Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie

Forma edytorska tygodnika „Przyjaciółka” – inspiracje i przemiany. Część 1: lata 1948–1956
  • Strona domowa
  • /
  • Forma edytorska tygodnika „Przyjaciółka” – inspiracje i przemiany. Część 1: lata 1948–1956
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 22 Nr 2 (2022): Książka bez granic /
  4. Artykuły, dokumenty, manuskrypty

Forma edytorska tygodnika „Przyjaciółka” – inspiracje i przemiany. Część 1: lata 1948–1956

Autor

  • Katarzyna Wodniak Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy https://orcid.org/0000-0003-1844-418X

DOI:

https://doi.org/10.12775/SE.2022.00036

Słowa kluczowe

„Moja Przyjaciółka” (Żnin), „Przyjaciółka” (Warszawa), prasa kobieca, estetyka, typografia, komunikacja wizualna, propaganda

Abstrakt

Prasowy przebój czytelniczy PRL-u, tygodnik „Przyjaciółka”, doczekał się wielu opracowań odnoszących się w głównie do jego zawartości, analizowanej w różnych kontekstach i perspektywach. Znacznie rzadziej podejmowano temat jego formy wydawniczej – kształtu edytorskiego, szaty graficznej, liternictwa czy typografii – ważnych narzędzi komunikacji wizualnej niosących określone przesłanie propagandowe politycznego dysponenta czasopisma. Te właśnie elementy zostały zarysowane w ujęciu chronologicznym, ze szczególnym wskazaniem na okres, kiedy wychodziło ono pod szyldem Instytutu Prasy Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik” (III 1948–II 1951) oraz w pierwszych latach istnienia w Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa” (III 1951–1956). Punktem wyjścia analizy jest bezpośrednia poprzedniczka „Przyjaciółki”, przedwojenny ogólnopolski dwutygodnik „Moja Przyjaciółka” z wielkopolskiego Żnina ukazujący się w latach 1934–1939. Za jego oprawę graficzną odpowiadali młodzi absolwenci Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu, tworzący dla tego pisma m.in. oryginalne ilustracje okładkowe. Choć tygodnik „Przyjaciółka”, wierny konwencjom realizmu, tego rodzaju rozwiązań na swoje okładki nie przenosił i posługiwał się fotografiami, na swojej tylnej okładce przez wiele lat zamieszczał jednak reprodukcje dzieł malarskich, a do jego rysowników w omawianym i późniejszym okresie należeli: Władysław Buśkiewicz, Jadwiga Lipowska, Antoni Uniechowski, Grażyna Staszko, Ada Święcicka, a także sporadycznie Maja Berezowska. Wysokie nakłady, sięgające nawet 2 mln egzemplarzy na numer, czyniły z niego, mimo wszystko, narzędzie kształtowania smaku estetycznego wielomilionowego audytorium.

Biogram autora

Katarzyna Wodniak - Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

dr, absolwentka bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, studiów polonistycznych oraz edytorstwa komputerowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Adiunkt w Instytucie Komunikacji Społecznej i Mediów Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zainteresowania naukowe: prasoznawstwo (szczególnie dzieje prasy kobiecej), literatura i kultura popularna, kobieca przestrzeń medialna. Autorka książek: Współczesna prasa kobieca a sprawy książki: treści literackie w czasopismach: „Przyjaciółka”, „Twój Styl”, „Cienie i Blaski” (2004), Beletrystyka w „Przyjaciółce”: bibliografia 1948–1989 (2018), „Moja Przyjaciółka” (1934–1939): przebój prasowy żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyckiego (2020), „Ksantypy i inne typy”: publicystyka Konstancji Hojnackiej, Felicji Stendigowej i Heleny Bartoszek-Zastawniakowej w „Mojej Przyjaciółce”, wstęp, redakcja i opracowanie K. Wodniak (2022 – w druku).

Bibliografia

Źródła archiwalne

Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Zespół 1827: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” Zarząd Główny w Warszawie. Akta osobowe dziennikarzy: Issat Koszutska Jadwiga, sygn. 2687; Kreutz Zofia, sygn. 3745; Orgelbrand Halina, sygn. 5963; Święcicka Ada, sygn. 7818.

Źródła prasowe

„Przyjaciółka” 1948–1956.

Issat J., 1968, Tak się zaczęło, „Przyjaciółka”, nr 12.

Jak zaczynaliśmy, 1978, „Przyjaciółka”, nr 12.

Pragier R., 1978, Trzydzieści lat minęło…, „Przyjaciółka”, nr 12.

Przedstawiamy czytelnikom współtwórców – „Przyjaciółki”, 1948, „Przyjaciółka”, nr 37.

Szeląg J. (Zbigniew Mitzner), 1948, Milionerka, „Przyjaciółka”, nr 37.

Literatura przedmiotowa

Fikus F., 1973, Ze wspomnień, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, nr 1.

Fogelzang-Adler E., 2018, Przez radosne okulary. Polska Ludowa w listach do „Przyjaciółki” 1948–1956. Część I: 1948–1952, Kraków.

Fogelzang-Adler E., 2013, Żony, matki, pracownice. Role społeczne kobiet w Polsce Ludowej w interpretacji tygodnika „Przyjaciółka” (1948–1953), „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, nr 10.

Katalog Prasy Polskiej, 1963, Warszawa.

Kłyszyński A., 1990, Trudne początki w trudnych czasach. (Ze wspomnień dziennikarza z lat czterdziestych), w: Materiały Pomocnicze do Historii Dziennikarstwa Polski Ludowej, t. 13, pod red. A. Słomkowskiej, Warszawa.

Kowalski J., 2008, Anna Fredek i Przyjaciółka, „Wysokie Obcasy”, nr 40.

Koźniewski K., 1977, Historia co tydzień: szkice o tygodnikach społeczno-kulturalnych 1944–1950, Warszawa.

Łukasiewicz E., 1985, Kobieca ale nie babska, „Dziennik Łódzki”, nr 57.

Paczkowski A., 1980, Prasa polska w latach 1918–1939, Warszawa.

Peters S., 1952, Szata graficzna gazety, „Poligrafika”, nr 3.

Peters S., 1958, Redagowanie książki, gazety i czasopisma, Warszawa.

(Rt), 1952, Jak powstaje „Przyjaciółka” – pismo o 2 milionach nakładu, „Życie Warszawy”, nr 57.

Słownik artystów plastyków: artyści plastycy Okręgu Warszawskiego ZPAP: 1945–1970: słownik biograficzny, 1972, Warszawa.

Sokół Z., 2003, „Przyjaciółka” – tygodnik kobiecy (Część II: marzec 1951 – marzec 1990), „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” (7).

Sokół Z., 2001, „Przyjaciółka” – tygodnik kobiecy (1948–1989). Część I – lata 1948–1951, „Kieleckie Studia Bibliologiczne”, t. 6.

Sokół Z., 1998, Prasa kobieca w Polsce w latach 1945–1995, Rzeszów.

Sokół Z., 2004, Tygodnik „Przyjaciółka” – czasopismo dla kobiet. Część III: „Przyjaciółka” w latach 1989–2002, „Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej” (8).

Toeplitz J., 1974, Historia filmu polskiego, t. 3, Warszawa.

Tomaszewski A., 1989, Pismo drukarskie, Wrocław.

Tomaszewski A., 1996, Leksykon pism drukarskich, Warszawa.

Wd., 1937, Druk dwukolorowy systemem Beckmanna, „Przegląd Graficzny”, nr 5.

Wodniak K., 2017, „Moja Przyjaciółka” (1934–1939) w kręgu zainteresowań badaczy, w: Dzieje książki i prasy: przegląd badań za lata 2013–2015, red. B. Iwańska-Cieślik, E. Pokorzyńska przy współpr. Z. Kropidłowskiego i D. Spychały, Bydgoszcz.

Wodniak K., 2018, Beletrystyka w „Przyjaciółce”. Bibliografia 1948–1989, Bydgoszcz.

Wodniak K., 2020, „Moja Przyjaciółka” (1934–1939). Przebój prasowy Żnińskich Zakładów Wydawniczych Alfreda Krzyckiego, Bydgoszcz–Żnin.

Wodniak K., 2014, Powieść w odcinkach na łamach tygodnika „Przyjaciółka” w latach 1948–1989, w: Literatura i kultura popularna: badania i metody, pod red. A. Gemry, A. Mazurkiewicza, Wrocław.

Wodniak K., 2020, Redaktorki „Mojej Przyjaciółki” (1934–1939) i „Przyjaciółki” w okresie czytelnikowskim (1948–luty 1951), w: Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX wieku: stan badań i perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok.

Wodniak K., 2007, Udział tygodnika „Przyjaciółka” w upowszechnianiu czytelnictwa masowego w powojennym 40-leciu, „Roczniki Biblioteczne”, R. 51.

Woźniak B., 2015, Pod hitlerowskim zarządem komisarycznym, „Pałuki”, nr 14.

Zajko-Czochańska J., 2021, „Przyjaciółka” jako źródło do badań nad tematyką kobiet w Polsce (1945–1989), w: Badania historii kobiet polskich na tle porównawczym: kierunki, problematyka, perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok.

Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2022-12-01

Jak cytować

1.
WODNIAK, Katarzyna. Forma edytorska tygodnika „Przyjaciółka” – inspiracje i przemiany. Część 1: lata 1948–1956. Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie [online]. 1 grudzień 2022, T. 22, nr 2, s. 177–194. [udostępniono 2.4.2023]. DOI 10.12775/SE.2022.00036.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 22 Nr 2 (2022): Książka bez granic

Dział

Artykuły, dokumenty, manuskrypty

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Katarzyna Wodniak

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 118
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

„Moja Przyjaciółka” (Żnin), „Przyjaciółka” (Warszawa), prasa kobieca, estetyka, typografia, komunikacja wizualna, propaganda
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa