Ilustracja w przekładzie. Przekład i redakcja ilustrowanych książek dla dzieci i młodzieży

Abstrakt

Tłumaczenie i redakcja ilustrowanych książek dla młodych czytelników wiąże się z wieloma problemami, które wynikają z konieczności przetransponowania do nowej edycji zarówno tekstu przełożonego na język i kulturę docelową, jak i oryginalnych ilustracji. Ich obecność każdorazowo powoduje konieczność zastosowania różnego rodzaju zabiegów technicznych służących dopasowaniu odmiennej objętości tekstu do ustalonej już szaty graficznej. Niejednokrotnie pojawiają się także pytania o konieczność zamieszczenia ilustracji z pierwodruku w nowej wersji językowej. Niekiedy skutkuje to rezygnacją z nabycia danego tytułu ze względu na jego nieprzystawalność lub zbyt wielkie zmiany zaburzające koncepcję książki, która traci przez to na wartości; do tego dochodzi kwestia naruszenia praw autorskich. Zdarza się też, że wydawnictwa kupują licencje tylko na tekst – tworzą własną okładkę, nowe ilustracji czy szatę graficzną. W sytuacji nieprzystawalności słowa i obrazu przed tłumaczem i przed służącym mu radą i odpowiadającym za ostateczny kształt publikacji redaktorem pojawia się wyzwanie dostosowania przekładu do ilustracji lub ilustracji do przekładu, po wcześniejszym ustaleniu, co stanowi w książce dominantę. W przypadku utworów z kanonu, głównie arcydzieł literackich, nie należy zapominać o tradycji, o zakorzenionych w świadomości, utrwalonych przez wybitne i cenione przekłady oraz ilustracje wyobrażeniach i rozwiązaniach, do których zawsze musi ustosunkować się współtworzący nową edycję tłumacz, ilustrator i redaktor. Książka ilustrowana, zwłaszcza przełożona, to duże wyzwanie dla twórców i wydawnictwa, stawiające przed uczestnikami procesu wydawniczego nowe cele i zadania, zmuszające ich do zadawania wielu pytań, na które najczęściej otrzymują oni odmienne, właściwe dla danego egzemplarza odpowiedzi.