Glitchem opętanie. Poetyka cyfrowych usterek w wierszach drukowanych
DOI:
https://doi.org/10.12775/SE.2022.00028Słowa kluczowe
poezja polska XXI wieku, glitch poetry, glitch art, poezja elektroniczna, książka artystyczna, posthumanizm, neolingwiści warszawscy, Rozdzielczość Chleba, Andrzej Sosnowski, Ewa Solska , Łukasz Podgórni, Leszek Onak , Kamil Brewiński, Maria Cyranowicz, Jarosław Lipszyc, Roman Misiewicz, Piotr Puldzian PłucienniczakAbstrakt
Glitch w obszarze mediów elektronicznych definiuje się jako nacięcie w powierzchni jednego systemu otwierające chwilowy wgląd w cyfrowe struktury zwykle ukryte głęboko. Obcy element widoczny na ekranie z powodu samorodnych błędów w działaniu komputerów lub oprogramowania często jest interpretowany w perspektywie posthumanizmu. Ten sposób myślenia wpływa na funkcjonowanie digitalnych defektów, które są świadomie wykorzystywane w ramach glitch poetry, także tej wydrukowanej na papierze, która wiąże się z fenomenem remediacji wstecznej. Przykładami takich utworów w ramach artykułu stają się w zdecydowanej większości ogłaszane drukiem wiersze neolingwistów warszawskich oraz papierowe wydania tomów Rozdzielczości Chleba. Wspomniani autorzy w swych manifestach diagnozowali radykalną zmianę paradygmatu twórczości na nowomedialną. Podkreślali potrzebę otwarcia się poetów na współprodukcję tekstów przez podłączone do internetu komputery, które podsuwają glitche, niechciane maile i reklamy. Głosili oni jednocześnie kres książki drukowanej kojarzonej w manifestach z postromantycznym modelem wiersza jako subiektywnego monologu.
Analogowa poezja usterkowa mająca uwypuklić konflikt tych dwóch paradygmatów przybiera często formę postcyfrowych książek artystycznych, które ze względu na dominację graficznych efektów nad zrozumiałym dla człowieka tekstem stają się XXI-wieczną wersją ezoterycznego abstrakcjonizmu. Glitch poetry może też funkcjonować jako z pozoru tradycyjny czarny tekst wydrukowany na białej stronicy, łączący jednak zrozumiałe słowa i zdania z antyfonetycznymi usterkami cyfrowymi wyrażonymi znakami nieliterowymi.
Bibliografia
Ars combinatoria według Ewy Solskiej, 2018, https://poecipolscy.pl/aktualnosci/ars-combinatoria-wedlug-ewy-solskiej/ (dostęp: 11.05.2021).
Bazarnik K., Fajfer Z., 2003, (O)patrzenie, Kraków.
Bazarnik K., Fajfer Z., 2008, Co to jest liberatura?, Kraków.
Betancourt M., 2017, Glitch Art in Theory and Practice. Critical Failures and Post-Digital Aesthetics, New York–London.
Bodzioch-Bryła B., 2019, Sploty: przepływy, architek(s)tury, hybrydy. Polska e-poezja w dobie procesualności i konwergencji, Kraków.
Bolter J. D., 2014, Remediation, w: The John Hopkins Guide to Digital Media, pod red. M.-L. Ryan, L. Emerson, B. L. Robertson, Baltimore.
Braidotti R., 2014, Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa.
Brewiński K., 2013, Clubbing, Kraków.
Cubitt S., Glitch, 2017, „Cultural Politics”, Vol. 13, No. 1.
Cyberżulerscy poeci, 2014, „Notes na 6 Tygodni”, nr 93.
Cyranowicz M., 2004, Piąty element to fiksja, Warszawa.
Gada !zabić?: Pa]n[tologia neolingwizmu, 2005, nawigacja: M. Cyranowicz i P. Kozioł, projekt graficzny M. Sobczyk, Warszawa.
Emerson L., 2014, Glitch Aesthetics, w: The John Hopkins Guide to Digital Media, pod red. M.-L. Ryan, L. Emerson, B. L. Robertson, Baltimore.
Felberg-Sendecka K., Neolingwizm, w: Polska poezja współczesna. Przewodnik encyklopedyczny, http://przewodnikpoetycki.amu.edu.pl/encyklopedia/neolingwizm/ (dostęp: 11.05.2021).
Jędrek G., 2013, Zmiana nośnika czy zmiana systemu? O dwóch manifestach, jednej rewolucji i cyberpoezji, „Fragile”, nr 2.
Jones N., 2017, Glitch Poetics: the Posthumanities of Error, w: The Bloomsbury Handbook of Electronic Literature, ed. J. Tabbi, London–New York–Bloomsbury.
Kobierski R., 2002, Voyeur (Syberiada), „Meble”, nr 6.
Manifest Neoligwistyczny v 1.1, 2005, w: Gada !zabić?: Pa]n[tologia neolingwizmu, nawigacja: M. Cyranowicz i P. Kozioł, projekt graficzny M. Sobczyk, Warszawa.
Manifest Rozdzielczości Chleba, „producenci: Leszek Onak, Łukasz Podgórni / Podpisują się: Roman Bromboszcz, Piotr Puldzian Płucienniczak, Tomasz Pułka”, https://rozdzielchleb.pl/manifest/ (dostęp: 11.05.2021).
Marecki P., 2018, Między kartką a ekranem. Cyfrowe eksperymenty z medium książki w Polsce, Kraków.
Menkman R., 2011, (The Glitch Moment(um), Amsterdam.
Nowakowski R., 2009, Traktat kartkograficzny, czyli rzecz o liBeraturze, http://www.liberatorium.com/books/traktat/traktat.html (dostęp: 11.05.2021).
Onak L., Podgórni Ł., 2012, wgraa, Kraków.
Pawlicka U., 2012, (Polska) poezja cybernetyczna. Konteksty i charakterystyka, Kraków.
Pawlicka U., 2015, Polska poezja i nowe media po roku 2000, w: Poezja polska po roku 2000. Diagnozy – problemy – interpretacje, pod red. T. Dalasińskiego, A. Szwagrzyk i P. Tańskiego, Toruń.
Pietrzak W., 2013, Poezja życia / poezja instrukcji: poems Anrzeja Sosnowskiego w kontekście teorii poezji Ezry Pounda, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, nr 22 (42).
Pisarski M., 2016, Glitch-Lit. Odchodzenie od literatury człowieczej, w: Glitch art is dead, pod red. A. Pieńkosz, P. Puldziana Płucienniczaka, https://rozdzielchleb.pl/glitch-art-is-dead/ (dostęp: 11.05.2021).
Podgórni Ł., 2010, Noce i pętle, Kraków.
Przybyszewska A., 2015, Liberackość dzieła literackiego, Łódź.
Puldzian Płucienniczak P., 2012, marsz na Rom, internet 2012, https://issuu.com/rozdzielczosc-chleba/docs/ppp-marsz_na_rom, (dostęp: 11.05.2021).
Romana J.-M., 2019, I am Error. Glitch Poetry, CreateSpace Independent Publishing Platform.
Solska E., 2013, Misirlou, Warszawa.
Sosnowski A., 2010, poems, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Dobrawa Lisak-Gębala
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 370
Liczba cytowań: 0