Zobaczyć książkę. Typograficzne piękno XVI-wiecznego polskiego przekładu poradnika Piotra Krescencjusza „O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków”
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00033Słowa kluczowe
Krescencjusz, Stanisław Szarfenberger, XVI-wieczny polski poradnik gospodarczy, typografia, estetyka dawnej książkiAbstrakt
Wydany w 1571 roku polski przekład poradnika Piotra Krescencjusza O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków jest jednym z ważniejszych drukarskich dokonań krakowskiej oficyny Stanisława Szarfenbergera. Artykuł opisuje kształt typograficzny dzieła (od jego kompozycji począwszy, przez układ strony, aż po dobór kroju i wielkości pisma, wykorzystanie i rozmieszczenie w tekście różnorodnych elementów zdobniczych i ilustracji). Pokazuje również znajomość tajników „czarnej sztuki” profesjonalizm drukarza, zrozumienie przez niego potrzeb czytelnika i wrażliwość na piękno. Analiza przyjętych przez Szarfenbergera rozwiązań świadczy o tym, że służą one nie tylko estetyce publikacji, ale także jej użyteczności. Zestawienie wydania z 1571 roku z wcześniejszą edycją poradnika (1549 rok) podkreśla oryginalność i kunszt drukarza.
Bibliografia
Bieńkowski T., 1985, Wiedza przyrodnicza w Polsce w wieku XVI, Wrocław.
Chojecka E., 1980, Ilustracja w polskiej książce drukowanej XVI i XVII wieku, Warszawa.
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, 1983, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, pod red. A. Kaweckiej-Gryczowej, Wrocław.
Głombiowski K., 1980, Książka w procesie komunikacji społecznej, Wrocław.
Houston K., 2015, Ciemne typki. Sekretne życie znaków typograficznych, tłum. M. Komorowska, Kraków.
Juda M., 2002, Karta tytułowa staropolskiej książki drukowanej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, t. 46.
Kamper-Warejko J., 2011, Poradnik Piotra Krescencjusza jako tekst użytkowy, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 46.
Kamper-Warejko J., 2014, Historia polskich nazw roślin występujących w poradniku P. Krescencjusza, „Linguistica Copernicana”, t. 11.
Kamper-Warejko J., 2016, Słownictwo botaniczne w polskim tłumaczeniu „Ksiąg o gospodarstwie" (1571) Piotra Krescencjusza na tle epoki, Toruń.
Kamper-Warejko J., 2017, Struktura nazw roślin występujących w XVI-wiecznym polskim tłumaczeniu poradnika Piotra Krescencjusza na tle ówczesnej normy, „Język Polski”, z. 4.
Kamper-Warejko J., 2017, Polski XVI-wieczny przekład poradnika Piotra Krescencjusza jako świadectwo przenikania kultur, „Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu", nr 12.
Kocot A., 2015, Artyści „czarnej sztuki”. Typografia druków Floriana Unglera i Macieja Wirzbięty, Kraków.
Komza M., 1978, Zdobione karty tytułowe. (Wprowadzenie do typologii na przykładzie siedemnastowiecznej książki gdańskiej), „Studia o Książce”, t. 8.
Krzak-Weiss K., 2006, Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku, Poznań.
Niesiecki K., 1841, Herbarz polski Kaspra Niesieckiego, t. 6, Lipsk.
Osiewicz M., 2012, Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa Ksiąg o gospodarstwie Piotra Krescentyna (1549), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 19, z. 1.
Osiewicz M., 2013, Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Poznań.
Osiewicz M., 2019, Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w Księgach o gospodarstwie Piotra Krescentyna (Kraków 1549, Helena Unglerowa), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 26, z. 2.
Pankowicz A., 1979, Najstarszy polski druk z zakresu gospodarstwa wiejskiego (Piotr Krescentyn, Księgi o gospodarstwie…, Kraków 1549 r.), „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Historia Rolnictwa”, nr 150, z. 4.
Piotra Krescentyna „O pomnożeniu i rozkrzewieniu wszelakich pożytków ksiąg dwojenaście ludziom stanu każdego, którzy by się uczciwym gospodarstwem bawili, wielce potrzebne a pożyteczne”, 1571, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Aleksandra Ćwiklińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 211
Liczba cytowań: 0
