Michał Arct. Dylematy warszawskiego księgarza-wydawcy schyłku XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2013.005Słowa kluczowe
Michał Arct, warszawscy wydawcy, księgarstwo, rynek wydawniczy, cenzura, represje, czytelnictwo, typografiaAbstrakt
Tematem artykułu są dylematy, z jakimi borykali się dziewiętnastowieczni księgarze i wydawcy. Na przykładzie działalności wydawnictwa Michała Arcta omówione zostały najważniejsze zagadnienia, dotyczące obrotu książką na rynku wydawniczym oraz główne problemy księgarzy i wydawców, np.: cenzura i represje ze strony zaborców oraz dostosowanie prowadzonej działalności wydawniczej do panujących warunków, niski procent czytelnictwa i związane z tym problemy w pozyskiwaniu klientów, którzy byli gwarantem dochodowości firmy, określenie profilu wydawniczego firmy, znalezienie autorów chętnych do współpracy z wydawcą i utrzymywanie z nimi dobrych relacji, ustalenie właściwego nakładu planowanego druku, estetyka szaty graficznej wydawanych publikacji.
Bibliografia
Arct M., 1929, Jak powstaje książka, Warszawa.
Arct M., 1926, Piękno w książce, Warszawa.
Arct M., Przedmowa do wydania pierwszego, w: idem, Słownik frazeologiczny: poradnik dla piszących, Warszawa 1928, s. V–VI.
Arct M., Wstęp, w: M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego, t. 1, Warszawa 1916.
Arct S., 1962, Okruchy wspomnień, Warszawa.
Arct S., E. Pawłowska, 1961, Wydawcy warszawscy w latach 1878–1914: szkic do dziejów wydawnictw książek w Polsce, w: Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie, red. J. Tazbir, Warszawa.
Bałabuch H., 2001, Nie tylko cenzura. Prasa prowincjonalna Królestwa Polskiego w rosyjskim systemie prasowym w latach 1865–1915, Lublin.
Bezmyślność w wydawnictwach, „Wiadomości Bibliograficzne Warszawskie. Miesięcznik dla czytających i kupujących książki i pisma” 1886, nr 1.
Biblioteczka miłośnika przyrody: wydawnictwa Michała Arcta w Warszawie, Warszawa 1907.
Brandes G., 1898, Polska, Lwów.
Do księgarzy i pisarzy o książki dla Gdańska, w: S. Przybyszewski, Listy, t. 3: 1918–1927, zebrał, życiorysem, wstępem i przypisami opatrzył S. Helsztyński, Wrocław 1954.
Dunin J., 1982, Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX i XX wieku, Łódź.
Estreicher K., 1911, Bibliografia polska XIX stulecia: lata 1881–1900, t. 3, Kraków.
Feyl O., 1971, Niemieccy wydawcy i bibliotekarze jako popularyzatorzy literatury polskiej w XIX i XX w., „Studia o Książce”, t. 2.
Fiszer L., 1959, Wspomnienia starego księgarza, Warszawa.
Frycie S., 1996, Współczesna nauka o literaturze dla dzieci i młodzieży i jej przedstawiciele, Piotrków Trybunalski.
Hoesick F., 1929, Ze wspomnień o cenzurze rosyjskiej w Warszawie, Warszawa.
Janiak-Jasińska A., 1998, Aby wpadło w oko… O reklamie handlowej w Królestwie Polskim w początkach XX wieku, Warszawa.
Jaskuła R., 2007, Księgarnia B. Behra ośrodkiem wydawniczym polskiej książki w Berlinie w XIX wieku, w: Książka, biblioteka, informacja. Między podziałami a wspólnotą, red. J. Dzieniakowska, Kielce.
Kalendarz Księgarsko-Literacki na rok 1891, Warszawa 1890.
Kamionkowa J., 1970, Życie literackie w Polsce w pierwszej połowie XIX w. Studia, Warszawa.
Katalog dzieł nakładowych (lub w większej ilości nabytych) księgarni Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1894.
Katalog księgarni, składu nut, Warszawa 1889.
Katalog księgarni i składu nut, Warszawa 1892.
Katalog księgarni, składu nut oraz ekspedycji pism krajowych i zagranicznych Michała Arcta, Warszawa 1890.
Katalog księgarni i składu nut oraz ekspedycji pism krajowych i zagranicznych Michała Arcta, Warszawa 1892.
Katalog księgarni, składu nut oraz ekspedycji czasopism krajowych i zagranicznych w miejscu i na prowincji M. Arcta w Warszawie i Lublinie, Warszawa 1889.
Katalog nowych książek i składu nut, Warszawa 1894.
Katalog nowych książek księgarni i składu nut, Warszawa 1892.
Katalog nowych książek i składu nut oraz ekspedycji pism krajowych i zagranicznych M. Arcta, Warszawa 1894.
Katalog nowych książek księgarni i składu nut oraz ekspedycji pism krajowych i zagranicznych M. Arcta, nr 5, Warszawa 1894.
Katalog wydawnictw: książki ogólnokształcące, podręczniki szkolne, książki popularnonaukowe, książki dla wszystkich, książki dla dzieci i młodzieży, wydawnictwa muzyczne, Warszawa 1914.
Konieczny M., Reklama: poradnik w sprawach nowoczesnej kupieckiej reklamy: podręcznik dla szkół zawodowych: wiadomości ogólne, podstawy psychologiczne, ogłoszenie gazetowe, list reklamowy, prospekt, broszura, katalog, Poznań 1938.
Kostecki J., 1983, O niektórych cechach kultury czytelniczej w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX w., „Rocznik Biblioteki Narodowej”, t. 19.
Kostecki J., 1979, Sprzedaż i rozdawnictwo książek w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX wieku, „Studia o Książce”, t. 9, s. 65–99.
Kostecki J., 2011, Trudny proces przenikania. Carska cenzura zagraniczna wobec importu publikacji w języku polskim w latach 1865–1914, Warszawa.
Kostecki J., M. Rowicka, 2006, Granice wolności słowa w zaborze rosyjskim w latach 1865–1904. Wykaz publikacji polskojęzycznych zakwestionowanych oraz dopuszczonych do obiegu przez carską cenzurę zagraniczną, t. 1–3, Warszawa.
Księgarnia i Skład Nut M. Arcta w Warszawie. Katalog wydawnictw własnych oraz w większej ilości nabytych, Warszawa 1895.
Lexikon des Buchwesens, Hrsg. von J. Kirchner, Stuttgart 1952.
Lexikon des gesamten Buchwesens, Hrsg. von S. Corsten, G. Pflug, F. A. Schmidt-Künsemüller, Stuttgart 1987.
List Roberta Wolffa do Władysława Stanisława Reymonta z 23 lutego 1903 roku, w: Władysław St. Reymont pod znakiem „panteizmu druku”. Fragmenty korespondencji z firmą Gebethner i Wolff (1894–1926), oprac. B. Koc, Warszawa 2000.
List Roberta Wolffa do Władysława Stanisława Reymonta z 8 czerwca 1898 roku, w: Władysław St. Reymont pod znakiem „panteizmu druku”. Fragmenty korespondencji z firmą Gebethner i Wolff (1894–1926), oprac. B. Koc, Warszawa 2000.
Maliszewski E., 1904, Szkolnictwo i oświata, w: Opis ziem zamieszkanych przez Polaków pod względem etnograficznym, geograficznym, historycznym, artystycznym, przemysłowym, handlowym i statystycznym, t. 2: Królestwo Polskie, Warszawa.
Markiewicz H., 2004, Pozytywizm, Warszawa.
Nowak P., 1990, Nasycenie książką i prasą na ziemiach polskich w latach 1795–1918, w: Instytucje – publiczność – sytuacje lektury. Studia z historii czytelnictwa, t. 2, Warszawa.
Ogłoszenie księgarni i składu nut M. Arcta w Warszawie, w: Katalog nowych książek Księgarni i Składu Nut oraz Ekspedycji Pism Krajowych i Zagranicznych M. Arcta nr 5, Warszawa 1894.
Ogłoszenie Księgarni Michała Arcta w Lublinie, w: Kalendarz Lubelski na rok zwyczajny 1894, Lublin 1893.
Ogłoszenie Księgarni, składu nut i map geograficznych Stanisława Arcta w Lublinie, w: Józefa Ungra kalendarz warszawski popularno-naukowy na rok zwyczajny 1858, który ma dni 365, Warszawa 1857.
Paprocki T. (red.), 1894, Podręcznik księgarski: przewodnik praktyczny dla wydawców, księgarzy, pomocników i praktykantów księgarskich, na podstawie swojskich i obcych źródeł opracowany, Warszawa.
Paprocki T. (red.), 1894, Ustawa o cenzurze i prasie (art. 54), w: Podręcznik księgarski: przewodnik praktyczny dla wydawców, księgarzy, pomocników i praktykantów księgarskich, na podstawie swojskich i obcych źródeł opracowany, Warszawa.
Paschke M., P. Rath, 1908, Lehrbuch des deutschen Buchhandels, Bd. 1, Leipzig.
Przemówienie Stanisława Brzozowskiego na sądzie w Krakowie 19 II lutego 1909 r., w: S. Brzozowski, Listy, t. 2: 1909–1911, Kraków 1970, s. 64 (list 289).
Przewodnik po Warszawie ilustrowany informacyjno-adresowy, wyd. W. Guzowski, Warszawa 1910.
Przewodnik po Warszawie i okolicy z planem miasta, oprac. W. Gomulicki, J. Sobieszczański, Lwów ok. 1908.
Roth P., 1914, Leipzig der Mittelpunkt des Buchhandels, Leipzig.
Rowicka M., J. Kostecki, 1992, Produkcja wydawnicza Królestwa Polskiego w drugiej połowie lat siedemdziesiątych XIX w., w: Instytucje – publiczność – sytuacje lektury. Studia z historii czytelnictwa, t. 4, red. J. Kostecki, Warszawa.
Skrzypczak A., 2003, Księgarnia i wydawnictwo Michała Arcta w Warszawie 1887–1950, w: Warszawscy wydawcy, red. J. Myszkowska, Warszawa.
Statut firmy M. Arct, Zakłady Wydawnicze, S. A. W nowym brzmieniu, Warszawa, 1928–1931.
Upadek czytelnictwa, „Wiadomości Bibliograficzne Warszawskie. Miesięcznik dla czytających i kupujących książki i pisma” 1885, nr 11.
Treichel I. (red.), 1972, Słownik pracowników książki polskiej, Warszawa.
Vielrose E., 1976, Szacunek analfabetyzmu w zaborze rosyjskim, „Przeszłość Demograficzna Polski”, t. 9.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1200
Liczba cytowań: 0
