Z dziennika psychologa Juliana Ochorowicza jako dokument osobisty
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2019.0009Słowa kluczowe
Ochorowicz Julian, dziennik osobisty, psychologia XIX wieku, pozytywizm, scjentyzm, literackośćAbstrakt
Artykuł przedstawia interpretację dzieła Z dziennika psychologa. Wrażenia, uwagi i spostrzeżenia w ciągu dziesięciu lat spisane Juliana Ochorowicza. Najpierw opisano ogólny kształt dziennika, jego treść i cechy charakterystyczne. Następnie sformułowano proponowane podejście do tekstu – należy czytać go wbrew intencji autorskiej, nie jako dzieło naukowe dotyczące psychologii, ale jako literacką wypowiedź osobistą. W toku takiej lektury najpierw zwrócono uwagę na Ochorowicza jako edytora swojego własnego dziennika – zwłaszcza na dodane przez niego przed publikacją zapisków przypisy i komentarze. Później zaprezentowano strategie, jakie zastosował diarysta, by przekonać czytelników o scjentycznym charakterze utworu, które paradoksalnie akcentują jego literackość. W ostatnim fragmencie artykułu skupiono się na egzystencjalnym doświadczeniu pisania dziennika jako dążeniu do zachowania w pamięci własnego życia.
Bibliografia
Bobrowska-Nowak W., 1971, Julian Ochorowicz na drogach i bezdrożach psychologii, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 1, s. 67–85.
Chibner D., 2016, Pismo jako metoda psychologii empirycznej, „Kronos”, nr 4, s. 184–204.
Danek D., 2017, Antropologia codziennej conocności, „Konteksty”, nr 1–2, s. 18–30.
Drop K., 2010, Przegrane batalie Juliana Ochorowicza, „Przegląd Psychologiczny”, nr 3, s. 279–290.
Gawor L., 2009, Juliana Ochorowicza filozoficzny program pozytywizmu warszawskiego i koncepcja etyki naukowej, „Sofia: žurnal filosofiv slov'âns'kih krain”, nr 9, s. 69–89.
Krajewski J., 1961, Odnalezione rękopisy Juliana Ochorowicza, „Ruch Filozoficzny”, nr 3, s. 133–136.
Lejeune Ph., 2010, „Drogi zeszycie…”, „drogi ekranie…”. O dziennikach osobistych, przeł. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, wybór, wstęp i opracowanie P. Rodak, Warszawa.
Magnone L., 2010, Narodziny psychoanalizy – Julian Ochorowicz i Zygmunt Freud, „Kronos” nr 3, s. 231–253.
Makuch D. W., 2018, Wokół pojęcia fantazji. Południe XIX wieku i przemiany idealizmu, Warszawa.
Miękina-Pindur J., 2011, Między scjentyzmem a spirytyzmem. Diarystyczna transpozycja wrażeń w autobiografii Juliana Ochorowicza pt. „Z dziennika psychologa: wrażenia, uwagi i spostrzeżenia w ciągu dziesięciu lat spisane”, „Konteksty kultury”, t. 7, s. 165–192.
Ochorowicz J., 1873, O kształceniu własnego charakteru. Odczyt publiczny Juliana Ochorowicza dla młodzieży płci obojej odbyty w Sali Resursy Obywatelskiej dnia 8 marca 1873 r., Nakładem Redakcyi Opiekuna Domowego, Warszawa.
Ochorowicz J., 1876, Z dziennika psychologa. Wrażenia, uwagi i spostrzeżenia w ciągu dziesięciu lat spisane przez Juliana Ochorowicza, Nakładem i drukiem Władysława Dębskiego, Warszawa.
Pacholik-Żuromska A., 2016, Intencjonalność – rozumienie – samowiedza. Filozoficzny problem poznania w świetle nauk kognitywnych, Toruń.
Piłat R., 2013, Aporie samowiedzy, Warszawa.
Podolska J., Refleksje nad kształtem dziennika literackiego, „Prace Polonistyczne” 1990, t. 46, s. 197–223.
Skarga B., 1975, Julian Ochorowicz. Pozytywizm i okultyzm, w: Polska myśl filozoficzna i społeczna, t. 2, pod red. B. Skargi, Warszawa, s. 92–136.
Czy powrót do introspekcji? Zbieranie i analiza danych słownych, 1995, pod red. T. Tyszki, Warszawa.
Ziemski P., 2000, Filozofia psychologii w projekcie klasyfikacji nauk Juliana Ochorowicza, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Filozofia”, nr 8, s. 81–92.
Ziemski P., 1998, O przekraczaniu granic nauki. Szkic z historii polskiego pozytywizmu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Filozofia”, nr 7, s. 51–62.
Zimand R., 1990, Diarysta Stefan Ż., Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 644
Liczba cytowań: 0
