Książka kongenialna czy po prostu dobry projekt? Refleksje nad layoutami książek z różnych epok
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00032Słowa kluczowe
typografia, książka kongenialna, projekt typograficzny, typografia funkcjonalna, projektowanie publikacjiAbstrakt
W artykule postawiono tezę, że współczesny termin „książka kongenialna” oznaczający harmonijne połączenie treści utworu (tekstu wraz z materiałem dodatkowym, w tym również graficznym) i jego funkcji w postaci odpowiedniej formy, czyli projektu typograficznego uwzględniającego wszelkie potrzeby czytelnika oraz jego realizację z użyciem odpowiednich materiałów (papieru, oprawy itp.), można rozszerzyć także na książki dawne.
Wśród współczesnych przykładów książek kongenialnych znalazły się prace Andrzeja Tomaszewskiego, który podkreśla, że projekt typograficzny musi wynikać z tekstu, oddawać jego charakter i spełniać konkretną funkcję, np. poznawczą, dydaktyczną lub estetyczną.
Te zasady nie są jednak wynalazkiem ostatniego półwiecza, lecz były stosowane przez projektantów książek od czasów najdawniejszych, o czym świadczą analizy publikacji z różnych epok. Zestawienie rękopisu biblijnego, podręcznika i atlasu anatomicznego, publikacji hagiograficznej, tomu poetyckiego i książki popularnonaukowej dowodzi, że każda z tych książek została starannie zaprojektowana, tak by uwydatnić treść i spełnić konkretną funkcję. Każda z nich ma również cechy typowe dla czasu swego powstania, co pozwala zauważyć, które elementy prac są uniwersalne, a które wynikają z tzw. gustu epoki.
Bibliografia
Bardski K., Wybrane motywy literackie Księgi Ezechiela w biblijnej symbolice wczesnego chrześcijaństwa, http://pracownicy.uksw.edu.pl/KrzysztofBardski/publikacje/2007-2/09-ezechiel-symbolika/ (dostęp: 29 maja 2021).
Bringhurst R., 2007, Elementarz stylu w typografii, Kraków.
Dąb-Kalinowska B., 1994, Ziemia, piekło, raj. Jak czytać obrazy religijne, Warszawa.
Fizjolog, 2003, tłum. K. Jażdżewska, Warszawa.
Index capitulorum, http://source.biblehistoriale.fr/indexHS (dostęp: 29 maja 2021).
Kobielus S., 2002, Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze, Warszawa.
Komza M., 1987, Mickiewicz ilustrowany, Wrocław.
Komza M., 1998, Portret autora w książce – jego typy i funkcje, „Bibliotekoznawstwo”, nr 21.
Merian M. S., 1679, Der Raupen wunderbare Verwandelung und sonderbare Blumennahrung, Nürnberg.
Migoń K., 1984, Nauka o książce. Zarys problematyki, Wrocław.
Royal 17 E VII. Digitalizacja kart iluminowanych, http://www.bl.uk/catalogues/illuminatedmanuscripts/record.asp?MSID=8521&CollID=16&NStart=170507 (dostęp: 31 maja 2021).
Rynck P. de, 2005, Jak czytać malarstwo. Rozwiązywanie zagadek, rozumienie i smakowanie dzieł dawnych mistrzów, tłum. P. Nowakowski, Kraków.
Socha G., 1988, Andriolli i rozwój drzeworytu w Polsce, Wrocław.
Socha K., 2016, Typografia publikacji pochodzących z drukarń Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1819, Kraków.
Sowiński J., 1982, Sztuka typograficzna Młodej Polski, Wrocław.
Tomaszewski A., 1996, Leksykon pism drukarskich, Warszawa.
Tomaszewski A., 2006, O jedności treści, formy i funkcji [książki], w: idem, Zapiski książkoroba, Warszawa.
Tomaszewski A., 2011, Architektura książki, Warszawa.
Tschichold J., 1966, Prawidłowe proporcje stronicy i kolumny książki, „Poligrafika”, nr 3, s. 70–77.
Tschichold J., 2011, Wiara i rzeczywistość, w: Widzieć wiedzieć. Wybór najważniejszych tekstów o dizajnie, pod. red. P. Dębowskiego i J. Mrowczyka, Kraków.
Voronova T., Sterligov A., 1997, Manoscritti Miniati dell’Europa Occidentale dall’VIII al XVI secolo nella Biblioteca Nazionale di Russia di San Pietroburgo, Rimini.
Williamson J. H., 1986, The Grid: History, Use, and Meaning, „Design Issues”, Vol. 3, No. 2 (Autumn).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Klaudia Socha
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 757
Liczba cytowań: 0