(T)ropienie. O dwóch notatkach z archiwum Leopolda Buczkowskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2025.0005Słowa kluczowe
Leopold Buczkowski, Dziennik wojenny, Na tropach sztuki, Od pędzla do dłuta, notatka, notatkowośćAbstrakt
W artykule zaproponowano kategorię notatkowości jako charakterystykę zarówno wielomedialnej twórczości Leopolda Buczkowskiego, jak i jego archiwum literackiego zdeponowanego w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie i opracowanego przez kustosz Małgorzatę Wichowską. Cecha ta została skonfrontowana z analizą wybranych brudnopisów i drobnych notatek Buczkowskiego, zwłaszcza w kontekście fragmentów – nieukończonych i podanych do druku po raz pierwszy w 2022 roku – esejów o sztuce Na tropach sztuki i Od pędzla do dłuta. Poza tym, że są to jedyne znane nam próby wyeksplikowania przez Buczkowskiego zwartej teorii estetycznej, mają również znaczenie dla edycji i pełnego zrozumienia końcowych wpisów ostatniej części Dziennika wojennego. W tekście dowiedziono, że analiza niepublikowanych notatek, drobnych zapisków i brudnopisów kontekstualizuje utwory literackie, ale przede wszystkim przybliża do rekonstrukcji procesu twórczego. W przypadku Buczkowskiego pokrywa się on z poetyką pojedynczych dzieł oraz estetyką wielomedialnego work in progress, którego element stanowią. Notatki i notatkowość okazują się więc nie tyle marginesami literatury i sztuki, ile ich centrum.
Bibliografia
Utwory Leopolda Buczkowskiego
Buczkowski L., 2001, Dziennik wojenny, oprac. S. Buryła i R. Sioma, wstęp i posłowie S. Buryła, Olsztyn.
Buczkowski L., 2001, Koszmarna międzyepoka, w: idem, Dziennik wojenny, oprac. S. Buryła i R. Sioma, wstęp i posłowie S. Buryła, Olsztyn.
Buczkowski L., 1980, Kwaszkiewicz, w: Marek Kwaszkiewicz – malarstwo, rysunek. Wystawa: Galeria Rzeźby, red. A. Goliszewska, Warszawa.
Buczkowski L., 1981, Kwaszkiewicz, „Magazyn Kulturalny”, z. 1.
Buczkowski L., „Na tropach sztuki”, w: idem,, „Drobne teksty literackie i publicystyczne”, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1629, k. 25–26.
Buczkowski L., 2021, Na tropach sztuki, w: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, red. A. Karpowicz i P. Polit, Łódź.
Buczkowski L., „Notatniki”, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1642.
Buczkowski L., „Notatki o sztuce”, w: „Dziennik, tom II”, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1641_2, k. 123–124.
Buczkowski L., „Dziennik, tom III”, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, sygn. 1641_3.
Buczkowski L., „Od pędzla do dłuta”, w: idem, „Drobne teksty literackie i publicystyczne”, k. 27–28.
Buczkowski L., 2021, Od pędzla do dłuta, w: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, red. A. Karpowicz i P. Polit, Łódź.
Buczkowski L., 1986, Proza żywa, Bydgoszcz.
Buczkowski L., 1984, Wszystko jest dialogiem, Warszawa.
Inne
Baron-Millian M., 2017, Historia niezdyscyplinowanego rozum. O Notatnikach Aleksandra Wata, „Teksty Drugie”, nr 4.
Buonarroti M. A., 1973, Poezje wybrane, tłum. L. Staff, Warszawa.
Buonarroti M. A., 1922, Poezje, tłum. L. Staff, Warszawa.
Buryła S., 2008, Edytorskie aspekty twórczości Leopolda Buczkowskiego: rekonesans, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Buryła S., 1999, Poza konwencją. Poszukiwania artystyczne w prozie Leopolda Buczkowskiego, „Pamiętnik Literacki”, nr 3.
Bieńkowski Z., 1945, Wystawa prac Zinowija Tołkaczewa, „Odrodzenie”, nr 21 (22 IV 1945).
Dziadek A., 2019, Przed-teksty a relacje intertekstualne (w kontekście krytyki genetycznej), „Forum Poetyki”, nr 17.
Fontenelle B. le Bovierde, 1911, Rozmowy zmarłych, tłum. J. German, Warszawa–Lwów.
Jóźwiak K., 2021, Świat ocalały w strzępach. Rejestracje Podola w twórczości fotograficznej Leopolda Buczkowskiego, w: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, red. A. Karpowicz i P. Polit, Łódź.
Karpowicz A., 2021, „Pójść plastycznym wspomnieniem po tych trupach”. O rysowaniu historii, w: Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, red. A. Karpowicz i P. Polit, Łódź.
Karpowicz A., 2020, Rozstrzelanie. Ruchome linie Leopolda Buczkowskiego, „Konteksty”, nr 1–2.
Leopold Buczkowski. Przebłyski historii, przelotne obrazki, 2021, red. A. Karpowicz A. i P. Paweł, Łódź.
Libich M., 2024, Leopolda Buczkowskiego zapiski wojenne. Kilka uwag z perspektywy edytora, „Sztuka Edycji”, nr 1 (25): Zapisywanie wojny. O materialności dzienników, red. M. Libich i P. Rodak.
Nader L., 2024, „Otóż wyobraź sobie, od kilku lat rzeźnię w drewnie…”. Rysunki wojenne, „rzeźnione” monumenty i „rozstrzelane” obrazy Leopolda Buczkowskiego, „Prace Polonistyczne”, nr 79.
Nycz R., 2000, O kolażu tekstowym. Zarys dziejów pojęcia, w: idem, Tekstowe światy. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków.
Pietrasik A., 2020, Symbol, Testimony, Evidence: Representations of Majdanek in the 1944–45 Work of Zinovy Tolkachev, „Miejsce”, nr 6, https://miejsce.asp.waw.pl/english-symbol-testimony-evidence-representations-of-majdanek-in-the-1944-45-work-of-zinovy-tolkachev/ (dostęp: 30.12.2024).
Romain R., 1924, Żywot Michała Anioła, tłum. W. Berent, Warszawa.
Sadzik P., 2020, Traumatografie Leopolda Buczkowskiego, „Rana. Literatura – doświadczenie – tożsamość”, nr 1.
Skrabek D., 2007, Leopold Buczkowski – traumatyczna tkanka prozy, „Teksty Drugie”, nr 5.
Sterna-Wachowiak S., 1980, Notatki do dzieła, „Twórczość”, nr 1.
Sterna-Wachowiak S., 1985, „Poszukiwanie pola kuli". Wokół prozy Leopolda Buczkowskiego, „Odra”, nr 10.
Tomczok M., 2008, Syreni śpiew i narodziny alternatywy: literatura Edmonda Jabésa, Leopolda Buczkowskiego i Haliny Birenbaum wobec Zagłady, „Ruch Literacki”, z. 2.
Wiedemann A., 1997, Miejsce i rola muzyki w twórczości Leopolda Buczkowskiego, „Teksty Drugie”, z. 1–2.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Agnieszka Karpowicz

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 12
Liczba cytowań: 0