Norwidowy Album Orbis a idea „pięknej książki”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2013.018Słowa kluczowe
Cyprian Norwid, Album Orbis, idea „pięknej książki”, ruch wydawniczy w XIX wieku, artystyczna działalność NorwidaAbstrakt
Autor tekstu stara się wskazać na niedostrzeżony dotąd w badaniach nad Albumem Orbis wątek dotyczący relacji tego dzieła Cypriana Norwida z ideą „pięknej książki”, która – historycznie rzecz ujmując – w postaci ruchu wydawniczego rozwijała się pod koniec XIX wieku, lecz jej zwiastuny (m.in. za sprawą wydawnictw Edwarda Moxona) pojawiły się jeszcze w latach pięćdziesiątych. Artykuł wskazuje na trzy czynniki, pozwalające na postawienie takiej tezy wpływologicznej i zarazem interpretacyjnej. Pierwszy z nich wiąże się ze specyficzną relacją słowa z obrazem w dziele Norwida, budowaną m.in. na podstawie zasady interferencji, dopełniania, koniunkcji form itd., gdzie obraz jest elementem niezależnym, samodzielnym, a nawet dominującym. Drugim czynnikiem jest estetyka form. To, co uderza przy pobieżnym oglądzie całości Norwidowego zbioru, to duży stopień dbałości o porządek w przestrzennym rozmieszczeniu obiektów, a także – mimo wyboru formy szkicu jako dominującej – troska o artystyczny efekt finalny. I wreszcie trzeci czynnik – związany z kategorią całości. Nie tylko odnosi się on do historiozoficznego paradygmatu, w jakim porusza się autor Vade-mecum (zbiór pokazuje dzieje kultury świata), lecz także określa porządek elementów zbioru. Karty Album Orbis sprawiają wrażenie jednej płaszczyzny, w której poszczególne części – nawet miejsca vacatowe – tworzą jeden spójny przekaz semantyczny i artystyczny. Jeśli nawet idea „pięknej książki” nie jest tropem najważniejszym i jedynym, jaki wywarł wpływ na ostateczny kształt dzieła tak wielowątkowego i wielowymiarowego, jakim jest Album Orbis, to zbieżność ta warta jest odnotowania choćby z uwagi na artystyczny walor Norwidowego zbioru.
Bibliografia
Bobrowska B., 2004, „Enklawy quasi-ikoniczne” w powieści Bolesława Prusa „Dusze w niewoli”, w: Literatura i sztuka drugiej połowy XIX wieku. Światopogląd – postawy – tradycje, pod red. B. Bobrowskiej, S. Fity i J. A. Malika, Lublin, s. 45–84.
Chlebowski P., 2009, Romantyczna silva rerum. O Norwidowym „Albumie Orbis”, Lublin.
Forkiewicz J., 1974, Dawny atlas. Szkic z dziejów książki ozdobnej, Gdańsk.
Ingarden R., 1958, O budowie obrazu, w: idem, Studia z estetyki, t. 2, Warszawa.
Janta A., 1962, Na tropach Norwida w Ameryce, w: Norwid żywy, pod red. W. Günthera, Londyn.
Jaworska A., 2008, Historia jako opowieść o widzeniu artysty. „Album Orbis” Cypriana Norwida, w: Norwid – artysta. W 125. rocznicę śmierci poety, pod red. K. Trybusia, W. Ratajczaka i Z. Dambek, Poznań.
Malraux A., 2005, Muzeum wyobraźni (fragmenty), przeł. A. Dziadek, w: Muzeum sztuki. Antologia, wstęp i red. M. Popczyk, Kraków, s. 186–210 (seria: „Horyzonty Nowoczesności”, t. 42).
Norwid C., Album Orbis, sygn. 1591 i 1592, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Zakład Zbiorów Graficznych.
Norwid C., 1971, List Norwida do Bronisława Zaleskiego z 1 lipca 1872 roku, w: C. Norwid, Pisma wszystkie, t. 9: Listy, cz. 2, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa.
Norwid C., 1971, List Norwida do Bronisława Zaleskiego z 5 lipca 1872 roku, w: C. Norwid, Pisma wszystkie, t. 9: Listy, cz. 2, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa.
Norwid C., 1971, Pisma wszystkie, t. 9: Listy, cz. 2, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa.
Rzepińska M., 1989, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, t. 1, Warszawa.
Teleżyńska E., 1994, Nazwy barw w twórczości Cypriana Norwida, Warszawa („Seria Słownikowych Zeszytów Tematycznych”, z. 2, pod red. J. Puzyniny).
Wallis M., 1972, Napisy w obrazach, „Studia Semiotyczne”, t. 2.
Wallis M., 1983, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, Warszawa.
Wiercińska J., 1986, Sztuka i książka, Warszawa.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 583
Liczba cytowań: 0