Civic mindset of Wincenty Ignacy Marewicz and its biographic contexts. "Ofiara dla Ojczyzny… roku 1792, maja dnia 14 w Wilnie"
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.0009Keywords
Wincenty Ignacy Marewicz, biographism, Polish-Russian war, civic sacrifice, civic mindset, patriotism, “skinny writer”Abstract
Wincenty Ignacy Marewicz (1755–1822) – a little-known writer of the Polish Enlightenment with a rich and varied legacy. His works and biography are still not fully studied. The material presented here is a critical study with an introduction. It is a copy of the civic sacrifice made by Marewicz and recorded in the Vilnius Civil and Military Commission at a time when the homeland, threatened by war with Russia, was facing mortal danger. The writer published it in a separate print and sent it to Stanisław August, as we know from his letter to the ruler dated 31 May 1792.
Undoubtedly, Ofiara dla Ojczyzny is evidence of Wincenty Marewicz’s patriotism, his civic responsibility and devotion. It is at the same time a somewhat untypical readiness to provide for the motherland’s vital needs, as it reveals the whereabouts of a “skinny writer”, who is at the same time an impoverished nobleman, honesty, reluctance to cover up difficult economic and financial matters. The text also includes a number of other constant elements of Marewicz’s attitude, visible in his stricte literary activities. Ofiara dla Ojczyzny is a public, and at the same time deeply personal, document, which is worth commemorating.
References
Bibliografia podmiotowa – źródła
Ofiara dla Ojczyzny Wincentego Ignacego Kościeszy Marewicza, rotmistrza województwa trockiego, roku 1792, maja dnia 14 w Wilnie (kopia ofiary obywatelskiej zapisanej w Komisji Cywilno-Wojskowej wileńskiej), Wilno 1792.
List Wincentego Ignacego Marewicza do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z 31 maja 1792 r. (pochodzi ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie / Muzeum Książąt Czartoryskich: Korrespondencya polska lit. M z lat 1777–1792, Ca 1701–1800, 1354 s., nr inw. BCz-rkps-927 IV (dokument ze s. 309).
Bibliografia przedmiotowa
„Korespondent Warszawski”, 7 VI 1792, nr 16.
„Kurier Warszawski” 1822, nr 56.
Aleksandrowska E., 1974, Marewicz Wincenty Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, t. 19, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Aleksandrowska E., 1994, Wincenty Ignacy Marewicz (1755–1822), w: Pisarze polskiego oświecenia, t. 2, red. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński, Warszawa.
Balaišytė L., 2020, Vincentas Ignacas Marevičius apie save ir Tėvynę: XVIII a. pabaigos literato (savi)refleksijos, w: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė: personalijos, idėjos, refleksijos / sudarytoja Ramunė Šmigelskytė-Stukienė Vilnius, Lietuvos istorijos institutas, Vilnius.
Giedroyć J., 2015, Wędrówki ulicami wileńskimi: na Świętojańskiej mieszkali magnaci, „Kurier Wileński”, z 8 maja, https://kurierwilenski.lt/2015/05/08/wedrowki-ulicami-wilenskimi-na-swietojanskiej-mieszkali-magnaci.
Gordziejew J., 2010, Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Sejmu Czteroletniego (1789–1792), Kraków.
Janowski M., 2008, Narodziny inteligencji 1750–1831, Warszawa.
Jędrzejewski P., 2013, Akta Komisji Porządkowych Cywilno-Wojskowych (1790–1794), „Krakowski Rocznik Archiwalny”, t. 19.
Kaleta R., 1973, Miejsce i społeczna funkcja literatów w okresie Oświecenia, w: Problemy literatury polskiej okresu oświecenia, t. 1, red. Z. Goliński, Wrocław.
Kaleta R., 1971, Oświeceni i sentymentalni. Studia nad literaturą i życiem w Polsce w okresie trzech rozbiorów, Wrocław.
Kostkiewiczowa T., 2019, Mnemozyne i córki. Pamięć w literaturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku, Toruń.
Kostkiewiczowa T., 1987, Z zagadnień perswazji w prozie publicystycznej polskiego Oświecenia, „Pamiętnik Literacki”, z. 3.
Maksimowicz K., 1992, Konstytucja 3 maja w anonimowej poezji politycznej lat 1791–1792, w: „Rok Monarchii Konstytucyjnej”. Piśmiennictwo polskie z lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 maja, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa.
Maksimowicz K., 2012, Sposoby rozpowszechnienia wierszy polityczno-okolicznościowych w dobie Sejmu Wielkiego i konfederacji targowickiej, w: Byle w ludziach światło było… Księga pamiątkowa ku czci profesora Wacława Woźnowskiego w dziesiątą rocznicę jego śmierci, pod red. G. Zająca, Kraków.
Marewicz W. I., 2018, Zbiory poetyckie, oprac. i wstępem opatrzyła A. Petlak, Łódź.
Marewicz W. I., 1792, Opis iluminacji danej w dniu 3. maja roku 1792 na przedmieściu wileńskim, ku Łukiszkom idąc, na ulicy Podgórskiej pod numerem 865, w chałupce Wincentego Ignacego Marewicza, rotmistrza województwa trockiego, [Wilno].
Mościcki H., 1917, Generał Jasiński i powstanie kościuszkowskie, Warszawa.
Nefelonikones, urywki z ociemicielstwa. Zbiór osobliwych obrazów z dzieł dawnego świata w rękopiśmie Marewicza między powieściami tegoż autora ku wiecznej pamięci zachowany. Z przymówieniem się do uczonego rodaka J. H. W. Przepisane i wydane przez L. K., 1836, Paryż.
Odpowiedź ze strony W. Wincentego Marewicza [...] przeciwko: WW. Urbanowi Prezesowi Sądów Ziemskich Wileń. – Maxymilianowi Rotmistrzowi – Ignacemu Budown: Xstwa Zmudz: braciom rodzonym Jazdowskim – Bonifacemu Komornikowi Oszmiań: oycowi – Felixowi synowi Podhoreckim – oraz sławetnym Barbarze matce, Fryderykowi i Ferdynandowi synom, Zuzannie i Karolinie córkom Gregierom Obywatelom Miasta Wilna, [1820], [układał i podpisał Bernard Sobański], b.m.w.
Ofiara ur. Teodora Lutyńskiego, [1792], Warszawa.
Petlak A., 2019, Komentarze wydawcy do „Nefelonikones…” Wincentego Ignacego Marewicza, w: Komentarze i przypisy w książce dawnej i współczesnej, pod red. B. Mazurkowej, Katowice.
Petlak A., 2016, Przyczynek do badań nad ramą wydawniczą utworów dramatycznych Wincentego Ignacego Marewicza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, z. 4 (34): „Na szlakach literatury…” Prace literaturoznawcze i edytorskie ofiarowane Profesor Barbarze Wolskiej z okazji siedemdziesiątych urodzin oraz czterdziestopięciolecia pracy naukowej, pod. red. M. Szymor-Rólczak.
„Rok Monarchii Konstytucyjnej”. Piśmiennictwo polskie z lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 maja, 1992, praca zbiorowa pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa.
Sprawa W. JP. Wincentego Marewicza byłego niegdyś rotmistrza, a teraz urzędnika cywilnego miasta Warszawy z WW. JPP. Urbanem prezydentem ziemskim wileńskim, Maxymiliianem Jazdowskiemi [...] obywatelami wileńskimi z dokładem ich opieki, [1819], [pisał Ignacy Łagiewnicki], Wilno.
Szczere interesowanie się Marewicza za Marewiczem do Jaśnie Oświeconego Księcia Jmci Macieja Radziwiłły, kasztelana wileńskiego, kawalera polskich orderów, podane w Nieświeżu w ręko piśmie roku 1791 msca d. 2, 1791, b.m.w.
Wiersze imieninowe poetów z drugiej połowy XVIII wieku, 2011, wstęp, wybór tekstów i opracowanie B. Wolska, B. Mazurkowa i T. Chachulski, Warszawa.
Wiersze polityczne Sejmu Czteroletniego, cz. 1: 1788–1789, 2000, z papierów E. Rabowicza opracowała K. Maksimowicz, Warszawa.
Wilkowski M., Historia wynagradzania twórczości, Fundacja Nowoczesna Polska, http://prawokultury.pl/publikacje/.
Zahorski A., 1959, Centralne instytucje policyjne w Polsce w dobie rozbiorów, [przedmowa B. Leśnodorski], Studia z Dziejów Polski w Okresie Oświecenia 2, Warszawa.
Zahorski W., 1927, Przewodnik po Wilnie, wyd. 4 przejrzane i uzup., Wilno.
Źródła do dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego i Podlasia. Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku, 2009, pod red. J. Maroszka, Repozytorium wiedzy, t. 1: Dziekanat Brasławski, oprac. K. Jodczyk, Białystok.
Żytkowicz L., 1935, Stosunki skarbowe W. Ks. Litewskiego w dobie insurekcji Kościuszkowskiej, „Ateneum Wileńskie. Czasopismo naukowe, poświęcone badaniom przeszłości ziem Wielkiego Ks. Litewskiego”, R. 10.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Anna Petlak
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nd/4.0/88x31.png)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 890
Number of citations: 0