracji w Europie Zachodniej na życie politycznej Polonii amerykańskiej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku, „Studia Polonijne” t. 40.
Kodis-Freyerowa Z., „Wspomnienia”, Biblioteka Narodowa, rps. akc. 11258, k. 1.
Kodisowa J., 1909, Kwestia rodziny w sprawie kobiecej, Warszawa.
Kodisowa J., 1925, Ze wspomnień osobistych, w: Gabriel Narutowicz: pierwszy Prezydent Rzeczypospolitej. Księga pamiątkowa, Warszawa.
Kodisowa z Krzyżanowskich J., [Wspomnienia z lat ok. 1870–1890], Biblioteka Narodowa, rps. akc. 13.660, z. 1, k. 1.
Konstellationsforschung, 2005, Hrsg. von M. Mulsow, M. Stamm, Frankfurt am Main.
Krajewski J., 1967–1968, Kodisowa z Krzyżanowskich Józefa (1865–1940), w: Polski słownik biograficzny, t. 13, Wrocław.
Krajewski J., 1967–1968, Kodisowa z Krzyżanowskich Józefa (1865–1940), w: Polski słownik biograficzny, t. 13, komitet red. B. Leśnodorski et al., Wrocław.
Krzeczkowski K., 1933, Dzieje życia i twórczości Edwarda Abramowskiego, Warszawa.
Kwiatkowski T., 1985, Zasłużony organizator życia filozofii w Polsce (Władysław Weryho, 1864–1916), „Życie i Myśl”, t. 34, z. 6.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’ Université de Genève. Semestre d’Hiver 1886–1887, 1886, Genève.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’Université de Genève. Semestre d’été 1886, 1886, Genève.
Liste des autorités, professeurs, étudiants et assistants de l’Université de Genève. Semestre d’été 1887, 1887, Genève.
Maternicki J., 1979, Filozofowie o historii 1899–1918 (Adam Mahrburg, Józefa Kodisowa, Florian Znaniecki), „Przegląd Humanistyczny”, nr 9.
Monakow C. von, 1895, Experimentelle und pathologisch-anatomische Untersuchungen über die Hauberegion, den Sehhügel und die Regio subthalamica […], „Archiv für Psychiatrie“ (t. 27), z. 1.
Musioł K., 1960, Carl Hauptmann und Josepha Kodis. Ihr gegenseitiges Verhältnis im Spiegel des dichterischen Werkes, „Deutsche Vierteljahrsschrift für Literaturwissenschaft und Geisteswissenschaften”, z. 34.
Na straży praw kobiet. Pamiętnik Klubu Politycznego Kobiet Postępowych 1919–1930, 1930, oprac. S. Bujak-Boguska, Warszawa.
Osada S., 1957, Historia Związku Narodowego Polskiego, t. 1: 1880–1905, Chicago.
Polskie kobiece stowarzyszenia i związki współpracy międzynarodowej kobiet, 1939, oprac. J. Bełcikowski, Warszawa.
Polskie Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Wykształceniem w latach 1926–1936, 1936, Warszawa.
Report of the Sixth Congress of the Women’s International League for Peace and Freedom: Prague, August 24th to 28th, 1929, [1929], Geneva.
Rupp L. J., 1997, Worlds of Women. The Making of an International Women’s Movement, New Jersey.
Rynkowska M., 2014, Józefa Kodis, partnerka intelektualna Carla Hauptmanna, w: „I znów błyszczą moje góry”: szkice o Carlu Hauptmannie, red. i wstęp K. A. Kuczyński, Włocławek.
Rynkowska M., 2014, Śladami dróg niepokornej: Józefa Kodis – działaczka społeczno-oświatowa, w: Carl Hauptmann i krąg jego przyjaciół = Carl Hauptmann und sein Freundeskreis, pod red. K. A. Kuczyńskiego, tłum. M. Miatkowska, Szklarska Poręba–Jelenia Góra.
Schaser A., Schraut S., 2019, Einleitung: Die (fehlende) Historiographie zu den Frauenbewegungen in Europa, w: Erinnern, vergessern, umdeuten? Europäische Frauenbewegungen im 19. und 20. Jahrhundert, Hrsg. von A. Schaser, S. Schraut, P. Steymans-Kurz, Frankfurt am Main.
Sharp I., Acsády J., Vukov N., 2017, Internationalism, Pacifism, Transnationalism: Women’s Movement and the Building of a Sustainable Peace, w: Women Activist between War and Peace: Europe 1918–1923, ed. by I. Sharp, M. Stibbe, London.
Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, 1939, Kraków.
Stegmann N., 2000, Die Töchter der geschlagenen Helden. „Frauenfrage“, Feminismus und Frauenbewegung in Polen 1863–1919, Wiesbaden.
Stroka A., 1962, Karol Hauptmann, brat Gerharta. Człowiek i pisarz, „Kwartalnik Neofilologiczny”, nr 4.
Thwing Ch., 1894, The College Woman, New York.
Trelease W., 1901, The Academy of Science of St. Louis, „Science”, Vol. 13, Iss. 330.
Walewska C., 1922, Kobieta polska w nauce, Warszawa.
Wierzbicka M., 2009, Polskie Stowarzyszenie Kobiet z Wyższym Wykształceniem, w: Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, pod red. A. Janiak-Jasińskiej, K. Sierakowskiej i A. Szwarca, Warszawa.
Wilmers A., 2008, Pazifismus in der internationalen Frauenbewegung (1914–1920): Handlungsspielräume, politische Konzeptionen und gesellschaftliche Auseinandersetzungen, Essen.
Women in a Changing World. The Dynamic Story of the International Council of Women since 1888, 1966, London.
Zawiszewska A., 2017, „Ster” pod redakcją Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit. Lwów 1895–1897 (z antologią i bibliografią zawartości), Szczecin.
Zweidler C., 1994, Die Bombenaffäre 1889 auf dem Zürichberg, w: „Zuflucht Schweiz“. Der Umgang mit Asylproblemen im 19. und 20. Jahrhudert, Hrsg. von C. Goerhke, W. G. Zimmermann, Zürich.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Monika Bednarczuk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 606
Number of citations: 0