Cenzura carska wobec publikowanej korespondencji wielkich romantyków
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2019.0018Słowa kluczowe
Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, XIX–XX wiek, edycje korespondencji, cenzuraAbstrakt
W artykule zrekonstruowano stosunek cenzury rosyjskiej do publikowanej korespondencji Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Zwrócono uwagę na przykłady autocenzury stosowanej przez poetów oraz praktyki cenzurowania spuścizny epistolograficznej przez rodziny i wydawców przygotowujących do druku zbiory ich korespondencji. Przede wszystkim jednak omówiono ingerencje urzędników cenzury carskiej w gotowe zbiory listów, które starano się opublikować w zaborze rosyjskim, a zwłaszcza w edycje importowane spoza tego terenu. Opisano: wydania: a) których w ogóle nie pozwolono rozpowszechniać; b) które dopuszczono do obiegu warunkowo po usunięciu z nich kwestionowanych fragmentów; c) oraz te, co do których nie miano zastrzeżeń.
Bibliografia
Dąbrowicz E., 2000, Listy-lustra (Pomiędzy Juliuszem Słowackim a Salomeą Bécu), w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, pod red. J. Sztachelskiej i E. Dąbrowicz, Białystok.
Dąbrowicz E., 2012, Poeta anonim, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (3): Autografy i edycje. Wokół tekstów Zygmunta Krasińskiego, pod red. M. Strzyżewskiego.
Fiećko J., 2005, Rosja Krasińskiego. Rzecz o nieprzejednaniu, Poznań.
Hertz P., 1997, Uwagi o listach Juliusza Słowackiego, w: idem, Gra tego świata, Warszawa.
Kłągiewicz Andrzej Benedykt, 1967–1968, w: Polski słownik biograficzny, t. 13, Wrocław.
Kostecki J., Rowicka M., 2006, Granice wolności słowa w zaborze rosyjskim w latach 1865–1904. Wykaz publikacji polskojęzycznych zakwestionowanych oraz dopuszczonych do obiegu przez carską cenzurę zagraniczną, t. 1–3, Warszawa.
Kowalska M., 2012, Warsztat wydawniczy Ignacego Janickiego, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (2): Dziewiętnastowieczni edytorzy i wydawcy, pod red. M. Strzyżewskiego.
Krasiński Z., 1860, Wyjątki z listów […], t. 1, z przedmową K. Gaszyńskiego, Paryż.
Krasiński Z., 1912, Listy […] do Augusta Cieszkowskiego, t. 1: Listy z lat 1840–1847, t. 2: Listy z lat 1848–1859, wyd. z autografów J. Kallenbach, wstęp A. Żółtowski, Kraków–Warszawa.
Krasiński Z., 1971, Listy do Konstantego Gaszyńskiego, oprac. i wstępem poprzedził Z. Sudolski, Warszawa.
Krasiński Z., 1975, Listy do Delfiny Potockiej, t. 1, oprac. i wstępem poprzedził Z. Sudolski, Warszawa.
Krasiński Z., 1980, Listy do Henryka Reeve, t. 2, tłum. A. Olędzka-Frybesowa, oprac., wstępem, kroniką i notami opatrzył P. Hertz, Warszawa.
Krasiński Z., 1988, Listy do Augusta Cieszkowskiego, Edwarda Jaroszyńskiego, Bronisława Trentowskiego, t. 1, oprac. i wstępem poprzedził Z. Sudolski, Warszawa.
Lyszczyna J., 2012, Konstanty Gaszyński – pierwszy edytor listów Zygmunta Krasińskiego, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 2 (3): Autografy i edycje. Wokół tekstów Zygmunta Krasińskiego, pod red. M. Strzyżewskiego.
Markuszewska A., 2012, Leopold Méyet jako edytor i wydawca listów romantyków, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (2): Dziewiętnastowieczni edytorzy i wydawcy, pod red. M. Strzyżewskiego.
Markuszewska A., 2014, Listy literackie Zygmunta Krasińskiego, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1–2 (6): Zygmunt Krasiński – edycje i interpretacje, pod red. M. Strzyżewskiego.
Markuszewska A., 2017, Poetyckie światy romantyków. O młodzieńczej korespondencji Zygmunta Krasińskiego i Henryka Reeve’a, Toruń.
Mickiewicz A., 1861, Pisma, t. 6, wydanie zupełne, Paryż.
Mickiewicz A., 1870, Korespondencya, Paryż.
Mickiewicz A., 1874, Korespondencya, wyd. 4, t. 2, Paryż.
Mickiewicz A., 1899, Wybór listów, ułożył J. Kallenbach, Kraków.
Mickiewicz A., 2000, Dzieła. Wydanie Rocznicowe, t. 6: Pisma filomackie. Pisma polityczne z lat 1832–1834, oprac. M. Witkowski, Cz. Zgorzelski przy współpracy A. Paluchowskiego, Warszawa.
Mickiewicz A., 2003, Dzieła. Wydanie rocznicowe, 1798–1998, t. 15: Listy, cz. 2: 1830–1841, oprac. M. Dernałowicz, E. Jaworska i M. Zielińska, Warszawa.
Pawlik-Świetlikowska J., 2000, Korespondencja jako tekst sylwiczny na przykładzie listów Adama Mickiewicza, w: Sztuka pisania. O liście polskim w wieku XIX, pod red. J. Sztachelskiej i E. Dąbrowicz, Białystok.
Słowacki J., 1911, Wybór listów, cz. 1, Warszawa („Biblioteczka Narodowa”).
Słowacki J., 1962, Korespondencja, t. 1, oprac. E. Sawrymowicz, Wrocław.
Słowacki J., 1963, Korespondencja, t. 2, oprac. E. Sawrymowicz, Warszawa.
Sudolski Z., 1959, Początki dziejów spuścizny literackiej Juliusza Słowackiego. (Na marginesie zapomnianych kontaktów rodziny poety z Karolem Szajnochą), w: Juliusz Słowacki. W stopięćdziesięciolecie urodzin. Materiały i szkice, Warszawa.
Sudolski Z., 1968, Korespondencja Zygmunta Krasińskiego. Studium monograficzne, Warszawa.
Sudolski Z., 1986, Juliusz Słowacki jako epistolograf, „Przegląd Humanistyczny”, nr 9/10.
Sudolski Z., 1986, Mickiewicz jako epistolograf, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3/4.
Sudolski Z., 1987, Główne tendencje w rozwoju epistolografii romantycznej w Polsce (Mickiewicz – Krasiński – Słowacki – Norwid), „Przegląd Humanistyczny”, nr 2.
Sudolski Z., 2009, Odzyskane świadectwo, w: K. Gaszyński, Zygmunt Krasiński i moje z nim stosunki, wstępem oraz przypisami opatrzył Z. Sudolski, Opinogóra.
Świat pod kontrolą. Wybór materiałów z archiwum cenzury rosyjskiej w Warszawie, 1994, wybór, przekł. i oprac. M. Prussak, Warszawa.
Winek T., 2013, „Irydiona” boje z cenzurą, w: Literatura w granicach prawa (XIX–XX w.), pod red. K. Budrowskiej, E. Dąbrowicz i M. Lula, Warszawa.
Winek T., 2015, „Długi mój pobyt w Rosji nauczył mię zbytniej ostrożności…”. Pisarze wobec cenzury w latach trzydziestych XIX wieku, „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie”, nr 1 (7): Edytorstwo a cenzura (XIX–XX wiek), pod red. K. Budrowskiej i E. Dąbrowicz.
Zielińska M., 2001, Listy Mickiewicza, w: Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 588
Liczba cytowań: 0